Lise Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Temel Demokratik Değer Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 24 - 43, 29.01.2021

Nesip Demirbilek , Metin Kırbaç

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile temel demokratik değer düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nicel yöntemli nedensel karşılaştırma ve ilişkisel modelli olan araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim öğretim yılında Malatya ili Yeşilyurt ve Battalgazi Merkez ilçelerinde bulunan liselerde eğitimine devam eden toplam 36116 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise kolay ulaşılabilir olduğundan random yöntem esas alınmış ve bu kapsamda 317 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde, betimsel istatistik analizleri, T Testi, Tek Yönlü ANOVA ve Basit Doğrusal Korelasyon testleri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim düzeyleri ile cinsiyetlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı olarak farklılaşmadığı, sınıf düzeyleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı olarak farklılaştığı, kitap okuma değişkenine göre ise kitap okuyanların lehine anlamlı olarak farklılaştığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin temel demokratik değer düzeylerinin cinsiyetlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı olarak farklılaştığı, sınıf düzeyleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı olarak farklılaştığı, kitap okuma değişkenine göre ise istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim düzeyleri ile temel demokratik değer düzeyleri arasında, pozitif yönde, yüksek düzeye yakın ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Eleştiri ve demokratik değerlerin varlık olarak birbirlerine kaynaklık etmelerinden dolayı okul paydaşları bu iki olguya da gerekli özeni göstermeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eleştiri,, Eleştirel Düşünme,, Demokrasi,, Temel Demokratik Değerler

Kaynakça

• Acun, I., Demir, M., Akar, C. ve Leman Goz, N. (2010). The Relationship Between Critical Thinking Skills And Citizenship Behaviours, in P. Cunningham ve N. Fretwell (eds.) Lifelong Learning and Active Citizenship. London: CiCe, pp.495 – 500.
• Akar, C. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin çok kültürlülük değerlerini yordama düzeyi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 741-762.
• Akın, U. ve Özdemir, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Eğitim Bilimleri Fakültesi örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 183-198.
• Anıl, D. ve Yavuz, G. (2010). Öğretmen adayları için çok kültürlü eğitime yönelik tutum ölçeği güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 1056-1062.
• Argon, T. ve Selvi, Ç. (2011). Teacher candidates’ inclinations for critical thinking and their conflict management styles. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 27-29 April, Antalya-Turkey.
• Aslan, H. (2012). Gelecekçi sanat eğitimi modellerine temel oluşturması bakımından görsel okuryazarlık ve eleştirel pedagoji ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Ay, Ş. (2005). Ortaöğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme güçleri ve öğrencileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri (Düzce ili örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aycan, N. ve Çalık, D. (2003). İlköğretim okullarında demokrasi eğitimi: Manisa ili örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 19-29.
• Beşoluk, Ş. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), 679-693, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr/ adresinden 12 Ağustos 2010 tarihinde indirilmiştir.
• Biçer, B. (2007 ). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi ile öğrencilerde demokrasi kültürü kazanımlarının ortaöğretim öğretmenlerince değerlendirilmesine yönelik bir analiz (Kütahya örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Blair, H. (2003). Jump-Starting democracy: Adult civic education and democratic participation in three countries. Democratization, 10(1), 53-76.