Rational evaluation of the coal reserves of Turkey and their economic importance

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 745 - 749, 15.04.2024

Mahmut Suat Delibalta

https://doi.org/10.28948/ngumuh.1391184

Öz

Coal and mineral deposits are natural resources that have been formed over millions of years that cannot be replaced and renewed in a short time when consumed. Turkey has 1.52 billion tons of hard coal, 19.32 billion tons of lignite and asphaltite, a total of 20.84 billion tons of coal reserves. In our country, 105.37 million tons of coal was produced and 119.80 million tons of coal was consumed in 2022. The installed capacity of the Turkish thermal power plant, of which domestic coal resources account for about 11%, accounts for 21% of the total installed capacity. Our country, which is dependent on abroad for 75% of energy supply, pays an average of 45 billion dollars annually to the import of energy raw materials. This situation imposes a great economic burden on the external balance of payments to Turkey. When we look at the relationship between the development levels of countries and their natural resource potentials, it is seen that developed societies are partially rich in mineral reserves and use these resources correctly and effectively. For this purpose, the evaluation of Turkey's coal reserves with more rational, basin (integrated) mining methods and their economic importance were examined in a multidimensional way in the research.

Anahtar Kelimeler

Mines, Coal, Basin, Productivity, Occupational Safety.

Türkiye kömür rezervlerinin rasyonel değerlendirilmesi ve ekonomik önemi

Öz

Kömür ve maden yatakları milyonlarca yılda oluşan, tüketildiğinde kısa zamanda tekrar yerine konulamayan tabii kaynaklardır. Türkiye 1.52 milyar ton taşkömürü 19.32 milyar ton linyit ve asfaltit olmak üzere toplam 20,84 milyar ton kömür rezervine sahiptir. Ülkemizde 2022 yılı içinde 105.37 milyon ton tüvenan kömür üretilmiş, 119.80 milyon ton kömür tüketilmiştir. Yerli kömür kaynakların yaklaşık %11 pay aldığı termik santral kurulu gücümüz, toplam kurulu gücün %21’ini oluşturmaktadır. Enerji temininde %75 oranında yurtdışına bağımlı olan ülkemiz, enerji hammaddeleri ithalatına yıllık ortalama 45 milyar dolar ödemektedir. Bu durum, dış ödemeler dengesinde ülkemize büyük bir ekonomik yük getirmektedir. Ülkelerin kalkınmışlık düzeyleri ile tabii kaynak potansiyelleri ilişkisine bakıldığında, gelişmiş toplumların maden rezervleri bakımından kısmen zengin, bu kaynakları da doğru ve etkin bir biçimde kullandıkları görülmektedir. Bu maksatla araştırmada, Türkiye kömür rezervlerinin daha rasyonel, havza (entegre) madencilik yöntemleriyle değerlendirilmesi ve ekonomik önemi çok boyutlu olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Madenler, Kömür, Havza, Verimlilik, İş Güvenliği.

Kaynakça

• M.S. Delibalta, Türkiye’de fosil enerji kaynakları ve yeni nesil termik santrallerin önemi. Uluslararası Enerji, Ekonomi ve Güvenlik Kongresi-ENSCON’18, sayfa 22-34, Kozyatağı/ İstanbul, Türkiye, 21-22 Nisan 2018.
• İ. Kavaz, Yerli ve milli enerji politikaları ekseninde kömür. SETA Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, Ankara, Sayı 265, s 32, Ocak 2019.
• K. Başol, M. Durman ve M.Y. Çelik, Kalkınma sürecinin lokomotifi; doğal kaynaklar. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 61-71, 2005.
• TMMO, Madencilik sektörü ve politikaları raporu, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, Ankara, 47, 2011.
• İ. Seyhan. Doğal kaynakların havza madenciliği ve entegre tesisler ile değerlendirilmesinin madencilik rejimine etkisi. MTA Enstitüsü, 13, 47-59, 1972.
• A. Öğretmen. Ereğli kömür madeni havzasında ilk üretim. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-TAED, 31, 135-160, 2006.
• U.F. Küçükali ve S. Atabay, Havzaların fiziki planlamasına ekolojik yaklaşım. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 180-183, 2013.
• MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Hizmetler-Enerji haritaları, https://www.mta.gov.tr/ v3.0/hizmetler/jeotermal-harita, Erişim tarihi: 16 Mart 2020.
• RG-Resmi Gazete, Maden Sahaları İhale Yönetmeliği, Yönetmelik, Sayı: 30187, 7, Ankara, 21 Eylül 2017.
• RG-Resmi Gazete, Maden Bölgelerine ve Ruhsatların Taşınmasına İlişkin Yönetmelik”, Yönetmelik, Sayı: 30429, 9, Ankara, 23 Mayıs 2018.
• TMMOB, Maden Kanunu ve Uygulama Yönetmelikleri, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, 288, Ankara, 2010.
• MAPEG. Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG), Maden Yönetmelikleri, Maden Sahaları İhale Yönetmeliği, https://www.mapeg.gov.tr/ Sayfa/Ozellestirilmis/maden-yonetmelikleri, Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
• M. Sever ve A. Tuğrul. Maden bölgeleri yönetmeliği ve maden bölgeleri kurulumu ile ilgili ilk uygulama: Cebeci maden bölgesi projesi. MAPEG Maden ve İnsan Bülteni, 2(4), 22-33, 2019.
• ETKB. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB), Tabii kaynaklar, kömür, Bilgi Merkezi, Ankara. https://enerji.gov.tr/bilgimerkezi-tabiikaynaklar-komur, Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
• M.S. Delibalta, Türkiye madencilik sektöründe verimlilik ve ekonomik katkı analizi, MCBÜ Soma Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi, 35(1), 16-26, 2023. https://doi.org/10.47118/somatbd. 1198426.
• H. Aydın ve G. Önsoy, Zonguldak taşkömürü havzası kömür işletmelerinde verimlilik analizi. Madencilik, 50(1), 33-41, 2011.
• TBB. Soma maden faciası benzeri kazaların önlenmesine yönelik sistem ve temel mevzuat önerileri hakkında rapor. Türkiye Barolar Birliği (TBB) Yayınları: 288, 136, Ankara, 2015.
• G. İlçe, Zonguldak havzası ve üç boyutlu yeraltı maden üretim modellemesi. TMD Sektörden Haberler Bülteni, İstanbul, 70-76, 2015.
• M. Yörükoğlu, Afşin-Elbistan projesi ve TKİ Kurumu AELİ Müessesesinde madencilik çalışmaları. Madencilik, 30(3), 13-29, 1991.
• Ç. Koçak, N. Tamzok ve S. Yılmaz, Afşin-Elbistan linyit rezervlerinin elektrik üretimi bakımından değeri ve izlenmesi gereken politikalar. Türkiye 11. Enerji Kongresi, İzmir, sayfa 30, 21-23 Ekim 2009.
• M.S. Delibalta, O. Günaydın ve T. Koçak, Dinamik yükler etkisinde oluşan açık işletme şev heyelanları ve alınacak iş güvenliği önlemlerinin tespiti. Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu’2011, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, sayfa 107-115, Zonguldak, 24-25 Kasım 2011.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (KB), On birinci kalkınma planı (2019-2023), Madencilik Politikaları, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 243, 2018.
• DEBRIV – Deutscher Braunkohlen-Industrie-Verein e.V. | 09/2023, Tagebaue, Berlin, 6. https://braunkohle.de/braunkohle-indeutschland/unter nehmen/ Erişim tarihi: 27 Ekim 2023.
• F. Yılmaz, Enerji yönetimi ve Türkiye: Avrupa yeşil mutabakatı çerçevesinde bir değerlendirme. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 19-37, 2022.
• G. Küçük ve B. Yüce Dural. Avrupa yeşil mutabakatı ve yeşil ekonomiye geçiş: Enerji senaryoları üzerinden bir değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (1), 137-156, 2022. https://doi.org/ 10.18037/ausbd.1095137.