Ömer Ebû Rîşe’nin Şiirinde Hz. Peygamber’in Şahsiyeti

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 235 - 254, 15.12.2021

Mohamad Turkey

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.1034511

Öz

Modern çağın şairleri, verimli bir kaynak olma özelliği ile her çeşidiyle muazzam ilham olanakları içeren geleneğe, parlak insani düşünceye, asırlar boyu ölümsüz sanatsal değerlere ve yenilenen ve yaşayan insani ilkelerden doğan çok sayıda etkileme aracına dayanırlar. Bu geleneğin unsurları, tükenmeyecek birçok duygu ve merak doğurma kabiliyetine sahiptir. Bunların dinleyicilerin kalpleri ve duyguları üzerinde hedeflenen etkiyi yaratmada büyük bir güçleri vardır. Burada şunu söyleyebiliriz: Gelenek, şairlerin kullandıkları en etkili araçlardan biridir, zira bu geleneksel olgular insanın derinliklerinde bulunur ve neredeyse ondan hiç ayrılmaz, çünkü bu olgular entelektüel, duygusal ve psikolojik oluşumların temel kökleridirler. Şair Ömer Ebû Rişe, bu kültürel geleneğe başvuran ve özellikle de ele aldığı dini şahsiyetleri bu gelenekten seçen şairlerden biridir. Bundan dolayı onun edebi eseri kültürel zenginlik kazanmıştır. O’nun şiirleri yazma ustalığı ve sağlam metin yapısı ile öne çıkmıştır. Bundan dolayı bu çalışmada şairin şiirlerindeki estetik unsurları ele alışı ve onları şiirlerinde nasıl kullandığı ortaya konulacaktır. Bu çalışmada, araştırma konusu ile yakın ilişkisi nedeniyle şahsiyet kavramının sözlük ve kavramsal tanımları yapıldı. Şiirde geleneği kullanmanın önemi ortaya konuldu. Geleneksel şahsiyetleri ele alma unsurları açıklandı. Ayrıca çalışmada, Ömer Ebû Rîşe’nin şiirlerindeki önemli dini şahsiyetler üzerinde duruldu. Konu, Hz. Peygamber’in şahsiyetini ele aldığı şiirleri ve imge biçimleri üzerinden genişletildi.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Modern Arap Şiiri, Ömer Ebû Rîşe, Kullanma, Hz. Muhammed’in Şahsiyeti

استحضار شخصيةِ النّبيِّ محمّدٍ عليه السّلام في شعرِ عمرَ أبي ريشة

Öz

يتّكئ شعراء العصر الحديث على التّراث بأنواعه كافة بوصفه منهلاً خصيباً يحتوي على إمكانات هائلة من الإيحاء، وعلى قَدرٍ وافرٍ من وسائلِ التأثير، تنبعُ من الفكر الإنساني المتّقد، والقيم الفنيّة الخالدة عبر العصور، ومن المبادئ الإنسانيّة الحيّة المتجدّدة. فعناصرُ هذا التّراثِ لها قدرةٌ كبيرةٌ على توليد الكثير من المشاعر والأحاسيس التي لا تنفد، ولها سطوةٌ عظيمة في التّأثير الهادف في نفوس المتلقّين وعواطفهم، ونستطيع القول: إنها من أكثر وسائل التأثير لدى الشعراء؛ إذ تسكن هذه المعطيات التّراثيّة في أعماق البشر، ولا تكاد تفارقهم، لأنّها تعدُّ الجذور الأساسيّة لتكوينهم الفكري والوجداني والنّفسي. والشاعر عمر أبو ريشة واحدٌ من هؤلاء الشّعراء الّذين لجؤوا إلى التراث واستحضروا شخصيّاته، ولا سيّما الدّينية منها، فاكتسب عملُه الأدبيُّ غنًى ثقافياً، وامتازت قصائده ببراعة التأليف وقوّة المتن. وعلى هذا ستقوم هذه الدّراسة بالكشف عن جماليات هذا الاستحضار وكيفية توظيف الشاعر إياه في قصائده.
عُرّفَتْ في هذه الدّراسة الشّخصيّة لغة واصطلاحاً لصلتها الوثيقة بموضوع البحث، وبُيّنت أهميّة توظيف الموروث في الشّعر، وأُوضِحت عوامل استحضار التراث، ووقفت الدراسة أيضاً عند أهمِّ الشّخصيّات في شعر عمر أبي ريشة، وأُفيض الحديث عن أشعاره التي استحضر فيها شخصيّة الرسول الأكرم صلّى الله عليه وسلّم، وأنماط توظيف الصّورة.

Anahtar Kelimeler

الشعر العربي الحديث, عمر أبو ريشة, توظيف, شخصية محمد, اللغة العربية والبلاغة

Prophet Muhammad’s character in Omar Abu Risha’s poetry

Öz

Modern-era poets rely on the heritage of all its forms as a fertile source that contains enormous potentials of inspiration and a multitude of means of influence, stemming from ardent human thought, eternal artistic values through the ages, and from vivid and renewed human principles. The elements of this heritage have a great capacity to generate a lot of endless feelings. They have great influence in the purposeful influence on the hearts and emotions of the recipients, and we can say: It is one of the most influential means of poets; As this heritage, data live in the depths of people, and they hardly leave them because they are considered the basic roots of their intellectual, emotional and psychological formation. The poet Omar Abu Risha is one of those poets who resorted to the heritage and evoked religious personalities, so his literary work gained cultural richness. His poems were distinguished by the ingenuity of composition and the power of writing. According to this, this study will reveal the aesthetics of this evocation and how the poet uses it in his poems. In this study, the character is defined in the terms of language and idiom because of their close relationship with the subject of the research, and the importance of employing the heritage in poetry is illustrated. The factors of evoking heritage personalities are also highlighted. The study concentrates on the most important religious characters in Omar Abi Risha’s poetry. There is an expanded discussion on his poems in which he invoked the character of the Prophet Muhammad and the ways of employing the literary image.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetorics, Modern Arabic Poetry, Omar Abu Risha, Employing, The Character of The Prophet Muhammad

Kaynakça

• Ebû Rîşe, Ömer. el-A’mâlu’l-kâmile. thk. Fâyiz e’d-Dâye ve Saaduddin Kuleyb ve Muhammed Kicce. Dimaşk: Menşûrâtu’l-Hey’eti’l-’Âmmeti’s-Sûriyye li’l-Kitâb, 2017.
• İbnu Hişâm. es-Siyeretü’n-nebeviyye. thk. Ömer Abdusselâm Tidmurî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-’Arabî, 1990.
• İbn Manzur, Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-’Arab. Kahira: Dârü’l-Meârif.
• İsmail, İzzuddin. e’ş-Şiiru’l-arabiyyi’l-mu’âsir kadâyâhu ve zavâhiruhu’l-fenniyye ve’l-ictimâiyye. Kahira: Dârü’l- Kitâbi’l-’Arabî, 1967.
• İsmail, İzzuddin. e’ş-Şiiru’l-’arabî fî itâr el-’asıru’s-sevrî. Beyrut: Dârü’l-Kalem, 1974.
• Hâfız, Nûri. Tekvînu’ş-Şahsiyye. Bağdat: Matbaatu’l-Meârif, 1961.
• Haysa, Muhammed Halid. el-Binâ’u’l-fennî fî şiir-i Ömer Ebû Rîşe. Yüksek Lisans Tezi. Câmiatu’ş-Şarki’l-Avsat, 2011.
• Zâyid, Ali ’İşrî. İstid’â’ e’ş-şahsiyyât e’t-turâsiyye fi’ş-şiiri’l arab’il-mu’âsir. Kahira: Dârü’l-Fikri’l-’Arabî, 1997.
• Aristoteles. Kitâbu’n-Nefs. çev. Ahmed Fuad Ahvâni. 2. basım. Kahira: Dâru İhyâu'l-Kütübi'l-Arabiyye, 2015.
• Aristoteles. İlmu’l-Ahlak ile Nikomakus. çev. Ahmed Lütfi Seyyid. Kahira: Dârül-Kütüb el-Masriyye, 1924.
• ’Âkûb, İsa. “Tecelliyât e’ş-şahsiyye’l-arabiyye’l-islâmiyye ve mukavvinât kuvvatihâ kırâ’ fî şiir Ömer Ebi Rîşe 1”. Mecelletu Risâletu’t-Takrîb 26 (Zu’l-Hicce, 1420 h.).
• ’Âkûb, İsa. “Tecelliyât e’ş-şahsiyye el-arabiyye’l-islâmiyye ve mukavvinât kuvvatihâ kirê fî şiir Ömer Ebi Rîşe 2”. Mecelletu Risâletu’t-Takrîb 26 (Zu’l-Hicce, 1420 h.).
• Ömer, Ahmed Muhtâr. “Hv” Mu’cem el-Luga el-Arabiyye el-Muâsira. Kâhira: Âlemu’l-Kütub, 2008.
• ’Îd, Racâ’. Luğatu’ş-şiir. Kahira: Munşe’etu’l-Meârif, 1985.
• Fethî, İbrahim. Mu’cem el-mustalahât el-edebiyye. Tunus: el-Muessesetü’l-’Arabiyye li’n-Nâşirîne’l-Muttehidîn, 1986.
• Musa, Halil. Kıraât nassiyye fi’ş-şiiri’l-’arabî’l-mu’âsir fî Suriye. Dimaşk: Menşûrâtu’l-Hey’eti’l-Âmmeti’s-Sûriyyeti li’l-Kitâb, 2012.
• Mücahid, Ahmed. Eşkâlü’t-tenâs e’ş-şiir-i dirâse fî tavzîf eş’-şahsiyyât e’t-turâsiyye. Kahira: el-Hey’etü’l-Masriyyetu li’l-Kitâb, 1998.
• Mecme’u el-Luğati’l-Arabiyye. el-Mu’cem el-Felsefî. Kâhira: el-Heyetu’l-Âmme li-Şuûn el-Matâbi’ el-Emîriyye, 1983.
• Melîke, Luvîs Kâmil. eş-Şahsiyye ve Kıyâsuhâ. Kahira: Mektebetu’n-Nahda, 1959.
• Heddâra, Muhammed Mustafa. Dirâsêt fi’l-edebi’l-’arabiyyi’l-hadîs. Beyrut: Dârü’l-’Ulûmi’l-’Arabiyye, 1990.
• Vâsil, İsâm Hifzullah Hüseyin. e’t-Tenâs e’t-turâsî fî’ş-şiiri’l-’arabiyyi’l-mu’âsir. Ürdün: Dâru ’Aydâe’, 2011.