Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocukların Psikolojik Dayanıklılıklarını (Rezilyansını) Desteklemede Kullandıkları Stratejilerin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 238, 655 - 680, 10.05.2023

Aslıhan Yavuz Alıcıoğlu , Bünyamin Bavlı

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1090013

Öz

Bu araştırma okul öncesi öğretmenlerinin çocukların psikolojik dayanıklılıklarını (rezilyansını) desteklerken kullandıkları stratejileri belirlemeye yönelik fenomenolojik bir çalışmadır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’nin çeşitli illerindeki resmi ve özel anaokullarında çalışan 16 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmacıların oluşturduğu yarı yapılandırılmış görüşme formundaki soruların katılımcılara yöneltilmesiyle elde edilen veriler, içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiş; sonuç olarak okul öncesi öğretmenlerinin çocukların rezilyansını desteklemeye ilişkin uyguladığı 10 strateji olduğu ortaya çıkmıştır. Bu stratejilerin, bağımsızlığı ve özgüveni desteklemek, sosyal problem çözme becerilerini geliştirmek, iyi ilişkiler kurmalarını desteklemek, risk alma ve azimli olmayı teşvik etmek, iyimserliği desteklemek, çocuğun güvende hissetiği ve mutlu olduğu bir ortam sunmak, fiziksel hareket ve açık hava deneyimleri sağlamak, ebeveyni rezilyans konusunda bilinçlendirmek ve destek sağlamak, olumlu rol model olmak, duyguları yönetebilmeyi destekleme olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çocuğun bütüncül gelişimini destekleyen Waldorf, Montessori, Orman, Reggio Emilia, Başka Bir Okul Mümkün (BBOM) modeli gibi faklı yaklaşımları uygulayan anaokulu öğretmenlerinin çocukta rezilyans konusu hakkında farkındalıklarının yüksek olduğu ve bu konuda çocuk ile birlikte ebeveyni de desteklemeyi önemsedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırma ile okul öncesi öğretmenleri için çocuğun rezilyansını desteklemede kullanılabilecek başka etkili stratejiler de önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi eğitim, psikolojik dayanıklılık, rezilyans, strateji, erken çocukluk

Kaynakça

• Aktan B. & Önder A. (2018). Okul Öncesi Dönemde Psikolojik Dayanıklılık. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 20-30.
• Angelkovski R. (2016). Resilience in Children: Educational Signifificance Journal of Student Engagement. Education matters, 6 (1), 39–45.
• Anttila M. & Saikkonen, P. ( 2012). Supporting Children’s Self-esteem in Early Childhood Education A Play Booklet for Kindergarten Teachers. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Helsinki Metropolia University, Helsinki.
• Berk, L. E. (2013). Bebekler ve Çocuklar Doğum Öncesinden Orta Çocukluğa. Nesrin Işıklı Erdoğan (Çev.). Nobel Yayınları.
• Baum, N. L. (2005). Building Resilience: A School-Based Intervention for Children Exposed to Ongoing Trauma and Stress. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 10.
• Benard, B. (1991). Fostering Resiliency in Kids: Protective Factors in the Family, School and Community. University of Minnosota National Resilience Resource Center, 3-27.
• Benard, B. (1995). Fostering resilience in children. ERIC Digest.
• Beyond Blue, (2017). Building resilience in children aged 0–12: A practice guide
• Blackwell, S. (2015). Impacts of Long Term Forest School Programmes on Children’s Resilience, Confidence and Wellbeing. Acesso em, 30(04), 1-46.
• Bouillet, D., Ivanec, T. P. & Miljević-Riđički, R. (2014). Preschool teachers’ resilience and their readiness for building children's resilience. Health Education.
• Buchanan, A. (2014). Risk and Protective Factors in Child Development and the Development of Resilience. Open Journal of Social Sciences, 02, 244-249.
• Cahill, H., Beadle, S., Forster, R., Smith, K. & Farrelly, A. (2014). Building resilience in children and young people: A Literature Review for the Department of Education and Early Childhood Development. The University of Melbourne, Parkville.
• Cairone, K.B. & Mackrain M. (2012). Promoting Resilience in Preschoolers A Strategy Guide for Early Childhood Professionals Paperback. (2nd. ed.). Kaplan Press.
• Cicchetti, D. (2010). Resilience under conditions of extreme stress: a multilevel perspective. World Psychiatry, 9(3), 145.
• Collet, V.S. (2017). I can do that! Creating classrooms that foster resilience. Young Children, 72(1), 23-31.
• Creswell, J.W. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). Sage Publications.
• Denham, S. A. (2006). Social-emotional competence as support for school readiness: What is it and how do we assess it? Early education and development, 17(1), 57-89.
• Ernst, J., Johnson, M. & Burcak, F. (2019). The Nature and Nurture of Resilience: Exploring the Impact of Nature Preschools on Young Children's Protective Factors. International Journal of Early Childhood Environmental Education, 6(2), 7-18.
• Ewert, A. & Yoshino, A. (2011). The influence of short-term adventure-based experiences on levels of resilience. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 11(1), 35-50.
• Goldstein S. & Robert B. Brooks (2001). Handbook of resillience in children. (2nd. ed.), (s. 15-31). Springer Publications.
• Goldshmidt, G. (2013). How Waldorf School graduates cope with the challenges they face during military service: a ten-year overview. RoSE–Research on Steiner Education, 3(2).
• Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of general psychology, 2(3), 271-299.
• Howard, S., Dryden, J. ve Johnson, B. 1999. Childhood Resilience: Review and Critique of the Literature. Oxford Review of Education, 25(3), 307– 323.
• Howell, K. H., Graham-Bermann, S.A., Czyz, E. & Lilly, M. (2010). Assessing Resilience in Preschool Children Exposed to Intimate Partner Violence. Violence and Victims 25(2), 150-64. doi:10.1891/0886-6708.25.2.150
• Hughes, S. F. (2013). Romancing Children İnto Delight: Promoting Children’s Happiness İn The Early Primary Grades. (Yayınlanmamış doktora tezi). Queen’s University Kingston, Ontario.
• Kararırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-138.
• Masten, A.S., Gewirtz A.H. & Sapienza J.K. (2013). Resilience in Development: The Importance of Early Childhood. Encyclopedia on Early Childhood Development, 1-6.
• Masten, A. S. & Obradović, J. (2006). Competence and resilience in development. Annals of the New York Academy of Sciences, 1094(1), 13-27.
• McCleskey, J. & Gruda, D. (2021). Risk-taking, resilience, and state anxiety during the COVID-19 pandemic: A coming of (old) age story. Personality and Individual Differences, 170, 110485.
• Mertoğlu, M. (2018). Happiness Level of Teachers and Analyzing its Relation with Some Variables. Asian Journal of Education and Training, 4(4), 396-402.
• Montague, C. (2021). How Montessori Education Creates Resilient, Competent Adults. Montessori Institute of North Texas, Erişim http://urlbu.com/0b52c
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage Publications.
• Nelson, A. (2021). Fostering Resilience through Early Childhood Education (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Concordia University, St. Paul.
• Özbey, S. (2019). Okul öncesi çocuklar için sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık ölçeğinin (PERİK) geçerlik güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 756-786.
• Reivich, K. & Shatté, A. (2002) The Resilience Factor: 7 Essential Skills for Overcoming Life’s Inevitable Obstacles. Broadway Books.
• Saki, H. (2020). Montessori felsefesi ile eğitim alan 24-72 ay arası çocukların psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 15-33.
• Santos, R. (2012) “ Why Resilience ? ” A Review of Literature of Resilience and Implications for Further Educational Research. Claremont Graduate University & San Diego State University.
• Seçkin Ş. & Hasanoğlu A. (2016). Çocukta Rezilyans (6.Baskı). Remzi Kitabevi
• Siu, A. F. & Chan, A. H. (2020). Preschool Teachers' Resilience and Their Readiness to Develop Resilience to Young Children in a Chinese Context. Asia-Pacific Journal of Research in Early Childhood Education, 14(1).
• Sweet, L. (2002). Telephone interviewing: is it compatible with interpretive phenomenological research?. Contemporary Nurse, 12(1), 58-63.
• Tanrıbuyurdu, E. F. & Yıldız, T. G. (2014). Okul öncesi öz-düzenleme ölçeği (OÖDÖ): Türkiye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176).
• Taket, A.R. & Nolan A. & Stagnitti K. (2014). Family strategies to support and develop resilience in early childhood. An International Research Journal 34(3), 289-300.
• Tekindal, M. & Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel Araştırma Yöntemi Olarak Fenomenolojik Yaklaşımın Kapsamı ve Sürecine Yönelik Bir Derleme . Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153-172.
• Temel Z.F. & İmir H.M. (2020). Okul Öncesi Programları-1. Sosyal duygusal gelişim ve öğrenme ilişkisi. İstanbul Üniversitesi AUZEF e-kitap Erişim http://urlbu.com/f4391
• Tugade, M. M. & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86(2), 320.
• World Economic Forum, (2020). The Future of Jobs Report. Erişim http://urlbu.com/1cd31
• Ungar, M., Dumond, C. & Mcdonald, W. (2005). Risk, resilience and outdoor programmes for at-risk children. Journal of Social Work, 5(3), 319-338.
• Ünsal F.Ö. & Uyanık G. (2016). The effects of “resilience program for preschool children” on 5-year-old children’s social skills. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(2), 01-10.
• Yoleri, S. (2020). Factors Affecting Level of Children Resilience and Teachers’ Opinions about Resilience. International Journal of Assessment Tools in Education, 7 (3), 361-378. DOI: 10.21449/ijate.780247
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık