Şizofreni hastaları için Sağlık Eylem Süreci Yaklaşımı temelli fiziksel aktivite envanterinin Türkçeye uyarlanması

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 407 - 425, 31.12.2022

Zeliha Yaman , Önder Sünbül , Celil Çakıcı , Mualla Yılmaz

https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1064921

Öz

Amaç: Bu çalışmada; Sürekli Eylem Süreci Yaklaşımı (SESY) modelinden geliştirilen Fiziksel Aktivite Envanterinin Türkçeye uyarlama çalışması yapılarak geçerlik ve güvenirliğinin test edilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Fiziksel aktivite envanterinin Türkçeye uyarlanmasında Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği ölçeklerin adaptasyon ve çeviri süreci prosedürü izlendi. Bu prosedür çerçevesinde envanter çeviri-geri çeviri yöntemiyle Türkçeye çevrilmiştir. Envanterin Türkçeye uyarlanmasında yapı geçerliliğini incelemek için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Güvenilirlik birleşik güvenirlik (CR) değeri ile belirlenmiş, ayrıca yakınsak ve ayırt edici geçerlik irdelenmiştir. Bulgular: Açımlayıcı faktör analizinde motivasyonel fazdaki “algılanan risk ölçeği” hariç özgün envanterde olduğu gibi tüm ölçeklerin tek boyutlu bir yapıda olduğu görülmüştür. Motivasyonel fazdaki “algılanan risk ölçeği” dışındaki tüm ölçeklerin CR değerleri oldukça yüksektir. Motivasyonel ve gönüllü fazı oluşturan ölçeklerin ayırt edici ve yakınsak geçerliğe sahip oldukları değerlendirilmiştir. Sonuç: Bu araştırmanın bulgularına göre fiziksel aktivite envanterinin geçerli ve güvenilir sonuçlara sahip olduğu belirlenmiştir. Türkiye’de şizofreni hastalarında bu model çerçevesinde fiziksel aktivite davranışının belirleyicilerini ortaya koymaya yönelik yapılacak çalışmalarda bu envanterin kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel aktivite, şizofreni, SESY, geçerlilik, güvenirlik

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Turkish adaptation of the Health Action Process Approach based physical activity inventory for patients with schizophrenia

Öz

Objective: In this study, it was aimed to test the validity and reliability of the Physical Activity Inventory, which was developed from the Health Action Process Approach (HAPA) model. Method: In adapting the physical activity inventory to Turkish, the adaptation and translation process procedure of the scales recommended by the World Health Organization was followed. Within the framework of this procedure, the inventory was translated into Turkish using the translation-back translation method. Explanatory and confirmatory factor analysis was used to examine the construct validity of the inventory in Turkish adaptation. Explanatory factor analysis was used to examine the construct validity in adapting the inventory to Turkish. Reliability was evaluated with internal consistency tests. Reliability was determined by the combined reliability (CR) value, and convergent and discriminant validity were also examined. Results: In the exploratory factor analysis, it was observed that all scales had a one-dimensional structure, as in the original inventory, except for the "perceived risk scale" in the motivational phase. Except for the “perceived risk scale” in the motivational phase, the CR values of all scales are quite high. It was evaluated that the scales constituting the motivational and voluntary phases had discriminative and convergent validity. Conclusion: According to the findings of this study, it was determined that the physical activity inventory had valid and reliable results. It can be said that this inventory can be used in studies to reveal the determinants of physical activity behavior within the framework of the HAPA model in schizophrenia patients in Turkey

Anahtar Kelimeler

Physical activity schizophrenia, HAPA, validity, reliability

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ryu J, JungJH, Kim J, et al. Outdoor cycling improves clinical symptoms, cognition and objectively measured physical activity in patients with schizophrenia: A randomized controlled trial. J. Psychiatr. Res., 2020;120: 144-153. doi:10.1016/j.jpsychires.2019.10.015.
• Romain AJ, Longpré-Poirier C, Tannous M, Abdel-Baki A. Physical activity for patients with severe mental illness: Preferences, barriers and perceptions of counselling. Science & Sports, 2020;35(5):289-299. Doi: 10.31770/2561-7516.1084
• Ohi K, Kataoka Y, Shimada T, et al. Meta-analysis of physical activity and effects of social function and quality of life on the physical activity in patients with schizophrenia. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci, 2019;269(5):517-527. doi:10.1007/s00406-018-0903-5
• Vancampfort D, Rosenbaum S, Probst M, et al. What are the top 10 physical activity research questions in schizophrenia? Disability and rehabilitation, 2016;38(22): 2235-2243. Doi: 10.3109/09638288.2015.1116622
• Maurus I, Hasan A, Röh A, et al. Neurobiological effects of aerobic exercise, with a focus on patients with schizophrenia. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci, 2019;269(5):499-515. doi: 10.1007/s00406-019-01025-w
• Firth J, Carney R, Elliott R, et al. Exercise as an intervention for first‐episode psychosis: A feasibility study. Early Interv Psychiatry, 2018;12(3):307-315. Doi:10.1111/eip.12329
• Ho PA, Dahle DN, Noordsy DL. Why do people with schizophrenia exercise? A mixed methods analysis among community dwelling regular exercisers. Front Psychiatry, 2018;9, 596. doi:10.3389/fpsyt.2018.00596
• World Health Organization. WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour: web annex: evidence profiles, 2020. https://www.who.int/publications/i/item/978924001511125 Kasım 2020 tarihinde basıldı. 11 Aralık 2021’de erişildi.
• Lebiecka Z, Łopuszko A, Rudkowski K, Dańczura E. Effects of physical activity on treatment of schizophrenia. Archives of Psychiatry & Psychotherapy, 2019;21(1):28–35. doi:10.12740/APP/103657
• Orleans-Pobee M, Browne J, Ludwig K, et al. Physical Activity Can Enhance Life (PACE-Life): results from a 10-week walking intervention for individuals with schizophrenia spectrum disorders. J Ment Health, 2021;1-9. doi:10.1080/09638237.2021.1875403.
• Twyford J, Lusher J. Determinants of exercise intention and behaviour among individuals diagnosed with schizophrenia. J Ment Health, 2016;25(4):303-309. doi:10.3109/09638237.2015.1124399
• Arbour-Nicitopoulos KP, Duncan M, Remington G, Cairney J, Faulkner GE. Development and reliability testing of a health action process approach inventory for physical activity participation among individuals with schizophrenia. Front Psychiatry, 2014; 5:68. doi:10.3389/fpsyt.2014.00068
• Arbour-Nicitopoulos KP, Duncan MJ, Remington G, Cairney J, Faulkner GE. The Utility of the health action Process approach Model for Predicting Physical activity intentions and Behavior in schizophrenia. Front Psychiatry, 2017;8:135. doi:10.3389/fpsyt.2017.00135
• Gorczynski P, Faulkner G, Greening S, Cohn T. Exploring the construct validity of the Transtheoretical Model to structure physical activity interventions for individuals with serious mental illness. Psychiatr Rehabil J, 2010;34(1). doi:61.10.2975/34.1.2010.61.64
• Köksoy S, Zincir H. Sağlık eylem süreci yaklaşımı modeli. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017;20(1):56-62.
• Şencan H. Geçerlilik ve güvenilirlik. 1. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005.
• Can A. SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. 5. baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık; 2017.
• Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate data analysis. (7th edition). Harlow: Pearson Education Limited; 2010.
• Lorcu F. Örneklerle veri analizi SPSS uygulamalı. Ankara: Detay yayınclılık; 2015.
• Mert, M. Yatay kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık; 2016.
• Sekaran U, Bougie R. Research methods for business. (Sixth edition). West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.; 2013.
• Şimşek ÖF. Yapısal eşitlik modellemesine giriş - Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık; 2020.
• Meydan CH, Şeşen H. Yapısal eşitlik modellemesi, AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık; 2015.
• Anderson JC, Gerbing DW. Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 1998; 103(3): 411–423. https://doi.org/10.1037/0033-2909.103.3.411
• Fornell C. Larcker DF. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 1981; 18(3): 382–388. doi:10.1177/002224378101800313
• Yaşlıoğlu MM. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 2017; 46: 74-85. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuisletme/issue/32177/35706
• Leutwyler H, Hubbard EM, Slater M, Jeste DV. “It’s good for me”: Physical activity in older adults with schizophrenia. Community Ment Health J, 2014;50(1):75-80. doi:10.1007/s10597-013-9613-7
• Lee SH, Kim G, Kim CE, Ryu S. Physical activity of patients with chronic schizophrenia and related clinical factors. Psychiatry Investig, 2018;15(8):811. doi:10.30773/pi.2018.04.15.1
• Browne J, Battaglini C, Jarskog, LF, et al. Targeting physical health in schizophrenia: Results from the Physical Activity Can Enhance Life (PACE-Life) 24-week open trial. Ment Health Phys Act, 2021;20:100393. doi:10.1016/j.mhpa.2021.100393
• Stubbs B, Firth J, Berry A, et al. How much physical activity do people with schizophrenia engage in? A systematic review, comparative meta-analysis and meta-regression. Schizophr Res, 2016;176:431–40. doi:10.1016/j.schres.2016.05.017