AVM ATMOSFERİ UNSURLARININ ALIŞVERİŞ DEĞERİ VE TÜKETİCİLERİN ALIŞVERİŞ DAVRANIŞ BİÇİMLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: ALIŞVERİŞ DEĞERİNİN ARACI ROLÜNÜN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 22, 298 - 321, 29.05.2020

Mehmet Sağlam

https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.616943

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, AVM atmosferi unsurlarının, hazcı ve
faydacı alışveriş değerleri üzerindeki etkisi ile alışveriş davranış
biçimlerinden plansız zaman geçirme, plansız alışveriş yapma ve müşteri olma
niyetleri üzerindeki etkisi, çoklu regresyon analizi ile incelenmeye
çalışılmıştır. Ayrıca, AVM atmosferinin alışveriş davranış biçimleri üzerindeki
etkisinde hazcı ve faydacı alışveriş değerlerinin aracı rolü hiyerarşik
regresyon analizi ile araştırılmıştır. Çalışma, online anket aracılığıyla ve
kolayda örnekleme ile 330 katılımcı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri
analizinde SPSS 24 ve AMOS 21 programı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarında AVM
atmosferi unsurlarından dizayn, sosyal ve ambiyans faktörlerinin hazcı değer
üzerinde pozitif, dizayn faktörünün faydacı değer üzerinde negatif, yerleşim ve
sosyal faktörlerin ise pozitif etkiye sahip olduğu, dizayn ve ambiyans faktörlerinin
plansız zaman geçirme üzerinde pozitif, sosyal ve ambiyans faktörlerinin
plansız alışveriş yapma ve müşteri olma niyeti üzerinde pozitif etkiye sahip
olduğu, sosyal faktörlerin plansız alışveriş yapma, ambiyans faktörlerinin ise
müşteri olma niyetinde daha fazla etkisi olduğu belirlenmiştir. Aracı etkiler
değerlendirildiğinde, AVM atmosferinin plansız zaman geçirme ve müşteri olma
niyeti üzerindeki etkisinde hazcı değerin kısmi aracı etkiye, plansız alışveriş
yapma üzerindeki etkisinde ise tam aracı etkiye sahip olduğu, faydacı değerin
ise sadece AVM atmosferinin müşteri olma niyeti üzerindeki etkisinde kısmi
aracı etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

AVM Atmosferi, Alışveriş Değeri, Tüketici Alışveriş Davranış Biçimleri

Kaynakça

• ALEMDAR, M. Y. (2010). Deneyimsel Pazarlamada Alışveriş Atmosferinin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ALTUNIŞIK, R., COŞKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S., ve YILDIRIM, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (7.Bs). Sakarya Yayıncılık. Adapazarı
• ANIĆ, I, D and RADAS, S. (2007),” Exploring the Relationships Between Situational Factors, Store Penetration, Aisle Conversion Rate and Purchasing Outcomes, Hypermarket Case Study in Croatia”, The 2007 Applied Business Research (EABR) Conference.
• ARENI, C. S. and KIM, D. (1993), “The Influence of Background Music on Shopping Behavior: Classical Versus Top-Forty Music in a Wine Store”, Advances in Consumer Research, 20: 336-340.
• AYTEKİN, P., ve C. AY. (2015). “Hedonik Tüketim ve Anlık Satın Alma İlişkisi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 8(1):141-156.
• BABACAN, M. (2001). “Hedonik Tüketim ve Özel Günler Alışverişlerine Yansıması, Bölgesel Kalkınmada Pazarlama”. 6. Ulusal Pazarlama Kongresi, Erzurum.
• BABIN, B.J., DARDEN, W.R. and GRIFFIN, M. (1994). “Work and/or fun: measuring hedonic and utilitarian shopping value”. Journal of Consumer Research, 20: 644-656.
• BABIN, B.J. and ATTAWAY, J.S. (2000). “Atmospheric Affect as a Tool for Creating Value and Gaining Share of Customer”. Journal of Business Research, 49: 91– 99.
• BAGOZZI, R. P. (1986), Principles of Marketing Management, Science Research Associates, Inc., Chicago.
• BAKER, J. (1986), The Role of the Environment in Marketing Services: The Consumer Perspective”, (Edt) CZEPEIL, J. A., CONGRAM, C. A. and J. SHANAHAN, The Sevices Challenge: Integrating for Competitive Advantage, American Marketing Association, Chicago, 79-84.
• BAKER, J., GREWAL, D., and LEVY, M. (1992). “An experimental approach to making retail store environmental decisions”. Journal of Retailing, 68: 445–460.
• BAKER, J., A. PARASURAMAN, D. G. and VOSS G. B. (2002), “The Influence of Multiple Store Environment Cues on Perceived Merchandise Value and Patronage Intentions”, Journal of Marketing, , 66(2): 120-141.
• BAKIRTAŞ, H. (2010). “AVM’ lerde Mağaza İçi Atmosferin Tüketim Duyguları ve Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi”, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• BAKIRTAŞ, H. (2013). “S-O-R Paradigması Temelinde Mağaza Atmosferi ve Duyguların Pazarlamadaki Önemi: Bir Literatür İncelemesi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 15(25): 47-55
• BALLANTIN, P. W., JACK, R. and PARSONS, A. G. (2010), “Atmospheric Cues and Their Effect on the Hedonic Retail Experience”, International Journal of Retail & Distribution Management, 38(8): 641-653.
• BARON, R. M., and KENNY, D. A. (1986). “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6): 1173.
• BITNER, M. J. (1992), “Servicescapes: The Impact of Physical Surroundingson Customers and Employees”, Journal of Marketing, 56(2): 57-71.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇOKLUK. Ö., ve KÖKLÜ, N. (2013). “Sosyal Bilimler İçin İstatistik”. (3. Bs.), Pegem Akademi, Ankara.
• CAMERIA, R. M. M. P. (2009), “Store Atmospehere: Comparing Super and Hypermarket Customer Perception”, ISCTE Business School, Lisboa.
• CHEBAT, J. C., and MORRIN, M. (2007). “Colors and cultures: Exploring the effects of mall décor on consumer perceptions”. Journal of Business Research,60: 189-196.
• CHIN, W.W.,GOPAL, A., and SALISBURY, W.D. (1997). “Advancing the Theory of Adaptive Structuration: The Development of a Scale to Measure Faithfulness of Appropriation”, Information Systems Research, 8(4): 342–367.
• COX, K. (1964), “The Responsiveness of Food Sales to Shelf Space Changes in Supermarkets”, Journal of Marketing Research, 1: 63-67.
• DENİZ, A. ve ERCİŞ, A. (2010). “Kişilik Özellikleri, Hedonik ve Rasyonel Fayda, Marka Duygusu ve Marka Bağlılığı Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2: 141-156.
• DONOVAN, R. J., ROSSITER, J. R., MARCOOLYN, G. and NESDALE, A. (1994), “Store Atmosphere and Purchasing Behaviour”, Journal of Retailing, 70(3): 283-294.
• DURMUŞ, B., YURTKORU, E.S., ve ÇİNKO, M. (2013). “Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi”. (5. Bs.), Beta Yayıncılık, İstanbul.
• EROĞLU, S., MACHLEIT, K. A. and DAVIS, L. M., (2001), “Atmospheric Qualities of Online Retailing: A Conceptual Model and Implications”, Journal of Business Research, 54(2): 177-184.
• FALK, L.K., SOCKEL, H., WARREN, H., and CHEN, K. (2006), “Atmospherics in the Cyber World”, Proceedings of the 2006 Association for Business Communication Annual Convention.
• FORNELL, C., and LARCKER, F. D. (1981). “Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error”, Journal of Marketing Research 18: 39-50.
• GREWAL, D., BAKER, J., MICHAEL L. and GLENN, B. V. (2003), “The Effects of Wait Expectations and Store Atmosphere Evaluations on Patronage Intentions in Service-Intensive Retail Stores”, Journal of Retailing, 79: 259–268.
• GÜLTEKİN, B. ve ÖZER, L. (2012), “The Influence of Hedonic Motives and Browsing on Impulse Buying”, Journal of Economics and Behavioral Studies, 4(3): 180-189.
• GÜNDÜZ, Y., ve COŞKUN, Z. S., (2012). “Öğrenci Algısına Göre Öğretmen Etik Değerler Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1): 111-131.
• HAUSMAN, A. (2000), “A Multi-method Investigation of Consumer Motivations in Impulse Buying Behavior”, Journal of Consumer Marketing, 17(5): 403-426.
• HOLBROOK, M.B. and HIRSCHMAN, E.C. (1982), “The experiential aspects of consumption – consumer fantasies, feelings, and fun”, Journal of Consumer Research, 9(2): 132-140.
• HUI, M. K., LAURETTE, D., and CHEBAT, J.C. (1997). “The impact of music on consumers’ reactions to waiting for services”. Journal of Retailing, 73(1): 87–104.
• JOHNSON, R.A. and WICHERN, D.W. (2002). “Applied Multivariate Statistical Ana1ysis.”, Prentice-Hall Inc. New Jersey.
• JORESKOG, K. G., and SORBOM, D. (1984). Lisrel VI. “Analysis of Linear Structural Relationships by Maximum Likelihood, Instrumental Variables, and Least Squares Methods”, Mooresville, Indiana: Scientific Software.
• KALAYCI, Ş. (2005). “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri”. Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• KIM, Y. K., SULLIVAN, P. and FORNEY, J. C. (2007). “Experiential Retailing, Concerty and Strategies That Sell”, Fairchild Publications, Inc., New York.
• KOCAMAZ, T. ve YALÇIN, M. (2003) “The Effects of Store Atmosphere Attributes on Store Loyalty Intentions of Hypermarket/Supermarket Customers”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 18(1): 277.
• KOTLER, P. (1973), “Atmospherics as a Marketing Tools”, Journal of Retailing, 49(4): 48-64.
• LIU, Y., and JANG, S. (2009), “The Effects of Dining Atmospherics: An Extended Mehrabian-Russell Model”, International Journal of Hospitality Management, 28(4): 494-503.
• MARTIN, C.A., and TURLEY, L.W. (2004). “Malls and consumption motivation: An exploratory examination of older Generation Y consumers”, Journal of. Retail and Distribution Management, 32(10). 464–475.
• MEYDAN, C. H.,ve ŞEŞEN, H. (2011). “Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları”, Detay Yayıncılık. Ankara.
• MICHON, R., CHEBAT, J.C., YU, H., and SMITH, D. (2008), “The influence of mall environment on female fashion shoppers’ value and behaviour”, Journal of Fashion Marketing and Management, 12(4): 456-468.
• SHARMA, S. (1996). “Applied Multivariate Techniques”, John Wiley & Sons, Inc.
• SLAMA, M. E. and TASHCHIAN A. (1987), “Validating the S-O-R Paradigm for Consumer Involvement with a Convenience Good”, Journal of the Academy of Marketing Science, 15(1): 36-45.
• SOLOMON, M. R. (2004). “Tüketici Krallığının Fethi. Markalar Diyarında Pazarlama Stratejileri”. (Çev). ÇETİNKAYA, S.. MediaCat Kitapları. İstanbul.
• STOEL, L., WICKLIFFE, V. and LEE, K.H. (2004), “Attributes beliefs and spending as antecedents to shopping value”, Journal of Business Research, 57: 1067-1073.
• SUMMERS, T. A. and PAULETTE, R. H. (2001), “Shedding Some Light on Store Atmospherics Influence of Illumination on Consumer Behavior”, Journal of Business Research, 54: 145–150.
• TURLEY, L. W. and MILLIMAN, R. E. (2000). “Atmospheric Effects on Shopping Behavior: A Review of the Experimental Evidence” Journal of Business Research 49: 193–211.
• VARİNLİ, İ. (2005), “Marketlerde Pazarlama Yönetimi”, (1.Bs), Detay Yayıncılık, Ankara.
• VERPLANKEN, B. and SATO, A. (2011), “The Psychology of Impulse Buying: An Integrative Self-Regulation Approach”, Journal of Consumer Policy, 34(2): 197-210.
• YAZICIOĞLU, Y. ve ERDOĞAN, S. (2004). “SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri”. Detay Yayıncılık, Ankara.
• http://wamturkey.com/alisveris-merkezleri/ Erişim Tarihi, 20.03.2019.