EXAMPLES OF PRAYER WOVENS DENIZLI CAMELI DISTRICT

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 36, 1399 - 1413, 17.12.2021

Sultan Sökmen

https://doi.org/10.12981/mahder.1012240

Öz

It is also called namazlağı, namazlaga among the people, in the Turkish dictionary, it is referred to as the post, carpet, kılım, mat, and prayer rug on which prayer is performed. It is important that the place of prayer is clean. For this reason, prayer sprepared for praying are used. Prayer stands are designed in sizes suitable for a person's use. Everyone' s prayer is different. In the field research conducted in Denizli Çameli district in 2019, hand-woven prayer rugs made in various techniques such as kilim, cicim, zili werefound. Prayer stands belonging to the Çameli region have been identified in houses and some mosques. Istar looms and shuttle looms were used in the construction of these weavings. The examined prayer rugs are 58-90 cm in widthand 113-170 cm in length, and these weavings are quite colorful. Red, blue, green, purple, orange, yellow, black, pink, white, brown are among the color sused in weaving.
When the surface schemes of prayer rooms are examined, although the cross-banded composition scheme is dominant in most examples, it is seen in different arrangements. Bıtıracık, pardı, foureyes, nine eyes shuttle, butterfly, lighter, snail, curved water, ribbon, frog, coach horn, prayer rug are the motifs seen in weaving samples. Today, kılım weaving is triedto be kept alive in some neighborhoods of Çameli district. In this study, it is aimed to examine 12 prayer samples with kilim, cicim and zili weaving techniques determined in Çameli region in terms of weaving technique, material used, color, motif and composition.

Anahtar Kelimeler

Çameli, prayer, weaving, kilim, cicim, zili

DENİZLİ ÇAMELİ İLÇESİ NAMAZLIK DOKUMALARINDAN ÖRNEKLER

Öz

Halk arasında namazlağı, namazlağa da denilen namazlık, Türkçe Sözlük’te üzerinde namaz kılınan post, halı, kilim, yaygı, seccade olarak geçmektedir. Namaz kılınan yerin temiz olması önemlidir. Bu nedenle namaz kılmak için hazırlanmış namazlıklar kullanılmaktadır. Namazlıklar, bir kişinin kullanmasına uygun ölçülerde tasarlanmaktadır. Herkesin namazlığı ayrıdır. Denizli Çameli ilçesinde 2019 yılında yapılan alan araştırmasında, kilim, cicim, zili gibi çeşitli tekniklerde yapılmış el dokuması namazlıklara rastlanmıştır. Çameli yöresine ait namazlıklar, evlerde ve bazı camilerde tespit edilmiştir. Bu dokumaların yapım aşamasında ıstar tezgâhlar ve mekikli tezgâhlar kullanılmıştır. İncelenen namazlık örnekleri 58-90 cm ende 113-170 cm boyda olup oldukça renklidir. Kırmızı, mavi, yeşil olmakla beraber, mor, turuncu, sarı, siyah, pembe, beyaz, kahverengi dokumalarda kullanılan renkler arasındadır.
Namazlıkların yüzey şemaları incelendiğinde, çoğu örneklerde enine bantlı kompozisyon şeması hâkim olsa da farklı düzenlemelerde görülmektedir. Bıtıracık, pardı, dört göz, dokuz göz mekik, kelebek, çakmak, salyangoz, eğri su, kurbağa, koçboynuzu, namazlık dokuma örneklerinde görülen motiflerdendir. Günümüzde kilim dokumacılığı Çameli ilçesinin bazı mahallelerinde yaşatılmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada, Çameli yöresinde tespit edilen kilim, cicim ve zili dokuma teknikli 12 adet namazlık örneğinin, dokuma tekniği, kullanılan malzeme, renk, motif ve kompozisyon açısından incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çameli, Namazlık, Dokuma, Kilim, Cicim, Zili

Kaynakça

• Anonim, (2020). Türk Patent ve Marka Kurumu, Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni. Sayı: 90, Yayın Tarihi: 01.12.2020, http://www.turkpatent.gov.tr. (Erişim: 10.10.2021)
• Anonim (1982). Yurt ansiklopedisi, Türkiye il il: Dünü, bugünü, yarını 3, İstanbul: Anadolu.
• Anonim (1986). Büyük Larousse sözlük ve ansiklopedisi. C. 16, İstanbul: İnterpress.
• Anonim (2004). Ana Britannica genel kültür ansiklopedisi. C. 19, İstanbul: Ana.
• Anonim (2009). İslam ansiklopedisi. C. 36, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Aytaç, İ. (2013). Elazığ Müzesindeki Osmanlı dönemi eşik ve seccade halıları. Arış, S. 9, 12-33.
• Balpınar Acar, B. (1982). Kilim-cicim-zili-sumak-düz dokuma yaygıları. İstanbul: Eren.
• Barışta, H. Ö. (1998). Türk el sanatları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bayraktaroğlu, S. (1999). Seccade. Erdem, Halı Özel Sayısı-I, 57-64.
• Deniz, B. (2000). Türk dünyasında halı ve düz dokuma yaygılar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Erdoğan, A. (1994). Karaağaç ve Sahra-ı Talamaniye bölgesinde Türkmenler. Erzurum.
• Eryılmaz, R. (2015).Çameli ilçesi ağzı ve Çameli ortaokullarında eğitim gören öğrencilerin yerel ağız özelliklerinin Türkçe eğitimine etkisi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ergür, A. (2002). Tekstil terimleri sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Etikan, S. (2007). Seccade halılarda kullanılan bazı motifler ve bu motiflerin İslam sanatındaki yeri. 38. ICANAS Kongresi, Bildiriler-Maddi Kültür, C.2, 545-564, Ankara: T.C. Başbakanlık Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı.
• Kırzıoğlu N. G. (1995). Altaylardan Tuna boyuna Türk dünyasında ortak motifler. Ankara: Türksoy.
• Kaya A. M.- Karagöz, H. (2014). Denizli ve çevresinde Avşar Türkmenleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 32, 29-66.
• Özçelik, Ö. (2014). Çam düdüğünden UNESCO’ya Hayri Dev ve Karaman kültürü. Denizli: Bilal Ofset.
• Parlak, T. (2002). Oltu ve köylerinde bardız kilimciliği. Erzurum.
• Sökmen, S. (2020). Dr. Özcan Özçelik derleminde yer alan Çameli yöresi dokumaları. 14. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/Sanat Etkinlikleri, 304-309.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler) tarihleri-boy teşkilatı-destanları. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Tok, T. (2015). Denizli ve yöresinde Oğuz yerleşimlerine dair bazı tespitler. 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Oğuzlar: Dilleri, Tarihleri Ve Kültürleri, 617-628, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Uğurlu, S. S. (2020). Çanakkale Ayvacık namazlık halıları. Turkish Studies, 15(7), 3123-3149.
• Yıldırım, N. (2006). Çameli ilçesinin sosyo-ekonomik yapısı ve potansiyeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 315-340.
• URL-1.Http://Cameli.Bel.Tr/Tr/Page/Cameli-Hakkinda-Konumu (Erişim: 10.10.2021)
• URL-2.Https://Tr.Wikipedia.Org/Wiki/Dosya:Denizli_Districts.Png (Erişim: 10.10.2021)
• Amaç, Ali, Sözlü Görüşme, Yaş: 53, Çiftçi, Çameli Cevizli, 2019.
• Akbaş, Müfide, Sözlü Görüşme, Yaş: 84, Ev Hanımı, Çameli- Kolak Mahallesi, 2019.
• Seçkin, Şaban, Sözlü Görüşme, Yaş: 55, Emekli, Çameli Merkez, 2019.
• Seçkin, Nuray, Sözlü Görüşme, Yaş: 54, Ev Hanımı, Çameli Merkez, 2019.
• Özdemir, Aysel, Sözlü Görüşme, Yaş: 64, Ev Hanımı, Çameli Merkez, 2019.
• Özdemir, Sezer, Sözlü Görüşme, Yaş: 39, Ev Hanımı, Çameli Merkez, 2019.
• Öğüt, Durkadın, Sözlü Görüşme, Yaş: 88, Ev Hanımı, Çameli –Cevizli Mahallesi, 2019.
• Ongun, Ayşe, Sözlü Görüşme, Yaş: 64, Ev Hanımı, Çameli Merkez, 2019.
• Ongun, Dudu, Sözlü Görüşme, Yaş: 82, Ev Hanımı, Çameli Merkez, 2019.