Comparison Of Türkiye And Turkish Republics Within The Scope Of Gender Equality Indices

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 311 - 336, 31.05.2024

Dilek Özsoy

https://doi.org/10.33708/ktc.1371113

Öz

Despite significant progress in eliminating gender inequality, especially on a global scale since the early 2000s, it is crucial to determine the status of these advancements through statistics, make cross-country comparisons, plan future research, and formulate strategies. Gender equality is not only a fundamental human right but also a driving force behind economic development. Approaches that result in women, representing half of the population, lagging behind men in various socio-economic outcomes and the continuation of this situation negatively impact the entire society in terms of human development. In this context, comparisons made through measurable indicators of gender equality emerge as key metrics in evaluating policies in this field.
This study examines the developments in social policies for women in Turkic Republics with similar socio-cultural backgrounds and in Turkey through international indices created by the United Nations for gender equality. The study focuses on the sub-dimensions of the indices, which include women's health, education, economic participation, and political representation. Accordingly, for countries to achieve human development alongside economic development, improvements in human development indices may also reflect in gender equality indices when policies based on gender equality are adopted and implemented in areas such as health, education, employment, and decision-making processes for women, who make up half of the population.

Anahtar Kelimeler

Gender, Women, Gender Indices, Human Development, Social Policy

Türkiye ve Türk Cumhuriyetlerinin Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Endeksler Bağlamında Karşılaştırılması

Öz

Küresel düzeyde özellikle 2000'li yıllardan itibaren toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik büyük ilerlemeler kaydedilmiş olmasına karşın bu ilerlemelerin istatistikler aracılığıyla ne aşamada olduğunun tespiti ve ülkeler arası karşılaştırmaların yapılması, ileriye dönük çalışmaların planlanması ve stratejilerin oluşturulması açısından önem taşımaktadır.
Cinsiyet eşitliği insan hakkı olmasının yanında ekonomik kalkınmanın da itici gücüdür. Nüfusun yarısını temsil eden kadınların birçok sosyo ekonomik sonuçlar açısından nüfusun diğer yarısını temsil eden erkeklerden geride kalması ve bu durumun devamına yönelik yaklaşımlar insani gelişmişlik açısından toplumun tamamını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu bağlamda toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik ölçülebilir göstergeler yoluyla yapılan karşılaştırmalar bu alandaki politikaların değerlendirilmesinde ana göstergeler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu çalışmada benzer sosyo-kültürel yapıya sahip Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye’nin kadına yönelik sosyal politikalardaki gelişimlerin Birleşmiş Milletlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik oluşturduğu uluslararası endeksler aracılığıyla irdelenmiştir. Çalışmada endekslerin kadınlara ilişkin sağlık, eğitim, ekonomik ve siyasal temsil oranlarını içeren alt boyutları ele alınmıştır. Buna göre ülkelerin ekonomik gelişimin yanında insani kalkınmayı gerçekleştirebilmeleri için nüfusun yarısını oluşturan kadınlara yönelik sağlık, eğitim, istihdam ve karar alma süreçlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı politikaların benimsenmesi ve uygulanması sonucunda ülkelerin insani gelişim endekslerinde sağlanan gelişmeler toplumsal cinsiyet endekslerine de yansıyabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kadın Politikaları, Toplumsal Cinsiyet Endeksleri, İnsani Gelişim, Sosyal Politika

Kaynakça

• Akisheva, A. (2023). Gender Equality, Women’s Rights and Neo-traditionalism: The Case of Kyrgyzstan. A. Mihr, P. Sorbello, & B. Weiffen içinde, Securitization and Democracy in Eurasia. Springer, Cham: https://doi.org/10.1007/978-3-031-16659-4_12.
• Baç, M. M. (2012). Gender Equality in Turkey Directorate General For Internal Policies Policy Department C: Citizens' Rights And Constitutıonal Affairs Gender Equality . Brussels: European Parliament.
• Charmes, J., & Wieringa, S. (2003). (2003) Measuring Women's Empowerment: An assessment of the Gender-related Development Index and the Gender Empowerment Measure. Journal of Human Development, s. 419-435, DOI: 10.1080/1464988032000125773.
• Cohen, G., & Shinwell, M. (2020). How far are OECD countries from achieving SDG targets for women and girls? : Applying a gender lens to measuring distance to SDG targets, OECD Statistics Working Papers, No. 2020/02. Paris: OECD Publishing.
• Esen, Y. (2015). Yerel Yönetimler, Kamu Kurumları ve Sivil Toplum Örgütleri İçin Kadın Dostu Kentler Eğitici Kiti Eğitim. Ankara: Berk Matbaacılık.
• Gaye, A., Klugman, J., Kovacevic, M., Twigg, S., & Zambrano, E. (2010). Measuring Key Disparities in Human Development: The Gender Inequality Index . United Nations Development Programme Human Development Reports Research Paper 2010/46 .
• Güneş, A. (2021). Kesişimsellik Yaklaşımı Bağlamında Kadına Yönelik Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddete İlişkin Cedaw Komitesi Genel Tavsiye 35 Sayılı Kararı’nın Analizi . Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 1739-1771.
• Kafkasyalı, E. G. (2023). CEDAW’dan İstanbul Sözleşmesine Kadın Hakları Ve Türk İç Hukukuna Etkileri . Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, , s. 150-173.
• Klasen, S., & Schüler, D. (2011). Reforming the Gender-Related Development Index and the Gender Empowerment Measure: Implementing Some Specific Proposals. Feminist Economics, 17:1, s. 1-30 DOI: 10.1080/13545701.2010.541860.
• Malik, R. (2018). HDI and Gender Development Index: Current Status of Women Development in India . Journal of Indian Economy, s. 30-43.
• OECD. (2023). SIGI 2023 Global Report: Gender Equality in Times of Crisis . https://doi.org/10.1787/4607b7c7-en: OECD.
• Öcal, A. T. (2021). Türkiye’de İşgücü Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği. World Women Conference II .
• Pignatti, N. ( 2020). Encouraging women’s labor force participation in transition countries. IZA World of Labor, s. doi: 10.15185/izawol.264.v2.
• Selin Dilli, S. G., & Rijpma, A. (2019). Introducing the Historical Gender Equality Index . Feminist Economics, DOI: 10.1080/13545701.2018.1442582, s. 31-57.
• Soysal, G., Özcan, C., & Akın, A. (2022). Dünyada ve Türkiye’de Kadın, Anne ve Çocuk Sağlığının Güncel Durumu . Sağlık ve Toplum, s. 3-13.
• UN Women. (1979). United Nations Entity For Gender Equality and the Empowerment of Women. https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw.htm adresinden alındı
• UNDP. (2022_a). Human Development Report 2021/2022. New York: United Nations Development Programme. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI adresinden alındı
• United Nations. (2007). Concluding comments of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women: Kazakhstan, 2 February 2007 Original: English 07-24362 (E) 220207 0724362 Committee on the Elimination of Discrimination against Women Thirty-seventh session . United Nations.
• United Nations. (2013). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the combined fourth and fifth periodic reports of Tajikistan, 29 October 2013 Original: English 13-53539 (E) 131113 1353539 Committee on the Elimination of Discrimina. United Nations.
• United Nations. (2014). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the combined third and fourth periodic reports of Kazakhstan, 10 March 2014 Original: English 14-25832 (E) 280314 1425832 Committee on the Elimination of Discriminatio. United Nations.
• United Nations. (2015_a). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the fifth periodic report of Azerbaijan, 12 March 2015, Original: English 15-03831 (E) 020415 1503831, Committee on the Elimination of Discrimination against Women. United Nations.
• United Nations. (2015_b). Concluding observations on the fifth periodic report of Uzbekistan, 24 November 2015 Original: English 15-20701 (E) 161215 1520701*Committee on the Elimination of Discrimination against Women. United Nations.
• United Nations. (2018). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the fifth periodic report of Turkmenistan, 25 July 2018 Original: English 18-12323 (E) 100918 1812323. United Nations.
• United Nations. (2019). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the fifth periodic report of Kazakhstan, 12 November 2019 Original: English 19-19554 (E) 261119 1919554 Committee on the Elimination of Discrimination against Women. United Nations.
• United Nations. (2021). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the fifth periodic report of Kyrgyzstan, 29 November 2021 Original: English 21-17213 (E) 091221 2117213, Concluding observations of the Committee on the Elimination of. United Nations.
• United Nations. (2022). Committee on the Elimination of Discrimination against Women Concluding observations on the eighth periodic report of Türkiye, 12 July 2022 Original: English 22-10905 (E) 110822 2210905. United Nations.
• United Nations. (2023, 09 05). Data Center. Gender Inequalty Index: https://hdr.undp.org/data-center/thematic-composite-indices/gender-inequality-index#/indicies/GII adresinden alındı
• WHO. (2023, 09 05). World Health Organization. Gender Inequality Index: https://www.who.int/data/nutrition/nlis/info/gender-inequality-index-(gii) adresinden alındı
• Yıldız, İ. (2022). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Ve Türkiye: İnsani Gelişme Endeksi Üzerinden Bir Değerlendirme . Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, BANÜSAD, s. 1-20, DOİ: 10.38120/banusad.1204847.