Zihin Farklı Bireyler İçin Bağımsız Yaşam Merkezi Tasarım Parametreleri

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 65 - 93, 30.04.2022

Nida Çelebi Şeker , Saadet Aytıs

Öz

Engelli olarak tanımlanan bireylerin hem özel eğitime hem de aile içinde eksik kalmayan ama aşırıya da kaçmayan özel muameleye ihtiyaçları vardır. Hayatları boyunca yardıma ihtiyaç duymaları ve ebeveynlerinin kendilerinden önce dünyadan ayrılacağı gerçeğiyle, bu bireyler için yabancılık çekmeden, mutlu bir şekilde hayatlarını sürdürebilmelerini sağlayacak ve ebeveynlerinin yaşamları sırasında alışık hale geldikleri yaşam standart ve alışkanlıklarını sürdürebilecekleri bir yaşam merkezinin varlığı önem taşımaktadır.

Çalışma kapsamında zihin farklı bireyler için tasarlanması düşünülen Bağımsız Yaşam Merkezi (BYM) tasarım parametrelerinin oluşturulması ve oluşturulan parametreler doğrultusunda benzer bir konuda hazırlanacak bir merkez için, farklı yer ve zamanlardaki özel koşullara göre; temel olan fonksiyonlar baz alınarak, bazı fonksiyonlar sadeleştirilerek/değiştirilerek ve/veya eklenerek yol gösterici olması hedeflenmektedir.

Mekânın kullanıcısı olan zihin faklı bireylerin özellikleri ve ihtiyaçları ortaya konarak, BYM kapsamında yer alacak mekânlar ve ilişkileri belirlenmiş, fonksiyonel kalite ve evrensel tasarım kavramı temel alınarak mekânların tasarımında belirleyici olacak ilkeler oluşturulmuştur. Bu ilkeler doğrultusunda mekân kullanıcılarına ve tasarımcılara özel bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Zihin Farklı Birey, Bağımsız Yaşam Merkezi, Herkes İçin Tasarım, Evrensel Tasarım, Fonksiyonel Kalite.

Destekleyen Kurum

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Proje Numarası

2020-22

Teşekkür

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi BAP Koordinatörlüğüne destek ve katkılarından dolayı teşekkür ederim.

Independent Living Center Design Parameters for Mentally Different Individuals

Öz

Individuals who are defined as disabled need both special education and special treatment within the family, which is not incomplete but not excessive. With the fact that they need help throughout their lives and that their parents will probably pass away before them, it is important for these individuals to have a life center that will enable them to live happily without feeling stranger and to maintain the living standards and habits that their parents provided during their lives.

Within the scope of the study, the Independent Living Center (ILC) design parameters, which are thought to be designed for different individuals, and these principles according to the special conditions in different places and times; based on the basic functions, it is important to adapt some functions by simplifying / changing and / or adding them, and it is aimed to be a guide for a center to be prepared on a similar subject.

By putting forward the characteristics and needs of different minds individuals who are the users of the space, the spaces to be included in the scope of ILC and their relations have been determined, and principles that will play a role in the design of the spaces in line with the functional quality and universal design have been established. In line with these principles, some specific suggestions have been made to the users and designers of the space.

Anahtar Kelimeler

Mentally Different, Independent Life Center,, Design For Everyone,, Universal Design,, Functional Quality.

Proje Numarası

2020-22

Kaynakça

• Ağlamış, C. E. (2016). Serebral Palsi: Oyun Eğitiminin Fonksiyona Etkisi Doktora Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Spor Bilimleri Anabilim Dalı.
• Australian Government. (2013). Accessibility Design Guide: Universal design principles for Australia’s aid program. Avustralya: Blue Star Print.
• Başar Şenyılmaz, P. (2017). Otizm Spektrum Bozukluğu ve Down Sendromu Olan Bireylerde Oral Motor Beceriler ve Beslenme Problemlerinin İncelenmesi Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Engelli Çalışmaları Anabilim Dalı.
• BCA. (2007). Universal Design Guide. Aralık 20, 2020 tarihinde https://www1.bca.gov.sg/: https://www1.bca.gov.sg/docs/default-source/universaldesign/udguide2007.pdf?sfvrsn=ae980eb6_2 adresinden alındı
• BCA. (2016). Universal Design Guide for Public Places. Aralık 25, 2020 tarihinde https://www1.bca.gov.sg/: https://www1.bca.gov.sg/docs/default-source/universaldesign/udguide2016.pdf?sfvrsn=1fdac12d_2 adresinden alındı
• Bolu Sert, H. (2017). Zihinsel Engelli Çocuklara Yönelik Müze Ziyaretinin Değerlendirilmesi: Bir Uygulama Örneği Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı.
• BSDUDH. (2013). Barrier-Free Planning and Construction in Berlin-Public Buildings. Aralık 19, 2020 tarihinde https://www.stadtentwicklung.berlin.de: https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/designforall/apb_red_broschure_en.pdf adresinden alındı
• BSDUDH. (2018). Berlin-Design for All. Aralık 19, 2020 tarihinde https://www.stadtentwicklung.berlin.de: https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/konzept_bfrei/KB_nachCD_en_web.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020a, Aralık 17). Building for Everyone: A Universal Design Approach 1. Aralık 17, 2020 tarihinde External Environment and Approach: http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020b, Aralık 17). Building for Everyone: A Universal Design Approach 2. Aralık 17, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020c, Aralık 17). Building for Everyone: A Universal Design Approach 3. Aralık 17, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020d, Aralık 17). Building for Everyone: A Universal Design Approach 4. Aralık 17, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020e, Aralık 18). Building for Everyone: A Universal Design Approach 5. Aralık 18, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• CEUD. (2020h, Aralık 19). Building for Everyone: A Universal Design Approach 9. Aralık 19, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/Built-Environment/Building-for-Everyone/Entire-Series-Books-1_10.pdf adresinden alındı
• Çankaya, Ö. (2019). Serebral Palsili Çocuklarda Çevresel Faktörler ile Aktivite ve Katılım Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programı.
• Çelebi Şeker, N. (2021). Zihin Farklı Bireyler İçin Bağımsız Yaşam Merkezi Tasarım Yaklaşımları ve Tasarım Rehberi Önerisi Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çıtak, A. E. (2016). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı Çocuk ve Ergenlerin Otizm Spektrum Bozukluğu ve Mental Retardasyonu Olmayan Kız/Erkek Kardeşlerinin Zihin Kuramı Sosyal İletişim Genel Psikopatoloji Yaşam Kalitesi ve Akran İstismarı Açısından Değerlendirilmesi Uzmanlık Tez. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Hastalıkları Anabilim Dalı.
• DEB. (2013, Nisan 7). Engelliler için Evrensel Standartlar. Aralık 17, 2020 tarihinde http://w-d-u.org/userfiles/engelliler-icin-evrensel-standartlar-kilavuzu.pdf adresinden alındı
• Gezer, H. (2014). Hastanelerde ve Sağlik Merkezlerinde Erişilebilirlik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(25), 113-133.
• Hakverdioğlu, İ. (2006). İleri Derecede Mental Retardasyonlu Bireylerde Malnütrisyon ve Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Diyetetik Programı.
• Kanbaş, E. (2014d, Aralık 16). ZİÇEV, Otizmle Yaşamak – Otistik Çocuklar. Temmuz 1, 2020 tarihinde https://www.zicev.org.tr: https://www.zicev.org.tr/otizmle-yasamak-otistik-cocuklar adresinden alındı
• Kaplan, G., & Aksoy, V. (2019). Özel Eğitim Kurumlarının Fiziksel Koşullarının Evrensel Tasarım İlkeleri Doğrultusunda İncelenmesi: Eskişehir Örneği. Yaşadıkça Eğitim, 33(2), 169-186. doi:10.33308/26674874.2019332126
• Levine, D. (2003). Universal Design New York. New York: IDEA Publications.
• MEB. (2008, Aralık 26). Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Zihinsel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı. Aralık 20, 2020 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_09/04010347_zihinselengellibireylerdestekeitimprogram.pdf adresinden alındı
• MEB. (2016). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi- Zihinsel Yetersizlikler. Ocak 7, 2020 tarihinde http://www.megep.meb.gov.tr/: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Zihinsel%20Yetersizlikler.pdf adresinden alındı
• National Disability Authority. (2020, Eylül 4). Eylül 4, 2020 tarihinde http://universaldesign.ie/: http://universaldesign.ie/What-is-Universal-Design/The-7-Principles/#p7 adresinden alındı
• Null, R. (2014). Universal Design Principles and Models. Boca Raton: CRC Press.
• Otsimo. (2018, Aralık 24). Duyusal İşleme Bozukluğu Nedir? Temmuz 1, 2020 tarihinde https://otsimo.com/tr: https://otsimo.com/tr/duyusal-isleme-bozuklugu-nedir/ adresinden alındı
• Saranlı, U. (2014, Aralık 16). ZİÇEV-Dada’nın Babasının Mektupları. Temmuz 7, 2020 tarihinde https://www.zicev.org.tr/: https://www.zicev.org.tr/dadanin-babasinin-mektuplarimakale-1 adresinden alındı
• Url 1. (2020, Ekim 31). Cuisine Sur Mesure Accessible ATous. Ekim 31, 2020 tarihinde https://www.amrconcept.com: https://www.amrconcept.com/amr-family/projets/france/la-cuisine-plaisir-de-stephane-a-collonges-au-mont-dor-69/111 adresinden alındı
• Url 2. (2018, Eylül 26). https://www.designboom.com. Aralık 25, 2020 tarihinde https://www.designboom.com: https://www.designboom.com/architecture/grhound-cabb-wooden-10-26-2018/ adresinden alındı
• Url 3. (2020, Aralık 28). Crèche D3 / Gayet-Roger Architects. Aralık 28, 2020 tarihinde https://www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/786498/creche-d3-gayet-roger-architects?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url 4. (2019, Kasım 1). Independence Library and Apartments. Aralık 29, 2020 tarihinde https://www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/927467/independence-library-and-apartments-john-ronan-architects?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url 5. (2021, Ocak 15). https://tr.pinterest.com. Ocak 15, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031108804/ adresinden alındı
• Url 6. (2017, Temmuz 17). Qbini: a sorting box as an architectural play of light. Ocak 15, 2021 tarihinde https://www.archiproducts.com: https://www.archiproducts.com/en/news/qbini-a-sorting-box-as-an-architectural-play-of-light_59152 adresinden alındı
• Url 7. (2021, Ocak 26). https://tr.pinterest.com. Ocak 26, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/607845280943446882/ adresinden alındı
• Url 8. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031471495/ adresinden alındı
• Url 9. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031471680/ adresinden alındı
• Url10. (2021, Ocak 2). AUTEM™ Acoustic Ceilings. Ocak 2, 2021 tarihinde www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/catalog/us/products/16378/autem-acoustic-ceilings-fabritrak?ad_source=search&ad_medium=search_result_all adresinden alındı
• Url11. (2018, Mart 23). Guest House in Kyoto. Ocak 15, 2021 tarihinde https://www.archdaily.com/: https://www.archdaily.com/890432/guest-house-in-kyoto-blue-architecture-design-studio?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url12. (2021, Ocak 15). https://tr.pinterest.com. Ocak 15, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/119134352629955989/ adresinden alındı
• Url13. (2021, Ocak 15). https://tr.pinterest.com. Ocak 15, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/622059767278606973/ adresinden alındı
• Url14. (2011, Haziran 24). Chettinad Health City Auditorium / Morphogenesis. Ocak 18, 2021 tarihinde https://www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/144417/chettinad-health-city-auditorium-morphogenesis adresinden alındı
• Url15. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com/. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com/: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031472115/ adresinden alındı
• Url16. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 2021, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031472066/ adresinden alındı
• Url17. (2018). International Investment Bank Offices – Paris. Ocak 15, 2021 tarihinde https://officesnapshots.com/: https://officesnapshots.com/2019/03/11/international-investment-bank-offices-paris/?utm_source=Snapshots+Weekly+Newsletter&utm_campaign=cab36e7c3e-EMAIL_CAMPAIGN_2019_03_18&utm_medium=email&utm_term=0_82997c3ce9-cab36e7c3e-91137393 adresinden alındı
• Url18. (2018). The Letovo International School. Ocak 18, 2021 tarihinde https://educationsnapshots.com: https://educationsnapshots.com/projects/3882/the-letovo-international-school/ adresinden alındı
• Url19. (2018, Mart 19). 10 Coolest Offices in the Bay Area 2018. Ocak 15, 2021 tarihinde https://www.bizjournals.com: https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/feature/bay-area-coolest-offices-contest.html adresinden alındı
• Url20. (2018, Ekim 16). The most beautiful expectation Technology office china by Zones Design Studio. Ocak 15, 2021 tarihinde https://www.gooood.cn: https://www.gooood.cn/the-most-beautiful-expectation-technology-office-china-by-zones-design-studio.htm adresinden alındı
• Url21. (2021, Ocak 16). https://tr.pinterest.com. Ocak 16, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031463188/ adresinden alındı
• Url22. (2019, Haziran 8). Schools that Innovate / AUÁ arquitetos. Ocak 16, 2021 tarihinde https://www.archdaily.com/: https://www.archdaily.com/917662/architecture-and-education-15-schools-designed-by-brazilian-architects?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url23. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031486511/ adresinden alındı
• Url24. (2014, Aralık 3). M – Auditorium / Planet 3 Studios Architecture. Ocak 18, 2021 tarihinde https://www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/572832/m-nil-auditorium-planet-3-studios-architecture?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url25. (2015, Ocak 28). Cinepax Lahore cinema by Architects Inc., Lahore – Pakistan. Ocak 18, 2021 tarihinde https://retaildesignblog.net: https://retaildesignblog.net/2015/01/28/cinepax-lahore-cinema-by-architects-inc-lahore-pakistan/ adresinden alındı
• Url26. (2014, Şubat 7). Hospital De Sant Joan De Déu. Ocak 16, 2021 tarihinde https://decopeques.com: https://decopeques.com/espacios-cool-para-ninos-hospital-de-sant-joan-de-deu/ adresinden alındı
• Url27. (2021, Ocak 16). Broadway Housing Communities. Ocak 16, 2021 tarihinde https://www.pentagram.com: https://www.pentagram.com/work/broadway-housing-communities?rel=discipline&rel-id=4 adresinden alındı
• Url28. (2016, Ekim). Hotel in Mannheim von Blocher Partners. Ocak 16, 2021 tarihinde http://ait-xia-dialog.de: http://ait-xia-dialog.de/ait-neuigkeiten/hotel-in-mannheim-von-blocher-partners/ adresinden alındı
• Url29. (2021, Ocak 16). Global Professional Services Company. Ocak 16, 2021 tarihinde https://www.europtimum.com: https://www.europtimum.com/our-work/global-professional-services-company/ adresinden alındı
• Url30. (2012, Mayıs 3). Inside a Modern Designer Capsule Hotel: 9hours, Kyoto. Ocak 16, 2021 tarihinde http://japantravelmate.com: http://japantravelmate.com/best-of/capsule-hotel-9hours-kyoto adresinden alındı
• Url31. (2017, Ağustos 30). 10 Wayfinding Signage Examples To Inspire You. Ocak 18, 2021 tarihinde https://blog.tph.ca: https://blog.tph.ca/2017/08/30/10-wayfinding-signage-examples-inspire/ adresinden alındı
• Url32. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/632966922610314771/ adresinden alındı
• Url33. (2021, Ocak 18). https://tr.pinterest.com. Ocak 18, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/684054630887128872/ adresinden alındı
• Url34. (2021, Ocak 17). https://tr.pinterest.com. https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/263671753163005345/ adresinden alındı
• Url35. (2015, Şubat 17). A Clever, Fun Restaurant That Keeps the Kids in Mind. Ocak 14, 2021 tarihinde https://design-milk.com: https://design-milk.com/clever-fun-restaurant-keeps-kids-mind/ adresinden alındı
• Url36. (2021, Ocak 14). https://tr.pinterest.com. Ocak 14, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/303218987408034022/ adresinden alındı
• Url37. (2021, Ocak 14). https://tr.pinterest.com. Ocak 14, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/258957047304598196/ adresinden alındı
• Url38. (2021, Ocak 14). https://tr.pinterest.com. Ocak 14, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/832954893562117044/ adresinden alındı
• Url39. (2021, Ocak 14). Paúl Rivera Architectural Photography. Ocak 14, 2021 tarihinde http://www.paulriveraphotography.com: http://www.paulriveraphotography.com/google/#itemId=54c02185e4b0080d2f17a40f adresinden alındı
• Url40. (2018, Mayıs 28). The Commons Restoran ve Bar. Ocak 17, 2021 tarihinde https://www.arkitera.com: https://www.arkitera.com/proje/the-commons-restoran-ve-bar/ adresinden alındı
• Url41. (2020, Temmuz 23). Hyperlane Linear Sky Park / ASPECT Studios. Ocak 17, 2021 tarihinde https://www.archdaily.com: https://www.archdaily.com/944000/hyperlane-aspect-studios?ad_medium=gallery adresinden alındı
• Url42. (2021, Ocak 16). https://tr.pinterest.com. Ocak 16, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/761038037031462778/ adresinden alındı
• Url43. (2015). Mercado Libre Offices – Alem. Ocak 17, 2021 tarihinde https://officesnapshots.com: https://officesnapshots.com/2017/07/26/mercado-libre-offices-alem/ adresinden alındı
• Url44. (2021, Ocak 17). https://tr.pinterest.com. Ocak 17, 2021 tarihinde https://tr.pinterest.com: https://tr.pinterest.com/pin/478085316693096191/ adresinden alındı
• Ünver, H., & Yamaçlı, R. (2014). Ulaşılabilirlik Kültürü. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 215-226.
• Voordt, T., & Wegen, H. (2005). Architecture In Use: An Introduction to the Programming, Design and Evaluation of Buildings. Oxford: Elsevier-Architectural Press.
• Wolfgang, F., & Korydon, H. (2011). Universal Design Handbook. Amerika: The McGraw-Hill Companies.
• Woodward , S. (2017, Şubat 6). Universal Design 101. Eylül 4, 2020 tarihinde https://www.rickhansen.com/: https://www.rickhansen.com/news-stories/blog/universal-design-101 adresinden alındı