Elçin’in Ölüm Hükmü Romanı Üzerinden Sovyet Sistemine Bakış

Yıl 2020, , 343 - 360, 18.12.2020

Mehdi Genceli Furkan Abir

https://doi.org/10.16985/mtad.840595

Öz

Elçin’in üçüncü ve en kapsamlı eseri olan Ölüm Hükmü, Sovyetler Birliği’nin yetmiş yıldaki panoraması olarak değerlendirilebilecek niteliktedir. Roman, müstakil gibi görünen, ancak her biri diğerleriyle bağlantılı on sekiz bölümden oluşmaktadır. Elçin her bölümde farklı karakterler üzerinden Sovyet sisteminin eleştirisini yapar. Romanda karakterlerin birey olma bilinci ve benlik duygusunun kolektivitenin önüne geçtiği görülür. Bu durum sistem ve insan arasında çeşitli çatışmalar meydana getirir. Rüşvet, iltimas ve giderek artan liyakatsizlik insanlara bu dünyada cennet vadeden düzenin bozulmasına sebep olur. Sovyet sistemi, din yerine ikame ettiği ideolojisinin eleştirilmesini olanaksız kılar. Bu durum, sistemde oluşan çatlakların onarılmasını da imkânsız hâle getirir. Elçin, Ölüm Hükmü romanında 1929-1983 yılları
arasındaki toplumsal, siyasi, ekonomik yozlaşmaya karakterlerin hikâyeleri vasıtasıyla ışık tutar. Konusunu yakın tarihten alan Ölüm Hükmü, Sovyet döneminin gerçekliklerini tüm çıplaklığıyla aktarırken okuru tarihsel gerçeklik-kurgu ekseninde dolaştırır. Bu bağlamda yazar, geriye dönüş tekniğini kullanarak on sekiz bölümdeki farklı hikâyeleri birbiriyle ilişkilendirir ve bir bütün oluşturur. Bu makalede Ölüm Hükmü üzerinden Sovyetler Birliği’nin sistem ve değerlerindeki yozlaşma incelenmiş, eser tarihî roman ve tarihsel gerçeklik bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ölüm Hükmü, Elçin, tarihî roman, tarihsel gerçeklik, Sovyetler Birliği

Outlook on the Soviet System Through the Novel of Elçin, Called Ölüm Hükmü

Öz

Ölüm Hükmü, the third and most comprehensive work of Elçin, can be evaluated as the panorama of the Soviet Union within seventy years. The novel consists of eighteen chapters which appear to be independent but in fact, each connected with the others. Elçin criticizes the Soviet system through different characters in each episode. In the novel, it can be seen that the consciousness of being an individual and the sense of self outweigh the collectivity. This situation creates various conflicts between the system and human. Bribery, favoritism and increasing incompetence cause the order that promises people heaven in this world to deteriorate. The Soviet system makes it impossible to criticize the ideology which it substituted for religion. This also makes it impossible to repair cracks in the system. In his novel Ölüm Hükmü, Elçin sheds light on the social, political and economic degeneration between 1929-1983 through the stories of the characters. Taking its subject from recent history, Ölüm Hükmü guide the reader through the axis of historical realityfiction, while conveying the realities of the Soviet period in all its nakedness. In this context, the author relates the different stories in eighteen chapters to each other and forms an entirety by using the flashback technique. In this article, the corruption in the system and values of the Soviet Union has been examined through the Ölüm Hükmü, and the said novel has been discussed in the context of historical novel and historical reality.

Anahtar Kelimeler

Ölüm Hükmü, Elçin, historical novel, historical reality, Soviet Union

Kaynakça

• Adıgüzel, Sedat, “Ölüm Hükmü ve Tarihi Gerçekler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S 12, (Erzurum 1999), s. 221-230.
• Elçin, Ölüm Hükmü, çev. Azad Ağaoğlu, 4. bs., Ötüken Yayınları, İstanbul 2018.
• Göğebakan, Turgut, Tarihsel Roman Üzerine, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
• Hasanov, Behram, “Milli Bilincin İdame Ettiricisi Olarak Din: Sovyet Azerbaycan’ında İslam”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22/3, (2018), s. 1563-1578.
• Jansen, Marc – Nikita Petrov, Stalin’in Baş Celladı Halk Komiseri Nikolay Yezhov, çev. A. Önder Seçkin, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2014.
• Lukacs, György, Tarihsel Roman, çev. İsmail Doğan, Epos Yayınları, Ankara 2008.
• Moran, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul 2008.
• Oktay, Ahmet, Romanımıza Ne Oldu?, Dünya Yayınları, İstanbul 2003.
• Özdemir, Emin, Yazı ve Yazınsal Türler, Karacan Yayınları, İstanbul 1981.
• Parker, R. A. C, II. Dünya Savaşı, çev. Müfit Günay, 2. bs., Dost Yayınları, Ankara 2009.
• Saraç, Hanife, “Kutsalı Topyekûn Dönüştürme Çabası: Lenin ve Stalin Döneminde Sovyetler Birliği’nin Din Politikası”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S 23, (2019), s. 73-96.
• Tarım, Rahim, “Ölüm Hükmü Romanında İnsan İlişkilerine Psikolojik Bir Yaklaşım”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S 31, (2016/2), s. 299-321.
• Uysal, Zeynep (yay. haz.), Edebiyatın Omzundaki Melek, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.