Denetim Uygulamalarının Mesleki ve Etik İlkelere Uygunluğunun İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 238, 1219 - 1258, 10.05.2023

Serkan Demir , Mustafa Kale

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1130950

Öz

Bu araştırmanın genel amacı öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşlerine göre denetim uygulamalarının mesleki ve etik ilkelere uygunluğunun incelenmesidir. Araştırma tarama modellerinden durum çalışması (örnek olay tarama modeli) ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada çalışma grubu, Ankara-Çubuk ilçesinde bulunan resmi okullarda görevli ve araştırmaya gönüllü katılan 18 yönetici ve 48 öğretmen olmak üzere 66 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Görüşme sorularına verilen cevaplardan tema ve kodlar oluşturulmuş, frekans dağılımları belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, yönetici ve öğretmenlerin çoğunluğunun görüşüne göre; denetim görevlilerinin “tarafsızlık ve nesnellik, eşitlik, dürüstlük, gizlilik, yetkinlik ve meslekî özen” ilkelerine uygun hareket ettiği tespit edilmiştir. Fakat “çıkar çatışmasından kaçınma, nezaket ve saygı” ilkelerine uygun davranışlar sergilemediği bulunmuştur. Denetim görevlilerinin özellikle onur kırıcı, küçük düşürücü, baskıcı, hakaret ve tehdit edici tavırlarda bulunmamaları, etkili rehberlik hizmetlerine katkı sunacaktır. Ayrıca denetim görevlilerine “etkili iletişim” konusunda eğitimler verilebilir. Denetim görevlilerinin etik dışı davranışlarda bulunmalarını engellemek amacıyla “Denetim Görevlilerinin Uyacakları Meslekî Etik Davranış İlkeleri Hakkında Yönetmelik” kapsamında daha hassas davranmaları ve ilgi yönetmelik maddelerini göz önünde bulundurarak denetim sürecini gerçekleştirmeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

denetim, mesleki etik, okul yönetimi, denetmen, yönetici, öğretmen

Kaynakça

• Aksoy, A. H. (1998). Eğitim denetiminde etik. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İnönü Üniversitesi.
• Aydın, İ. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Pegem A Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2013). Öğretimde denetim (4. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2016). Öğretimde denetim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, M. (2007). Çağdaş eğitim denetimi. Hatiboğlu Yayınevi.
• Aydın, M. (2011). Çağdaş eğitim denetimi (6. baskı). Hatipoğlu Yayıncılık.
• Beck, L.G, Murphy, J (1994), Ethics in educational leadership programs: An expanding role. Corwin Press.
• Ceylan, M. & Can, S. (2019). Evaluation of teachers’ views on school managers’ classroom supervision. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 10 (4), 490-510. https://doi.org/10.17569/tojqi.624748
• Cirhinlioğlu, Z. (1996). Meslekler ve sosyoloji. Gündoğan Yayınları.
• Cornforth, S., & Claiborne, L. B. (2008) When educational supervision meets clinical supervision: what can we learn from the discrepancies? British Journal of Guidance &Counselling, 36(2), 155 – 163. https://doi.org/10.1080/03069880801926426
• Çetin, R. B. (2020). Türk eğitim sisteminde denetim alt sisteminin analizi ve bir model önerisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Deniz, Ü. & Erdener, M. A. (2020). Levels of school administrators exhibiting instructional supervision behaviors: Teachers’ perspectives. Research in Educational Administration and Leadership, 5(4), 1038-1081. https://doi.org/10.30828/real/2020.4.3
• Erdem, A. R. & Eroğlu, M.G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ders denetiminde eğitim müfettişlerin öğretmene ilişkin tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(I), 13-26. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/114555
• Eyi, T. F. (2006). Adana ili ilköğretim müfettişlerinin araştırma görevlerini gerçekleştirmelerine ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Glanz, J. (1997). The Tao of supervision: Taoist insights into the theory and practice of educational supervision. Journal of Curriculum and Supervision, 12(3), 193-211.
• Göl, İ. (2021). Okul yöneticilerinin ders denetim sürecinin incelenmesi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi (ULED), II(II), 59-79. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2097522
• Gönülaçar, Ş. (2018). Eğitim denetiminde dönüşüm sancısı. Eğitime Bakış, 43, 88-97.
• Greene, L. M. (1992). Teacher supervision as professional development: Does it work? Journal of Curriculum and Supervision, 7(2), 131-148. https://5y1.org/download/660fb221a08f7ba9d37123e057c0bea4.pdf
• Kahraman, N. (2003). İlköğretim müfettişlerinin mesleki etik ilkeleri ve bu etik ilkelere uyma düzeyleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kalkan, İ. & Atmaca, T. (2022). Öğretmen denetimlerinin öğretmen, okul müdürü ve eğitim müfettişi görüşlerine göre değerlendirilmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 35-59. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2534494
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayınları.
• Kartal, E. S., Karaköse, T., Özdemir, T. Y., & Yirci, R. (2011). Öğretmen görüşlerine göre eğitim müfettişlerinin sahip olması gereken mesleki etik ilkeler. III. Uluslararası katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi, 22, 24 Haziran, Mersin.
• Kayıkçı, K., Özdemir, İ. & Özyıldırım, G. (2018). Denetim anlayışı ve uygulamalarındaki değişimler hakkında okul müdürlerinin görüşleri. İlköğretim Online, 17(4), 2170-2187. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506995
• Kel, M. A. & Akın, U. (2021). Değişim sürecindeki eğitim denetimi: Müfettişler, okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri. TEBD, 19(1), 219-243. https://doi.org/10.37217/tebd.851827
• Koçberber, S. (2008). Dünyada ve Türkiye’de denetim etiği. Sayıştay Dergisi, 68, 65-89. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1713685
• Marshall, K. (2005). It’s time to rethink teacher supervision and evaluation. Phı Delta Kappan, 86(10), 727-735. https://doi.org/10.1177/003172170508601004
• MEB. (2014). İlkokul ortaokul rehberlik ve denetim rehberi. Rehberlik ve Denetim Başkanlığı. [Online]: http://rdb.meb.gov.tr/www/yayinlarimiz/icerik/13.
• MEB. (2016). Teftiş ve denetimde köklü değişiklik. https://www.meb.gov.tr/teftis-ve-denetimde-koklu-degisiklik/haber/12550/tr.
• MEB. (2022). Millî eğitim bakanlığı eğitim müfettişleri yönetmeliği. Resmi Gazete, sayı: 31765.
• Memduhoğlu, H. B. (2012). The issue of education supervision in Turkey in the views of teachers, administrators, supervisors and lecturers. Educational sciences: Theory and Practice, 12(1), 149-156. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ978437.pdf
• Memişoğlu, S. P. & Tabak, I. (2021). Maarif müfettişlerin görüşlerine göre eğitim denetiminde yaşanan sorunlar. Ege Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 34-61. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2148729
• Özcan, M. (2020). Teachers' evaluation on school principals' supervision. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 15(2), 303-321. https://doi.org/10.29329/epasr.2020.251.17
• Özmen, F. & Güngör, A. (2008) Eğitim denetiminde etik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15),137–155. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/92326
• Paris, C., & Gespass, S. (2001). Examining the mismatch between learner-centered teaching and teacher-centered supervision. Journal of Teacher Education, 52(5), 398–412. https://doi.org/10.1177/0022487101052005006
• Reiman, A. J. & Thies-Sprinthall, L. (1998). Mentoring and supervision for teacher development. Longman.
• Resmi Gazete. (2010). Denetim görevlilerinin uyacakları meslekî etik davranış ilkeleri hakkında yönetmelik. Sayı, 27699.
• Resmi Gazete. (2014). MEB rehberlik ve denetim başkanlığı ile maarif müfettişleri başkanlıkları yönetmeliği (24.05.2014). Sayı, 29009.
• Resmi Gazete. (2016a). MEB rehberlik ve denetim başkanlığı ile maarif müfettişlikleri başkanlıkları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik (16.03.2016). Sayı, 29655.
• Resmi Gazete. (2016b). MEB rehberlik ve denetim başkanlığı ile maarif müfettişlikleri başkanlıkları yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair kanun (09.12.2016). Sayı, 6764.
• Resmi Gazete. (2017). MEB teftiş kurulu yönetmeliği (20.08.2017). Sayı, 30160.
• Resmi Gazete. (2018). Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (10.07.2018). Sayı, 30474.
• Richards, C. (2001). School inspection: A re-appraisal. Journal of Philosophy of Education. 35(4), 655-666. https://doi.org/10.1111/1467-9752.00251
• Sabancı, A., & Yücel, B. U. E. (2014). Öğretmenlerin görüşlerine göre denetmenlerin etik dışı davranma düzeyleri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1-19. http://www.e-ijer.com/en/download/article-file/89807
• Shakuna, S. K., Mohamad, N. & Ali, A. B. (2016). The effect of school administration and educational supervision on teachers teaching performance: Training programs as a mediator variable. Asian Social Science, 12(10), 257-272. http://dx.doi.org/10.5539/ass.v12n10p257
• Şık, E. & Demirtaş, H. (2022). Okul yöneticilerinin ders denetimine ilişkin öğretmen görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(18), 43-64. https://doi.org/10.29129/inujgse.1122329
• Taşdan, M. (2008). Çağdaş eğitim denetiminde meslektaş yardımlaşması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 69-92. https://kitaplar.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/46861/1142.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Toprakçı, E., Çakırer, İ., Bilbay, B., Bagcivan, E. & Bayraktutan, İ. (2010). Kuram ve uygulamada eğitim denetmenleri meslek etiği. Eğitimde Politika Analizleri ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 14-23. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/161877
• Tyagi, R. S. (2010) School‐based instructional supervision and the effective professional development of teachers. Compare: A Journal of Comparative and International Education, (40)1, 111-125. https://doi.org/10.1080/03057920902909485
• Uğurlu, Y. T. (2010). Öğretmenlerin eğitim müfettişlerinin etik davranışlarına ilişkin görüşleri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 66-78. http://www.e-ijer.com/tr/download/article-file/89717
• Usman, Y. D. (2015). The impact of instructional supervision on academic performance of secondary school students in Nasarawa State, Nigeria. Journal of Education and Practice, 6(10), 160-167. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1081647.pdf
• Usta, M. E. & Özyurt, D. (2021). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre okul denetiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 35-61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkuefder/issue/63331/874213