DEVELOPING EFFECTIVE CITIZENSHIP VALUES SCALE (ECVS) FOR SECONDARY SCHOOL STUDENTS

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 228, 335 - 364, 12.11.2020

Yusuf Yıldırım , Hüseyin Çalışkan

https://doi.org/10.37669/milliegitim.742091

Cited By: 5

Öz

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİ İÇİN ETKİN VATANDAŞLIK DEĞERLERİ ÖLÇEĞİNİN (EVDÖ) GELİŞTİRİLMESİ

Öz

Araştırmada, ortaokul öğrencilerinin etkin vatandaşlık değerlerinin düzeylerini belirlemek için alt ölçekleriyle birlikte etkin vatandaşlık değerleri ölçeğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle, 145 maddenin yer aldığı bir madde havuzu oluşturulmuştur. AFA için 829, DFA için 1223 ve test tekrar test için 92 olmak üzere toplam 2.144 ortaokul öğrencisiyle çalışma yürütülmüştür. AFA sonucunda alt ölçeklerden adil olma, sorumluluk, sevgi 15’er; saygı, doğruluk-dürüstlük 13’er; yardımseverlik ise 11 maddeden oluşmaktadır. Bütün alt ölçeklerin toplam puanının alınabildiği EVDÖ ise 82 madden oluşmaktadır. Yardımseverlik değer ölçeği “toplumsal” ve “evrensel” olmak üzere iki alt faktörden oluşurken diğer alt ölçekler “bireysel”, “toplumsal” ve “evrensel” olmak üzere üç alt faktörden oluşmaktadır. DFA sonuçları temel ölçüt olan model uyum indekslerini oldukça iyi düzeyde karşıladığı için oluşturulan yapının istatistiksel ve kuramsal noktadan da uygun olduğu düşünülmektedir. Güvenirlik çalışmaları sonucunda alt ölçekler için hesaplanan Cronbach Alfa güvenirlik katsayıları adil olma .76, sorumluluk .80, yardımseverlik .79, sevgi .77, saygı .79, doğruluk-dürüstlük .74; ölçeğin tamamı için ise .95 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak, ortaokul öğrencilerine yönelik geliştirilen 82 maddelik EVDÖ ve altı alt ölçeklerin geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Etkin vatandaşlık değerleri ölçeği, etkin vatandaşlık, değer

Kaynakça

• AKBAŞLI, S., YANPAR-YELKEN, T., ve SÜNBÜL, Ö. (2010). “Öğretmen Adayı Demokratik Eğilim Ölçeği Geliştirme Çalışması”. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), ss. 94-108.
• AKBULUT, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları: Sık Kullanılan İstatiksel Analizler Ve Açıklamalı Spss Çözümleri, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul.
• AKSAYAN, S., ve GÖZÜM, S. (2002). “Kültürlerarası Ölçek Uyarlaması İçin Rehber I: Ölçek Uyarlama Aşamaları Ve Dil Uyarlaması”, Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), ss. 9-14.
• BALCI, A. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik Ve İlkeler, PegemA Yayınları, Ankara.
• BERKOWİTZ, M. ve BİER, M. (2005). What Works İn Character Education: A Research Driven Guide For Educators, Character Education Partnership, Washington, DC.
• BERNABÉ, M. ve BOTİA, J. M. (2016). “Resilience As A Mediator İn Emotional Social Support’s Relationship With Occupational Psychology Health İn Firefighters”, Journal of Health Psychology, 21(8), ss. 1778-1786. Doi: 10.1177/1359105314566258
• BOLAT, Y. (2013). “Bir Değer Ölçme Aracı: Çok Boyutlu Sosyal Değerler Ölçeği”, Turkish Journal of Education, 2 (4), ss. 13-27
• BOLAT, Y. (2016). “Sosyal Değerler Ve Değerler Eğitimini Anlamak”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (29), ss. 322-348.
• BRADLEY, C. S. (2018). “Confirmatory Factor Analysis Of The Debriefing For Meaningful Learning İnventory”, Clinical Simulation in Nursing, 14, ss. 15-20. Doi: 10.1016/j.ecns.2017.09.004.
• BRYMAN, A. E. ve CRAMER, D (2002). Quantitative Data Analysis With Spss Release 10 For Windows: A Guide For Social Scientists, Routledge, East Sussex.
• BÜYÜKÖZTÜRK Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, PegemA Yayıncılık, Ankara.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi: İstatistik, Araştırma Deseni Spss Uygulamaları Ve Yorum, PegemA Yayıncılık, Ankara.
• CABI, E., ve YALÇINALP, S. (2013). “Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği (Mkö): Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), ss. 85-96.
• CAN, A. (2013). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi, PegemA Yayıncılık Ankara.
• ÇALIŞKAN, H., ve SAĞLAM, H. İ. (2012). “Hoşgörü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi Ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), ss. 1431-1446.
• ÇALIŞKAN, H., YILDIRIM, Y., ve KILINÇ, G. (2019). “Farklı Kültürel Yapıdaki Ailelerde Yetişen Öğrencilerin Sorumluluk Ve Hoşgörü Değerlerinin İncelenmesi”, Eğitim ve Bilim, 44 (199), ss. 353-372. Doi: 10.15390/EB.2019.7986
• ÇİĞDEM, K. (2010). “Sosyal Bilgiler Dersi Ve Değerler Eğitimi”, Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• ÇOKLUK, Ö., ŞEKERCİOĞLU, G. ve BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2010). Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, PegemA Yayınları, Ankara.
• DEMİRCİ, İ. ve EKŞİ, F. (2015). “Ergenler İçin Beş Boyutlu İyi Oluş Modeli: EPOCH Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerliği Ve Güvenirliği”, Gençlik Araştırmaları Dergisi, 3 (3), ss. 9-30.
• DHAMO, M., GJURAJ, T., MYTEBERİ, F., SİNANİ, M. ve KALTSOUNİS, T. (1996). Democratic Citizenship Education İn Albania: A Manual For Educators, United States Information Agency, Washington, DC.
• DUMAN, B. (2010). “Correlation Between The Graduate Students’ Perception Of Educational Philosophies And Their Democratic Attitudes”, Procedia Social and Behavioral Sciences, S. 2 ss. 5830-5834. Doi:10.1016/j.sbspro.2010.03.951
• DYNNESON, T. L. ve GROSS, R. E. (1982). “Citizenship Education The Social Studies: Which İs Which?”, Social Studies, 73 (5), ss. 229-234. Doi: 10.1080/00377996.1982.9956174
• ERSOY, A. F. (2007). Sosyal Bilgiler Dersinde Öğretmenlerin Etkili Vatandaşlık Eğitimi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir.
• FEATHER, N. T. (1995). “Values, Valences, And Choice: The İnfluence Of Values On The Perceived Attractiveness And Choice Of Alternatives”, Journal of Personality and Social Psychology, 68 (6), ss. 1135-1151. Doi: 10.1037/0022-3514.68.6.1135
• GERBİNG D. W. ve ANDERSON J. C. (1993). Monte Carlo evaluations Of The Goodness-Of-Fit İndices For Structural Equation Models. In K. A. Bollen & J. S. Long (Ed.), Testing Structural Equation Models (pp. 40-65), Sage, Newbury Park, CA.
• GORSUCH, R. L. ve VENABLE, G. D. (1983). “Development Of An “Age Universal” I-E Scale”, Journal for the Scientific Study of Religion, 22 (2), ss. 181-187. Doi: 10.2307/1385677 HAİR, J.F., BLACK, W.C., BABİN, B.J. ve ANDERSON, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis, Pearson, New York.
• HOGE, J. D. (2002). “Character Education, Citizenship Education, And The Social Studies”, The Social Studies, 93(3), ss.103-109. Doi: 10.1080/00377990209599891 HÖKELEKLİ, H. (2011). Değerler Psikolojisi ve Eğitimi, Timaş Yayınları, İstanbul.
• IZQUİERDO ALFARO, I., OLEA DÍAZ, J., ve ABAD GARCÍA, F. J. (2014). “Exploratory Factor Analysis İn Validation Studies: Uses And Recommendations”, Psicothema, 26 (3), ss. 395-400. Doi: 10.7334/psicothema2013.349
• KALAYCI, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• KAN, Ç. (2010). “Sosyal Bilgiler Dersi Ve Değerler Eğitimi”, Milli Eğitim Dergisi, 40 (187), ss. 138-145.
• KARASAR, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• KASAPOĞLU, H. (2013). “Okulda Değer Eğitimi Ve Hikâyeler”, Millî Eğitim Dergisi, S.198, ss. 97-109. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442202
• KLİNE, P. (1979). Psychometrics and Psychology, Acaderric Press, London.
• KLİNE, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis, Routledge, London.
• KLİNE, P. ve COOPER, C. (1984). “A Factorial Analysis of The Authoritarian Personality”, British Journal of Psychology, 75 (2), ss. 171-176. Doi: 10.1111/j.2044-8295.1984.tb01888.x
• KURTDEDE FİDAN, N. (2009). “Öğretmen Adaylarının Değer Öğretimine İlişkin Görüşleri”, Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), ss. 1-18.
• KÜÇÜKŞEN, K. ve BUDAK, H. (2017). “Lise Öğrencilerinin Sosyal Değer Tercihlerinin Küresel Sosyal Sorumluluk Düzeylerine Etkisi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), ss.1813-1826.
• LAM, J., ARİFFİN, A. A. M., ve AHMAD, A. H. (2011). “Edutourısm: Explorıng The Push-Pull Factors In Selectıng A Unıversıty”, International Journal of Business & Society, 12(1) ss.63-78.
• LAWSON, H. (2001). “Active Citizenship İn Schools And The Community”, The Curriculum Journal, 12 (2), ss. 163-178. Doi: 10.1080/09585170122413
• MACCALLUM, R. C., WİDAMAN, K. F., ZHANG, S. ve HONG, S. (1999). “Sample Size İn Factor Analysis”, Psychological Methods, 4 (1), ss. 84-99. Dio: 1082-989X/99/S3.00
• MCGOWAN, T. M. ve GODWİN, C. M. (1986). “Citizenship Education İn The Early Grades: A Plan For Action”, Social Studies, 77 (5), ss. 196-200. Doi: 10.1080/00220973.1944.11019806
• MEB, (2017). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul Ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• MEYDAN, H. (2014). “Okulda Değerler Eğitiminin Yeri Ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme”, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1), ss. 93-108. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/40229
• NUNNALLY, J.C. (1994). Psychological Theory, McGrawhill, New York.
• OKWİLAGWE, O. A. ve MUBONYİN, M. V. (2011). “The Role of Bibliotherapy İn Value System Formation By Undergraduates İn The University Of Ibadan, Nigeria”, Us-China Education Review, ss. 240-250. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED528331.pdf
• ÖZGÜVEN, İ. E. (1999). Psikolojik Testler, Pdrem Yayınları, Ankara.
• REİSE, S. P., WALLER, N. G. ve COMREY, A. L. (2000). “Factor Analysis And Scale Revision”, Psychological Assessment, 12 (3), ss. 287-300. Doi: 10.1037//1040-3590.12.3.287
• RUSSELL, D. W. (2002). “In Search Of Underlying Dimensions: The Use (And Abuse) Of Factor Analysis İn Personality And Social Psychology Bulletin”, Personality and Social Psychology Bulletin, S.28, ss. 1629 –1646. Doi: 10.1177/014616702237645
• SANCHEZ, T. ve STEWART, V. (2006). “The Remarkable Abigail: Story-Telling For Character Education”, The High School Journal, 89 (4), ss. 14-21.
• SAPSAĞLAM, Ö. (2015). Anasınıfına Devam Eden Çocuklara Uygulanan Sosyal Değerler Eğitimi Programının Sosyal Beceri Kazanımına Etkisinin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• SEÇER, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi, Anı Yayıncılık, Ankara.
• SELVİ, K. (2006). “Developing A Teacher Trainees’ Democratic Values Scale: Validity And Reliability Analyses”, Social Behavior and Personality, 34 (9), ss. 1171-1178.
• SEZGİN, F. (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel Ve Örgütsel Değerlerinin Uyumu (Ankara İli Örneği), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• TABACHNİCK, B. G. ve FİDEL, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics, Allyn & Bacon, Needham Heights.
• TAN, B. P., NAİDU, N. B. M. ve JAMİLA OSMAN, Z. (2017). “Moral Values And Good Citizens İn A Multi-Ethnic Society: A Content Analysis Of Moral Education Textbooks in Malaysia”, The Journal of Social Studies Research, 42 (2), ss. 119-134. Doi: 10.1016/j.jssr.2017.05.004
• TAN, C. ve TAN, C. S. (2014). “Fostering Social Cohesion And Cultural Sustainability: Character And Citizenship Education İn Singapore”, Diaspora, Indigenous, and Minority Education, 8 (4), ss. 191–206. Doi: 10.1080/15595692.2014.952404
• TAŞ, H. (2016). Mesnevî Destekli Değerler Eğitiminin İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Tutumlarına Etkisi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Samsun.
• TDK, (2005). Türkçe Sözlük (10.bsk.), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TUĞUT, N. ve GÖLBAŞI, Z. (2010). “Cinsel Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kadın Türkçe Versiyonunun Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Cumhuriyet Medical Journal, 32(2), ss. 172-180.
• TUNCA, N. (2012). İlköğretim Öğretmenleri İçin Mesleki Değerler Ölçeğinin Geliştirilmesi Ve İlköğretim Öğretmenlerinin Mesleki Değerlerinin Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir.
• TURAN, S. ve AKTAN, D. (2008). “Okul Hayatında Var Olan Ve Olması Düşünülen Sosyal Değerler”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), ss. 227-259.
• WESTHEİMER, J. ve J. KAHNE. (2004). “What Kind Of Citizen? The Politics Of Educating For Democracy”, American Educational Research Journal, 41 (2), ss. 1-30. Doi: 10.3102/00028312041002237
• WİLKİNS, G. (1999). “Making Good Citizens: The Social And Political Attitudes Of Pgce Students”, Oxford Review of Education, 25 (1-2), ss. 217–231. Doi: 10.1080/030549899104224
• YEŞİL, R. (2002). Okul ve Ailede İnsan Hakları Ve Demokrasi Eğitimi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• YEŞİL, R. ve AYDIN, D. (2007). “Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem Ve Zamanlama”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), ss. 65-84.
• YILDIRIM, Y. (2014). Ortaokul 5. ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyi İle Sosyal Tutumlarının İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzincan.
• YILDIRIM, Y. (2019). Okul Dışı Etkinlik Temelli Değerler Eğitimi Programının Öğrencilerin Etkin Vatandaşlık Değerlerine Etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya.
• YILDIRIM, Y. ve AKPINAR, E. (2016). “Cinsiyet Faktörünün Ortaokul 5. ve 6. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Olgunluk Düzeyine Etkisi”, International Journal of Field Education, 2 (1), ss. 20-32. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/articlefile/290276
• YILDIRIM, Y. ve ÇALIŞKAN, H. (2018). “2005 ile 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarındaki Değerlere Ve Değerler Eğitimine İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 1 (1), ss. 7-23. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/427222
• ZENCİRCİ, İ. (2003). İlköğretim Okullarında Yönetimin Demokratiklik Düzeyinin Katılım Özgürlük Ve Özerklik Boyutları Açısından Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.