Okul Yöneticilerinin Teknoloji Kaynaklı Strese İlişkin Görüşlerinin Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 29 - 45, 30.06.2021

Nusret Kuday , Burhan Akpınar

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin görev sürecinde kullanmak durumunda oldukları, teknolojik bilgi gerektiren resmi yazışma ve bilgi sistemlerinden kaynaklı olarak yaşadıkları strese ilişkin görüşlerini çeşitli değişkenlere göre analiz etmektir. Betimsel tarama modelindeki araştırma, Mardin ve Şanlıurfa illerinde resmi ve özel okul yöneticileri üzerinde yürütülmüştür. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan anketle toplanmış ve betimsel istatistik teknikleri ile çözümlenmiştir. Araştırmada, okul yöneticilerinin, yönetim görevi sürecinde yaşadıkları stresi bu görevin doğasından ziyade, okuldaki olumsuz koşulları gösterdikleri belirlenmiştir. Çoğu okuldaki teknolojik donanım ile ilgili olan bu koşullar; elektrik kesintisi, fiziki altyapı, internet altyapısı ve donanımına dair sorunlar şeklinde sıralanmıştır. Bunları, yine sırayla okuldaki teknolojik araç-gerecin bakım-onarımı, okulda öğrencilerin cep telefonu kullanımı, e-müfredat ve akıllı tahtaların kullanımına ait sorunlar izlemektedir. Teknolojiyi eğitimin doğal bir paydaşı olarak gören yöneticilere göre, yönetilebilen düşük düzeyli stres faydalıdır. Ancak görev icabı maruz kalınan ve iyi yönetilmeyen stres, yapılan görevleri kısmen olumsuz etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Stres Yönetimi, Teknolojik Stres, Okul Yöneticisi, Stres

Evaluation of School Administrators’ Views on Technology-Based Stress According to Various Variables

Öz

The aim of this research is to analyze the views of school administrators on the stress that they experience due to the official correspondence and information systems that require technological knowledge according to various variables. Using the descriptive survey model, the research was conducted with the participation of official and private school administrators in the provinces of Mardin and Şanlıurfa, Turkey. The data were collected using a questionnaire developed by the researchers and analyed through descriptive statistical techniques.In the study, it was determined that school administrators attributed the stress they experienced during the administrative mission process to the unfavorable conditions in the school rather than the nature of the duty. These conditions, which are related to technological equipment in most schools, are listed as power cuts anddeficiencies in physical infrastructure, internet infrastructure and hardware. These are followed by the problems related to maintenance and repair of technological equipmentin the school, the use of mobile phones by students at school, e-curriculum and the use of smart boards, respectively. According to the school administrators, who consider technology as a natural stakeholder of education, manageable low-level stress is beneficial. However, work-related and poorly managed stress affects the tasks performed partially negatively.

Anahtar Kelimeler

Stress Management, Technological Stress, School Administrator, Stress

Kaynakça

• Ada, S.,& Baysal, Z. N. (2015). Türk eğitim sistemi ve etkili okul yönetimi. Pegem Akademi.
• Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,15, 1-17.
• Akbaba Altun, S. (2002). Okul yöneticilerinin teknolojiye karşı tutumlarının incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 286, 8-14.
• Akbaba, A.,& Turhan, M. (2016). İlköğretim okul binalarının fiziksel sorunlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Van il örneği). KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 341-357.
• Aktaş, İ., Gökoğlu, S., Turgut, E.,& Karal, H. (2014). Öğretmenlerin fatih projesine yönelik görüşleri: farkındalık, öngörü ve beklentiler. Necatibey Eğitim Fakültesi Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi,8(1), 257-286.
• Alabay, A. (2015). Ortaöğretim öğretmen ve öğrencilerin eba (eğitimde bilişim ağı) kullanım düzeyleri ve eba hakkındaki görüşleri üzerine araştırma. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı İşletme Yönetimi Bilim Dalı.
• Avcı, M. (2006). Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 39-63.
• Balcı, A. (2014). Hastane ve sağlık kurumları yönetimi bilim dalı çalışanlarda stres kaynakları, stresle başa çıkma yöntemleri ve sağlık sektörü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi Anabilim Dalı.
• Banoğlu, K. (2011). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ve teknoloji koordinatörlüğü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 199-213.
• Baştürk, S.,& Taştepe, M. (2013). Evren ve örneklem içinde. S. Baştürk (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri(129- 159). Vize Yayıncılık.
• Bostancı, H. (2010). Okul Yöneticilerinin Teknolojik Liderlik Yeterlilikleri Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Bilişim Enstitüsü, Yönetim Bilişim Sistemleri.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (13.b.). Pegem Akademi Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş.,& Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Brod, C. (1984). Technostress: The Human Cost of the Computer Revolution,” Addison-Wesley, Reading.
• Cemaloğlu, N. (2007). Örgütlerin kaçınılmaz sorunu: Yıldırma. Bilig, 42, 111-126.
• Champion S. (1998). Technostress: Technology's toll. School Library Journal,11, 48-51.
• Clark, K.,&Kalin S. (1996). Technostressedout? How to cope in the digital age. Library Journal,121(13), 30-32.
• Colwill, J.,&Townsend, J. (1999). Women, leadership and information technology. The Journal of Management Development, 18(3), 207-215. Cüceloğlu, D. (2004). Yeniden insan insana. Remzi Kitabevi.
• Çakmakcı, A. (1999). Türkiye'nin teknoloji tarihi. Iı. Teknoloji kongresi bildirileri. 37, İstanbul, TÜBİTAK.
• Çalışkan, H., Yıldırım, Y.,&Kılınç, G., (2019). Zümre öğretmenler kurulu toplantılarına ve e-müfredata ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 30-61.
• Demir, E. (2019). Yönetim süreçleri bağlamında bilgi evlerinin incelenmesi: Küçükçekmece belediyesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi Bilim Dalı.
• Demirtaş, H.,& Çınar, İ. (2004). Yönetici, Öğretmen, Veli ve Öğrencilerin Başarı Algısı ve Eğitime İlişkin Görüşleri (Malatya İli Örneği). XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Edward, P. (2000). The Roles and Responsibilities of Effective School Principals. An Internship Report Submitted to The School of Graduate Studies in Partial Fulfillment of The Requirements for The Degree of Master of Education. Faculty of Education Memorial University of Newfoundland St, John's Newfoundland.
• Eren, E.,&Uluuysal, B. (2012). Bilişim teknolojileri (bt) öğretmenlerinin mesleki sorunları ve çözüm önerileri: okul müdürü ve bt öğretmenlerinin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 152-171.
• Garda, B.,& Temizel, M. (2016). Bilgi çağında eğitim. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12, 23-43.
• Gonzalez, D. (1997). Problems Faced By Beginning Principals. Unpublished Doctoral Dissertation, Florida International University Department of Education Administration, Florida, USA.
• Görgülü, D., Küçükali, R. & Ada, Ş. (2013). Okul yöneticilerinin bilgi teknolojileri ile ilgili eğitimleri alma ve kullanma durumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1-20.
• Güner, P. (2000). Sorunlarla etkili baş etme yolu: problem çözme. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 57-65.
• Güney, S. (2001). Stres ve stresle başa çıkma: Yönetim ve organizasyon. Nobel Yayınevi.
• https:// www.meb.gov.tr.mebbis.(Erişim:20.12.2019)
• Işık, O. (1981). Teknoloji Üretimi, Teknoloji Transferi. 2. Türkiye Sanayi Komisyonu Tebliğleri, İzmir: DPT Yayın No:1783.
• İbil, H. (2012). E-Okul Sistemi Uygulaması Hakkında Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• İşman, A. (2003). Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim (BTEİ). Uluslararası Online Eğitim Teknolojileri Dergisi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış Dergisi, 72, 63-81.
• Kalkan, F. A. &Kocabatmaz, H. (2014). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenlerinin Etkileşimli Tahta ile İlgili Görüşleri. 17. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı 19-21 Haziran 2014, Muğla.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (21. Basım) Nobel Yayın Dağıtım.
• Köse, A. (2018). Okul müdür yardımcılarının bakış açılarıyla okul müdür yardımcılığı görevi: bir öz değerlendirme. Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(18), 191-211.
• Kurtbaş, İ.,&Kurtbaş, İ., (2011). Merak (ın) sosyolojisi psikolojik dürtü, sosyal uyaran, kültürel nosyon ve ideolojik bir konsept olarak: Sosyal merak. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi,14(2): 18-58.
• Lashway, L. (2003). Role of School Leader. Trends and Issues. Eric Clearinghouse on Educational Management, Eugene.
• Ok, İ. (2006). İş Stresinin İlköğretim Okullarında Okul Yöneticileri Üzerindeki Etkisi (Konya Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Öner, G. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih dersleri için alternatif bir kaynak: eba.gov.tr. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9, 227-257.
• Öz, H. (2015). FATİH Projesinin Uygulanma Sürecindeki Sorunların Okul Yöneticileri Perspektifinden Değerlendirilmesi: Tekirdağ / Süleymanpaşa Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Özgan, H., Kara, M.,& Arslan, M.C. (2013). Öğretmenlerin okul yöneticilerine uyguladıkları psikolojik yıldırma uygulamaları ve etkileri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(1), 2-14.
• Pehlivan, İ. (2002). İş yaşamında stres. Pegem A Yayıncılık.
• Sabuncuoğlu, Z.,&Tüz, M. (2003). Örgütsel psikoloji. Furkan Ofset.
• Selman, P. (2018). Ortak Yüksek Lisans Programı Devlet İlkokullarının Yöneticileri ile Özel İlkokulların Yöneticilerinin Stres Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi İstanbul.
• Şimşek, N. (1997). Derste eğitim teknolojisi kullanımı. Anıl Matbaacılık ve Ciltevi.
• Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, T. S.&Ragu-Nathan, B. S. (2011). “Crossing to the Dark Side: Examining Creators, Outcomes, and Inhibitors of Technostress”. Communications of the ACM, 54(9), 113-120.
• Topçu, F. B. &Göktaş, Y. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin üstlendikleri roller ve onlardan beklentiler. Educational Sciences: Theory ve Practice, 12(1), 461-478.
• Turan, H. Y. (2007). Çankaya İlçesi’nde Görev Yapan İlköğretim Okul Müdürlerinin Yönetim İşlevlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Sorun Çözme Uygulamaları. Doctoral Dissertation, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turan, S. (2002). Teknolojinin okul yönetiminde etkin kullanımında eğitim yöneticisinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 30(30), 271-281.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 06-15 Yaş Grubu Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Medya, 2013. Ulaşılabileceği Adres: Http://Www.Tuik.Gov.Tr-/Prehaberbultenleri. Do?İd=15866. (Erişim Tarihi:26.12.2019)
• Uluruh, A. (2008). Ortaöğretim Öğrencilerinde Stres Yaratan Yönetici Davranışları ve Öğrencilerin Başa Çıkma Davranışları. DoctoralDissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ünal, S. (1999). Okullardaki stres kaynakları verimlilik ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,11, 365-372.
• Yıldırım, F.,&Buluç, B. (2004). Sınıf Öğretmenlerinin Stres Kaynakları ve Başetme Yolları (Kilis ili örneği), XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya, 6-9 Temmuz.
• Yıldırım, N. (2011). Yöneticilik görevinin okul müdürlerine olumlu ve olumsuz katkıları. Eğitim ve Bilim, 36(161), 231-234.