Ortaokul Matematik Dersi Öğrenme Ortamının Matematiksel Yetkinlik Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 60 Sayı: 60, 72 - 93, 28.06.2024

Fatih Çelikel , Işıl Tanrıseven

Öz

Bu çalışma ortaokul matematik dersi öğrenme ortamının matematiksel yetkinlik bağlamında incelenmesi amacıyla yapılmış nitel bir araştırmadır. Bütüncül tek durum çalışması desenindeki araştırmanın verileri 2019/2020 Eğitim Öğretim yılında Mersin ili Silifke ilçesindeki resmi ortaokullarda yarı yapılandırılmış görüşme ve katılımcı gözlem teknikleri ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında 18 matematik öğretmeni ile görüşme yapılmış ve üç matematik öğretmeninin derse girdiği 7.sınıf düzeyi üç şubede gözlem gerçekleştirilmiştir. Araştırmada görüşme verileri içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Gözlem verilerinin analizinde ise gözlem maddelerine ilişkin frekans ve yüzde dağılımı hesaplanmış ve gözlem sürecinde tutulan araştırmacı notları betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları öğretmenlerin öğrencilere matematiksel yetkinlik kazandırmak için öğrenme ortamında; günlük yaşamdan örnekler vermeye, alıştırma yapmaya, problemleri anlamaya, muhakeme sorularına ve özgüven kazandırmaya odaklandıklarını göstermiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin derslerinde öğrencilerine matematiksel yetkinlik kazandırmaya ilişkin görüşlerinin ve öğrenme ortamındaki uygulamalarının birbirini destekler nitelikte olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Matematiksel yetkinlik, ortaokul matematik dersi, öğrenme ortamı

Examining the Learning Environment of the Secondary School Mathematics Lesson in the Context of Mathematical Competence

Öz

This study is a qualitative research conducted to examine the learning environment of secondary school mathematics lesson in the context of mathematical competence. The data of the research in the single case-holistic design was collected with semi-structured interviews and participant observation techniques in public secondary schools in Silifke district of Mersin province in the 2019/2020 academic year. Within the scope of the research, 18 mathematics teachers were interviewed and observations were made in three classes at the 7th grade level, where three mathematics teachers taught. In the research, data of the interviews were analyzed using the content analysis technique. In the analysis of the observation data, the frequency and percentage distribution of the observation items were calculated and the researcher's notes taken during the observation process were analyzed with the descriptive analysis technique. The research results show that teachers focused on giving examples from daily life, doing exercises, understanding problems, reasoning questions and gaining self-confidence to acquire mathematical competence to students in the learning environment. According to the results obtained from the research, it was seen that teachers' views on acquiring mathematical competence to their students in their lessons and their practices in the learning environment support each other.

Anahtar Kelimeler

Mathematical competence, secondary mathematics lesson, learning environment

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2005). Türkiye’de uygulanan ve değişen eğitim programlarının psikolojik temelleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 31-46.
• Akkurt, R. (2020). Günlük yaşam problemleri uygulanarak altıncı sınıf öğrencilerinin matematiksel yetkinliklerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa
• Aktaş, S. (2020). Ortaokul beşinci sınıf matematik programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Bir durum çalışması, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Akyüz, G. (2014). The effects of student and school factors on mathematics achievement in TIMSS 2011. Education and Science, 39(172), 150-162.
• Altındağ, A. ve Korkmaz, H. (2019). Ortaokul 5. sınıf matematik dersi öğretim programının Stake’in uygunluk-olasılık modeline göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2), 463-501.
• Altun, M. (2014). Ortaokullarda (5, 6, 7 ve 8. sınıflarda) matematik öğretimi (10. Baskı). Bursa: Alfa Akademi.
• Bakırcı, H. ve Kırıcı, M. G. (2018). Temel eğitimden ortaöğretime geçiş sınavına ve bu sınavın kaldırılmasına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 383-416.
• Başkaya, A. (2016). 4+4+4 eğitim sistemi ile yeniden düzenlenen ortaokul matematik programı hakkında öğretmen görüşleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Batur, Z., Ulutaş, M. ve Beyret, T. N. (2018) LGS Türkçe sorularının PISA okuma becerileri̇ hedefleri̇ açısından incelenmesi̇. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 595-615.
• Baykul, Y. (2014). Ortaokulda matematik öğretimi (5-8. sınıflar) yeni programa uygun geliştirilmiş (2. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Berber, A. ve Anılan, B. (2018). Son on yıldaki ortaöğretime geçiş sınavlarındaki fen bilimleri alan soruları ile ilgili öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(27), 203-224. Erişim adresi: https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14601
• Berkant, H. G. ve İncecik, A. (2018). Ortaokul matematik dersi beşinci sınıf öğretim programının öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 3(6), 99-125.
• Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R. ve Kabuklu, Ü. N. (2018) Liselere Geçiş Sınavının örnek matematik sorularına dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asya Öğretim Dergisi, 6(2), 63-80.
• Boz, İ. ve Ulusoy, M. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma tutumu ile okuduğunu anlama düzeyi ve rutin olmayan problem çözme başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 13-24.
• Bulut, İ. ve Kutluca, T. (2015). An assessment of the effectıveness of 6th grade mathematics curriculum in practice. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (26), 1-26.
• Bümen, N. T., Çakar, E. ve Yıldız, D. G. (2014). Türkiye’de öğretim programına bağlılık ve bağlılığı etkileyen etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 203-228.
• Carnine, D. (1997). Instructional design in mathematics for students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 30(2), 130-141.
• Çiftçi, Ş. K., Yıldız, P. ve Bozkurt, E. (2015). Ortaokul matematik öğretmenlerinin materyal kullanımına ilişkin görüşleri. Eğitimde Politika Analizi, 4(1), 79-89.
• Dağdelen, S. ve Ünal, M. (2017). Matematik öğrenim ve öğretim sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 483 – 510.
• Demircioğlu, H. (2009). İlköğretim matematik programının uygulamadaki etkililiğinin öğrenci görüşleri açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deniz, D. (2014). Ortaöğretim matematik öğretmenlerinin matematiksel modelleme yöntemine uygun etkinlik oluşturabilme ve uygulayabilme yeterlikleri, (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Deniz, D. (2018). Matematik öğretim programında yer alan değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 678-705.
• Doğan, N. ve Barış, F. (2010). Tutum, değer ve özyeterlik değişkenlerinin TIMSS-1999 ve TIMSS-2007 sınavlarında öğrencilerin matematik başarılarını yordama düzeyleri. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 1(1), 44-50.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin sahip oldukları eğitim felsefelerine ilişkin algıların değerlendirilmesi “Öğretmenlerin Eğitim Felsefeleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3), 321–337.
• Duman, S. N. ve Akbaş, O. (2017). Evaluation of Turkish and Mathematics curricula according to value-based evaluation model. Cogent Education, 4(1), 1291174. doi: 10.1080/2331186X.2017.1291174
• Ekinci, O. ve Bal, A. P. (2019). 2018 yılı liseye geçiş sınavı (LGS) matematik sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bağlamında değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 9-18.
• Eraslan, A. (2011). Yeni ilköğretim matematik programı hakkında öğrenci velileri ne düşünüyor? Milli Eğitim-Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 189, 255-266.
• Erdem, E. (2016). Matematiksel muhakeme ile okuduğunu anlama arasındaki ilişki: 8. sınıf örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/224378
• Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eski, C. (2017). Ortaokul matematik dersi öğretim programına ilişkin öğretmen ve uzman görüşlerinin değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fraenkel, J. R. and Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
• Gökalp, M. ve Köksaldi, G. (2019). Ortaokul 5. Sınıf Matematik Programının Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi . Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi , 8 (16) , 218-241 . Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ejedus/issue/51353/645805
• Gökmen, A., Budak, A. ve Ertekin, E. (2016). İlköğretim öğretmenlerinin matematik öğretiminde somut materyal kullanmaya yönelik inançları ve sonuç beklentileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1213-1228.
• Güleş Dağlar, S. (2008). 2005 yılı ilköğretim 6. sınıf matematik dersi programının değerlendirilmesi üzerine bir çalışma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Gündoğdu, K., Albayrak, M., Ozan, C. ve Çırak, N. (2012). Müfettişlerin ilköğretim matematik öğretim programı hakkındaki görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2) 21-37.
• Karaca, S. Y. ve Türk, T. (2020). The evaluation of secondary school mathematics curriculum according to teachers' views in terms of education of gifted students. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 11(1), 241-279.
• Karakoç, G. (2019). 2018 yılında yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri (Sakarya ili örneği), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kay, O. (2007). İlköğretim matematik öğretim programının veli görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Kaya, D. (2019). Yedinci sınıf öğrencilerinin matematik başarılarının yordanması: Motivasyon, öz-düzenleyici öğrenme stratejileri ve üst bilişsel farkındalığın rolü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 1-18. doi: https://doi.org/10.7822/omuefd.389698
• Kelly, C. A. (2006). Using manipulatives in mathematical problem solving: A performance based analysis. The Montana Mathematics Enthusiast, 3, 184-193.
• Kemik, İ. (2021). 8. Sınıf matematik öğretim programının 2019 liselere geçiş sınavı sorularıyla uyumunun öğretmen görüşleri açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Khine, M. S., Al-Mutawah, M. ve Afari, E. (2015). Determinants of affective factors in mathematics achievement: Structural equation modeling approach. Journal of Studies in Education, 5(2), 199-211.
• Kızkapan, O. ve Nacaroğlu, O. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin merkezi sınavlara (LGS) ilişkin görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 701–719.
• Köse, E. (2011). İlköğretim matematik programının eğitsel eleştiri modeline göre değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-11.
• Kükey, E. ve Tutak, T. (2019). Matematiği öğrenmenin matematik öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 3(1), 84-95.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mercer, C. D. ve Miller, S. P. (1992). Teaching students with learning problems in math to acquire, understand, and apply basic math facts. Remedial and Special Education, 13(3), 19-35.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Mong, M. (2008). Evaluation of the effects of the Math to Mastery intervention package with elementary students in a school setting. (Yayımlanmamış doktora tezi). Mississippi State University.
• Mong, M. D. ve Mong, K. W. (2010). Efficacy of two mathematics interventions for enhancing fluency with elementary students. Journal of Behavioral Education, 19(4), 273-288. doi: 10.1007/s10864-011-9143-8
• Morgan, D. L. ve Morgan, R. K. (2008). Single-case research methods for the behavioral and health sciences. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Nacar, N. (2015). Ortaokul 5. sınıf matematik dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Ankara ili örneği), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• National Research Council. (2001). Adding it up: Helping children learn mathematics. J. Kilpatrick, J. Swafford, and B. Findell (Ed.). Mathematics Learning Study Committee, Center for Education, Division of Behavioral and Social Sciences and Education. Washington, DC: National Academy Press.
• Niss, M. ve Jensen, T. H. (2002). Competencies and mathematical learning: Ideas and inspiration for the development of mathematics teaching in Denmark. Copenhagen, Denmark: Ministry of Education.
• Organisation for Economic Co-operation and Development. (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. Paris: OECD. Erişim adresi: https://doi.org/10.1787/b25efab8-en.
• Ostler, E. (2011). Teaching adaptive and strategic reasoning through formula derivation: beyond formal semiotics. Sutra: International Journal of Mathematics Science Education, 4(2), 16-26.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Newbury Park: Sage.
• Polya, G. (1973). How to solve it: A new aspect of mathematical method (2nd ed.). New Jersey: Princeton University Press.
• Poyraz, G. (2019). 5. sınıf matematik programının çoklu verilere göre incelenmesi (Afyonkarahisar il örneklemi), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Ramos-Christian, V., Schleser, R. ve Varn, M. E. (2008). Math fluency: accuracy versus speed in preoperational and concrete operational first and second grade children. Early Childhood Education Journal, 35(6), 543-549.
• Sargın, S. (2016). Yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Siegfried, J. Z. M. (2012). The hidden strand of mathematical proficiency: defining and assessing for productive disposition in elementary school teachers' mathematical content knowledge. (Doktora tezi), University of California, San Diego.
• Silver, E. A., Ghousseini, H., Gosen, D., Charalambous, C. ve Strawhun, B. T. F. (2005). Moving from rhetoric to praxis: Issues faced by teachers in having students consider multiple solutions for problems in the mathematics classroom. The Journal of Mathematical Behavior, 24(3-4), 287-301.
• Şahin, N. ve Eraslan, A. (2019). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının matematik uygulamaları dersinde modelleme etkinliklerinin kullanılmasına yönelik görüşler. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(2), 373-393.
• Şen, E. Ö. ve Peker Ünal, D. (2021). Matematik dersi öğretim programının Eisner Eğitsel Eleştiri Modeli’ne göre değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 605-632.
• Şıvkın, S., Aksoy, V. C. ve Erdoğan, D. G. (2020). LGS ‘de sorulan PISA tarzı matematik sorularını doğru cevaplama ile okuduğunu anlama arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 148-159.
• Ulu, M. (2011). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin rutin olmayan problemlerde yaptıkları hataların belirlenmesi ve giderilmesine yönelik bir uygulama, (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Uysal, F. ve Dede, Y. (2019). Matematik öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre matematiksel inançları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 215-237. Erişim adresi: https://doi.org/10.7822/omuefd.513835
• Ünal, M. (2019). PISA sınavlarının özelliklerinin fen bilimleri öğretmenlerinin hazırlamış oldukları sınav soruları ile karşılaştırılması: PISA kültürünü yaygınlaştırma model önerisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Wilson, K. ve Narayan, A. (2016). Relationships among individual task self-efficacy, self-regulated learning strategy use and academic performance in a computer-supported collaborative learning environment. Educational Psychology, 36(2), 236-253.
• Yanpar Yelken, T. (2015). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (14. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
• Yazıcı, T. ve Taşgın, A. (2021). Evaluation of a mathematics curriculum in accordance with the Eisner's Educational Connoisseurship and Criticism Model. International Journal of Curriculum and Instruction, 13(2), 1226-1240.
• Yazlık, D. Ö. (2018). Öğretmenlerin matematik öğretiminde somut öğretim materyali kullanımına yönelik görüşleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 775-805.
• Yenilmez, K. ve Uysal, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin matematiksel kavram ve sembolleri günlük hayatla ilişkilendirme düzeyi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (24), 89-98.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zakiroğlu, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersinden beklentilerine göre matematik programının irdelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.