Examination of Secondary School Turkish Textbooks in Terms of Root Values

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 209 - 224, 31.12.2023

Bünyamin Sarıkaya , Efruz Yavuz

https://doi.org/10.48066/kusob.1395001

Cited By: 2

Öz

This study aims to examine the reading texts in the 5th grade Turkish textbook taught in schools starting from the 2023-2024 academic year in the context of root values. The distribution of root values according to the texts in the 5th grade Turkish textbook, their distribution according to text types and their distribution according to themes were examined.
The study was carried out in the context of the 'basic qualitative research' pattern, one of the qualitative research approaches. Research data was collected through document analysis. The collected data were analyzed according to descriptive analysis. As a result of the research, it was determined that all root values were covered in the texts in this textbook, but the distribution was not balanced. Another important result reached in the study is that the least processed root values are "justice", "honesty" and "patience". In addition, it was determined that root values were used 86 times in narrative texts, 57 times in informative texts, and 30 times in poetry text type. In the study, it was concluded that the root values were mostly included in the themes of "Individual and Society", "National Struggle and Atatürk", "Virtues", and least in the themes of "Health and Sports", "Science and Technology" and "Art".

Anahtar Kelimeler

Value, root value, Turkish textbook.

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Kök Değerler Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada 2023-2024 eğitim-öğretim yılından itibaren okullarda okutulan Türkçe 5. sınıf ders kitabındaki zorunlu okuma metinlerinin kök değerler bağlamında incelenmesi amaçlanmaktadır. Kök değerlerin 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlere göre dağılımı, metin türlerine göre dağılımı ve temalara göre dağılımı incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımlarından ‘temel nitel araştırma’ deseni bağlamında gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Toplanan veriler, betimsel analize göre çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda bütün kök değerlerin bu ders kitabındaki metinlerde işlendiği ancak dağılımın dengeli olmadığı belirlenmiştir. Çalışmada ulaşılan bir diğer önemli sonuç ise en az işlenen kök değerlerin “adalet” , “dürüstlük” ve “sabır” kök değerlerinin olmasıdır. Ayrıca kök değerlerin öyküleyici metinlerde 86, bilgilendirici metinlerde 57, şiir metin türünde ise 30 defa işlendiği belirlenmiştir. Çalışmada kök değerlerin en fazla “Birey ve Toplum” , “Milli Mücadele ve Atatürk” , “Erdemler” temalarında, en az ise “Sağlık ve Spor” , “Bilim ve Teknoloji” ve “Sanat” temalarında yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

değer, kök değer, Türkçe ders kitabı

Kaynakça

• Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Aydeniz, S. (2021). Masal ve efsanelerde değerler eğitimi Muş ili örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 23, 636-659.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değerler aktarımı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 109- 146.
• Batur, Z. & Şaşmaz, E. (2020). Türkiye ve yurt dışında okutulan Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından karşılaştırılması. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 3(8), 566-582.
• Bazarkulov, S. (2008). Değer öğretimi ve dinden öğrenme. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beşer Yıldırım, K. (2022). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kök değerler açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerinin alınması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun Merhaba Sevgi adlı çocuk romanının değerler eğitimi ve on kök değer açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 57, 248-272.
• Cansız Aktaş, M. (2014). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Ed.). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, H. & Derse, G. E. (2021). Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 9-35.
• Çelikpazu, E. E. & Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(2), 413- 424.
• Çiçek, S. & Asar, A. (2022). Yapılandırmacı yaklaşım öncesi ve sonrası: ortaokul Türkçe ders kitaplarında kök değerler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö11), 312-322.
• Doğan, B. & Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6-8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi,1, 75-99.
• Durhat, G. & Ökten, C. E. (2020). Kök değerlerin ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki erdemler temasıyla ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 675-693.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Eker, C. & Ünlü, S. (2020). Din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitabının kök değerleri içermesi bakımından incelenmesi. The Journal of International Education Science, 25(7), 71-88.
• Grünberg, L. (2000). The mystery of values: Studies in axiology, (ed. by C. Grünberg & L. Grünberg) Amsterdam-Atlanta: Editions Radopi Press.
• Güçlü, H. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gül, M. (2017). Türkçe ders kitabındaki metinlerin (5. sınıf) değerler eğitimi yaklaşımıyla incelenmesi. Erciyes Journal of Education, 1(1), 59-78.
• Güven, S. & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metinlerinin değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 813-827.
• Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Işık, İ. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki halk edebiyatı metinlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kâhya, A. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kardaş, S., Kaya, M. & Görmez, E. (2022). Her Güne Bir Masal adlı eserin değer iletimi açısından önemi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 276-302.
• Kavruk, H., & Sönmez, H. (2010). Ahmed-i Dâ î nin Vasiyet-Nâme-i Nûşirevân ındaki Eğitici Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 171-199.
• Köksal, K., Yaylacı Kılıç, Z., Yel, Ü., Erbaş, S., & Kılcan, B. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 74-87.
• Kuşdil, M. E. & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
• Küçükçene, M. & Aydoğan, İ. (2018). Eğitim yönetiminde adaletin önemi ve gerekliliği üzerine bir inceleme. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 661-664.
• MEB (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Çevrim-içi: http://ttkb. meb. gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasiprogram.pdf]
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Talim Terbiye Kurulu: Ankara.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma - desen ve uygulama için bir rehber / Qualitative research a guide to design and implementation. Turan, S. (Çev.). Ankara: Nobel Akademik.