Aydın, Koçarlı Cihanoğlu Camii Duvar Resimleri

Yıl 2021, Sayı: 13, 173 - 193, 31.12.2021

Halil İbrahim Eryılmaz

Öz

Duvar resimleri Osmanlı Devleti’nde ilk olarak 18. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul'daki mimari eserlerde görülmüş ve kısa sürede Anadolu’da da yayılmıştır. Sivil ve dini nitelikli birçok yapıda karşımıza çıkan resimlerde geleneksel minyatür sanatının etkisi devam ederken bunun yanında batı sanatıınn perspektif, derinlik ve ışık-gölge denemeleri de görülmektedir.
Ekonomik ve nüfuz açısından oldukça iyi durumda olan âyanlar Anadolu’da duvar resimlerinin yayılmasında etkin bir rol oynamışlardır. Ege Bölgesi’nin önemli ayanlarından olan Cihanoğulları da Aydın’da birçok mimari eser inşa etmişler ve bu eserleri dönemin özelliklerini yansıtan çeşitli tasvirlerle süslemişlerdir. Bu çalışmada Aydın ili Koçarlı ilçesi Cihanoğlu Camii (1835) duvar resimleri ele alınarak tasvirlerin diğer dini yapı örnekleriyle karşılaştırılması yapılmış, süslemelerin Türk mimari süslemeleri içerisindeki yerinin ve öneminin ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aydın, Koçarlı, Cami, Süsleme, Duvar Resmi

Kaynakça

• Aktuğ, Erbil Cömertler ve Kadir Pektaş. “Geç Dönem Kalem İşi Süslemeli Bir Eser: Aydın Kuyucak Kayran Köyü Camii”. Medeniyet Sanat İMÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2/2 (2016): 9-25.
• Algaç, Şeyda. “Afyonkarahisar Dazkırı- İdris Köyü Camii Ve Kalemişi Bezemeleri”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Özel Sayısı. (2017): 1-12.
• Arık, Rüçhan. Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Arseven, Celal Esad. Türk Sanatı Tarihi Cild III Heykel ve Oyma I. Fasikül. İstanbul: Maarif Basımevi, 1956.
• Serpil Bağcı, Filiz Çağman, Günsel Renda, Zeren Tanındı. Osmanlı Resim Sanatı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 2006.
• Bozer, Rüstem. “Kula-Emre Köyünde Resimli Bir Camii”. Türkiyemiz, 53 (1987): 16-22.
• Çağlıtütüncigil, Ersel. “Eski Mordoğan (İzmir) Köyü Camii Süslemeleri”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 25 (2012): 139-162.
• Eryılmaz, Halil İbrahim ve Şenay Özgür Yıldız. “Manisa, Demirci’de Duvar Resimli İki Cami:Kışlak Eski Camii ve Ahatlar Camii”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 51 (2020): 69-107.
• Çakmak, Şakir. “Denizli İlindeki Türk Anıtları (Camiler)”. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 1991), 28-45.
• Çakmak, Şakir. “Belenardıç (Torapan) Köyü Camii (Güney/Denizli)”. Sanat Tarihi Dergisi, 7/7 (1994): 19-26.
• Gürbıyık, Cengiz. “Demirci Küpeler Köyü Camii Duvar Resimleri”. Art-Sanat Dergisi/Sanat Sanat Journal, 13 (Ocak 2020), 143-168.
• Keskiner, Cahide. Minyatürler Kitabı. İstanbul: Seçil Ofset, 2008.
• Kuyulu, İnci. “Geç Dönem Anadolu Tasvir Sanatından Yeni Bir Örnek: Soma Damgacı Camii”. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi, 4 (1988): 67-78.
• Kuyulu, İnci. “Kırkağaç Çîftehanlar Camii”. Sanat Tarihi Dergisi, 5/5 1990:103-115.
• Kuyulu, İnci. “Bademli Kılcızade Mehmet Ağa Camii (Ödemiş/İzmir)”. Vakıflar Dergisi, 24 (1994), 147.
• Kuyulu Ersoy, İnci. “İzmir ve Çevresindeki Bir Grup Duvar Resminin Düşündürdükleri. II. Uluslararası İzmir Sempozyum Bildirileri, (İzmir, 1998): 59-78.
• Kuyulu Ersoy ve Esra ÇELİK. “Kocaeli Yapılarında Bulunan Resimli Bezemelerden Örnekler”, Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri. Kocaeli: Mayıs (2014): 1651-1665.
• Okçuoğlu, Tarkan. 18 ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
• Özgür Yıldız, Şenay ve Halil İbrahim Eryılmaz. “Manisa, Demirci Hacı Mehmed Ağa Camii Duvar Resimleri”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 51 (2020): 7-36.
• Renda, Günsel. Batılılaşma Dönemi Türk Resim Sanatı 1700–1850. Ankara: T.T.K. Basımevi, 1977.
• Renda, Günsel. “19. Yüzyılda Kalem İşi, Nakış ve Duvar Resmi”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4, İstanbul: İletişim Yayınları,(1985): 1530-1534.
• Şener, Dilek Karaaziz, “Soma Hızır Bey (Çarşı) Camii Duvar Resimleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, 9/10 (2014): 715-738.
• Şahin Tekinalp, Pelin. “Batılılaşma Dönemi Duvar Resimleri”. Türkler Ansiklopedisi, 15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, (2004): 440-447.
• Tanman, Baha. “Merzifon Kara Mustafa Paşa Camii Şadırvanı’nın Kubbesinde Zileli Emin’in Yarattığı Osmanlı Dünyası ve Bu Dünyaya Yansıyan Kişiliği”. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar - Güner İnal’a Armağan (1993), 491-522.
• Top Mehmet ve Gülcan Özbek. “Osmanlı Batılılaşma Dönemine Ait Ödemiş’te Bulunan Duvar Resimli İki Camii”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Kış-2019): 227-260.
• Ülkü, Osman. “Osmanlı Mimarisinde Manzara Resimleri Süslemeciliği Bağlamında Koçarlı-Cincin Köyü Cihanoğlu Hacı Abdülaziz Efendi Camii Duvar Süslemelerinin Değerlendirilmesi”. Sanat Tarihi Dergisi, S. 25 / 2, Ekim (2016): 278-290.