1 EKİM 1995 - DİNAR DEPREMİ

Yıl 1996, Sayı: 1, 63 - 102, 09.10.2013

Ali Selçuk Biricik Mehmet Akif Ceylan , Mehmet Ünlü

Öz

Alp-Himalaya kuşağında yer alan ülkemizde zaman zaman mal ve
can kaybına sebep olan şiddetli depremlerin vuku bulduğu bilinmektedir. İşte bunlardan
birisi de 1 Ekim 1995’de Dinar yöresinde meydana gelmiştir.

Afyonkarahisar, Denizli, Isparta, Burdur ve Uşak illerini de
içine alan, nispeten geniş bir alanda hissedilen deprem, Dinar ve yakın
çevresinde önemli ölçüde tahribata yol açmıştır. Bu sebeple, 1 Ekim 1995’deki
yer sarsıntısına “Dinar Depremi" adı verilmiştir.

Nitekim, 6.1 magnitüdündeki bu depremde en çok sarsılan yer,
Dinar ve yakın çevresi olmuştur. Burada, 90 kişi hayatını kaybetmiş; 243 kişi
muhtelif derecede yaralanmış ve ayrıca yaklaşık 40 000 konut da hasar
görmüştür.

Depremde, yerleşme üniteleri, kara ve demiryolları gibi
beşerî tesislerde meydana gelen hasarların yanı sıra, tansiyon çatlak ve
yarıkları, kaya patlaması, akarsu yataklarında göçmelerle, kaynak sularında
renk ve debi değişiklikleri gibi doğal çevrede de önemli bazı olaylar
gözlenmiştir.

Dinar ve yakın çevresinde sarsıntının ana sebebi arazinin
tektonik bakımdan duyarlı bir zonda yer almasıdır. Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri
Haritası’nda da sözü edilen yöre, 1. derecede deprem sahası içerisinde
kalmaktadır.

Arazide kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu faylar, ana orografik
hatları belirlediği gibi tektonik çöküntü havzalarının sınırlarını da az çok
tayin etmiştir. Arazi gözlemlerimize göre depremin en çok etkili olduğu
kesimler de tektonik depresyonun faylı sınırına rastlamaktadır. Burası, aynı
zamanda suya doygun alüvyal formasyonların ve bunun altında karstik formasyonların
bulunduğu kesimdir. Buna göre yörede vuku bulan depremin, büyük ölçüde tektonik
kökenli olmakla birlikte yeraltındaki karstik boşlukların varlığı da dikkate
alındığında esasta, tektono-karstik
kökenli olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

.

1 ER OCTOBRE 1995 - LE SEISME DE DİNAR

Öz

Dans notre pays
qui se trouve dans la zone des Alpes et de I’Himalaya, on sait que les violents
seismes qui ont cause les degâts materiels et humains, ont eu lieu de temps en
temps. Voilâ l’un de ces seismes s’est produit dans la region de Dinar au le r
octobre 1995.

Le seisme qui
s’est senti relativement dans un large terrain et qui contient les villes de
Afyonkarahisar, Denizli, İsparta, Burdur et Uşak, a cause une destruction dans
une large mesure â Dinar et aux environs de Dinar. C’est pourquoi la secousse
qui s’est produite au 1 er octobre 1995 s’appelle le Seisme de Dinar.

D’ailleurs, lors
de ce seisme â l’echelle de 6.1 magnitudes, la region qui s’est secouee le plus
c’est Dinar et ses environs. Pendant ce seisme, 90 personnes se sont tuees; 243
partiellement blessees et en meme temps 40 000 habitations ont eu des degâts.

Durant le s6isme,
il y a eu des dommages materiels dans les unites d’emmenagement, dans les
chemins de fer et dans les routes, en meme temps on aobserve dans
l’environnement ecologique certains faits importants comme les failleş et les
fissures de la tension, 1’explaosions des roches, l’effondrement dans les lits
des rivteres et les changements de couleur et de ddbit dans les eaux des
sources.

La cause
principale du seisme de cette region est que le terrain se trouve une zone
sensible du point de vue tectonique. La region dont il s’agit dans la carte des
regions du seisme de la Turquie, preparee par la direction generale des
cataclysmes du ministere des travaux publics et des logements, se trouve â 1
’interieur de la zone du premier degre.

Cette carte
determine plus ou moins les failleş du nord-est-sud-ouest, les lignes
principales d’orographie et les Iimites des bassins tectoniques d’enfoncement.

Selon nos
observations sur le terrain, meme temps les morcellements les plus touches du
seisme rencontrent les Iimites des failleş de la depression tectonique. Cette
zone, est en meme temps le morcellement oü se trouvent les formations
alluviales satisfaites d’eau et au-dessoûs de celles-lâ les formations karstiques.
D’apres cela, le seisme qui s’est produit dans la region est dans une large
mesure, d’origine tectonique, pourtant en tenant compte de l’existence des
depressions karstiques, on peut dire qu’en principe il est d’origine
tectonokarstique. 

Anahtar Kelimeler

.

Kaynakça

• BİLGİN, T., ERER, S., GÖÇMEN, K.-İ972: 22 Mayıs 1971 Bingöl Depremi. İst. Üniv. Ed. Fak. yay. no 1722, İstanbul.
• EGERAN, E. N. ve LAHN, E.-1944: 1/2 400 000 mikyaslı Türkiye yer depremleri haritası hakkında muhtıra. MTA. Enst. Mecm. sayı 2/32, s.270-279, Ankara.
• ERGİN, K.- GÜÇLÜ, U.- UZ, Z.-1967: Türkiye ve civarının deprem katalogu (MS-11-1964 sonuna kadar). İTÜ. Maden Fak. Arz Fiziği Enst. yay. no 24, İstanbul.
• ERGİN, K.- GÜÇLÜ, U.- AKSOY, G.-1971: Türkiye ve dolaylarının deprem katalogu (1965-1970). İTÜ. Maden Fak. Arz Fiziği Enst. yay. no 28, İstanbul.
• ERİNÇ, S.- BİLGİN, T.- BENER, M.- SUNGUR, K.- ERER, S.- GÖÇMEN, K.-1970: 28 Mart 1970 Gediz Depremi. İst. Üniv. Ed. Fak. yay. no 1520, İstanbul.
• ERİNÇ, S., BENER, M., SUNGUR, K., GÖÇMEN, K.-1971: 12 Mayıs 1971 Burdur Depremi tatbiki jeomorfoloji etüdü. İst. Üriiv. Ed. Fak. yay. no 1707, İstanbul.
• ERSOY, U.-I995: Dinar Depremi ve betonarme yapılar. Türkiye Mühendislik Haberleri Derg. sayı 379, s.80-81, Ankara.
• EYİDOĞAN, H.-1995: Batı Anadolu’nun sismo-tektonik özellikleri-l Ekim 1995 Dinar Depremi. İTÜ. Vakfı Derg. sayı 17, s.33-34, İstanbul.
• KOERI - October 1 1995 Dinar (Turkey) Earthquake (Ms=6.1). Boğaziçi University, Kandilli Observatory and Earthquake Research Institüte (KOERI) İstanbul, 1995.
• PINAR, N. ve LAHN, E.-1952: Türkiye depremleri izahlı katalogu. Bayındırlık Bak. Yapı ve İmar İşleri Reisliği yay. seri 6, sayı 36, Ankara.
• HOŞGÖREN, M.Y.- NİŞANCI, A.- SELÇUK BİRİCİK, A.- BELGİN, A.-1984: 30 Ekim 1983 Erzurum-Kars Depremi. Atatürk Univ. Basımevi, Erzurum.
• SELÇUK BİRİCİK, A.-1992: 13 Mart 1992 Erzincan Depremi, ve Düşündürdükleri. Çizgi Üstü Derg. sayı 2, s. 18-20, İstanbul.
• SUCUOĞLU, H. ve diğerleri-1995: 1 Ekim 1995 Dinar Depremi Mühendislik Raporu. ODTÜ înşaat Müh. Böl. Deprem Arş. Merkezi-TMMOB İnşaat Müh. Odası Ankara Şubesi yayını, Ankara.
• TUNCEL, M.- ERER, S.- SERGÜN, Ü.- GÖÇMEN, K.-1978: 24 Kasım 1976 Çaldıran-Muradiye Depremi. İst. Üniv. Ed. Fak. yay. no 2468, İstanbul.
• TEXIER, C.-1923: Küçük Asya (Çev. A. Suad). Türkiye Büyük Millet Meclisi- Hükümeti Maarif Vekaleti neşr. no 2, cilt 2, İstanbul.
• ÜLKER, R.-BODUROĞLU, H.- CELEP, Z.- EREN, İ.-1995: Dinar Depremi ön inceleme mühendislik raporu. İTÜ. Vakfı Derg. sayı 17, s.28-30, İstanbul.
• YARAR, R.-1995: Dinar Depremi hakkında ön incelemeler. İTÜ. Vakfı Derg. sayı 17, s.31-32, İstanbul.
• 13 Mart 1992 Erzincan Depremi Raporu. Bayındırlık ve İskan Bak. Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi yay. Ankara, 1993.