Yozgat İli Çekerek, Kadışehri ve Aydıncık İlçeleri Erken Doğu Roma Dönemi Taş Eserleri

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 3237 - 3270, 30.11.2023

Hulya Kokmen Seyirci

https://doi.org/10.48146/odusobiad.1255029

Öz

Yozgat ili ve ilçeleri günümüze kadar birçok dönemde iskân edilmiş ve bu uygarlıklardan günümüze çok sayıda kültürel miras öğesi ulaşmıştır. Kent ve çevresinde 2017 yılından itibaren Klasik, Roma ve Bizans Dönem’lerine ait eserleri belgelemek ve kentin arkeolojik zenginliklerini ortaya koymak amacıyla yüzey araştırmaları başlatılmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında Çekerek, Kadışehri ve Aydıncık ilçelerinde arkeolojik yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Yüzey araştırması sırasında Çekerek İlçesinde Özükavak Beldesi, Kızlar Kayası, Elemin Mahallesi, Çandır Mahallesi’nde, Aydıncık İlçesinde, ilçe merkezi, Kösrelik Mahallesi, Tatlar Mevkii, Kazankaya Beldesi, Kadışehri İlçesinde, ilçe merkezi, Yoncalık Mahallesi’nde tespit edilen arkeolojik materyallerin envanter kayıtları yapılmıştır. Bu makalede, Çekerek, Kadışehri ve Aydıncık ilçelerinde tespit edilen Doğu Roma Dönemi mimari taş eserleri incelenmektedir. Makalede incelenen taş eserler işlevlerine göre gruplandırılmış ve dönemleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmada 3 adet sütun kaidesi, 18 adet sütun ve sütun tamburuna ait parça, 3 adet sütun başlığı, 1 adet friz bloğu, 2 adet çörten, 1 adet templon payesi, 1 adet eşik taşı, 1adet lento bloğu, 1 adet postament/altlık, 15 adet mezar steli ve parçası, 5 adet vida ağırlık taşı, 2 adet mortarium, 2 adet öğütme/değirmen taşı, 1 adet altar masası (ökoristi)?, 3 adet dibek olmak üzere toplam 59 adet eserin detaylı belgelemesi yapılmıştır. Dönemsel değerlendirme yapıldığında Çekerek, Kadışehri ve Aydıncık ilçelerinde tespit edilen taş eserler MS 4.-6. yüzyıl aralığına tarihlendirilebilmiştir.
Eserler mimari ve mimari işlevi olmayan taş eserler olarak ikiye ayrılmış ve kendi grupları altında incelenerek katalog oluşturulmuştur. Eserlerin tipolojik özellikleri dikkate alınarak analojik olarak genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Eserlerin bir bölümü, üzerlerinde herhangi bir bezeme içermemesinden dolayı tarihlendirilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Yozgat, Erken Doğu Roma Dönemi, Mimari Taş Eser, Mimari Bezeme, Mezar Steli, Ağırlık Taşı, Early Byzantine Period, Stone Architectural Elements, Arcitectural Ornament, Grave Stele, Weight Press

Proje Numarası

2785208

Teşekkür

Makale konusunu oluşturan arkeolojik kültürel miras öğelerinin tarafımdan çalışılmasına izin veren yüzey araştırması başkanı Sayın Doç. Dr. Hacer SANCAKTAR’a teşekkürü bir borç bilirim.

Early Byzantien Period Stone Artifacts from Yozgat Province, the Çekerek, Kadışehri and Aydıncık Districts

Öz

Yozgat province and its districts have been inhabited in many periods until today and many cultural heritage items have survived from these civilisations. In order to document the archaeological richness of the city and to document the artifacts belonging to the Classical, Roman and Byzantine Periods, surveys were started in and around the city in 2017. Archaeological surveys were carried out in Çekerek, Kadışehri and Aydıncık districts In 2018 and 2019. In this article, the Eastern Roman Period stone artifacts identified in Çekerek, Kadışehri and Aydıncık districts were examined. The stone artifacts examined in the article were grouped according to their functions and their periods were tried to be determined. In this study, a total of 59 artifacts including 3 column bases, 18 columns and fragments of columns and column drums, 3 column capitals, 1 frieze block, 2 gargoyles, 1 templon pillar, 1 threshold stone, 1 lintel block, 1 postament, 15 grave steles and fragments, 5 weight stones, 2 mortarium, 2 grinding stones, 1 altar table ((eucharist) ?, and 3 large stone mortars were documented in detail. The stone artifacts found at the Çekerek, Kadışehri and Aydıncık districts can be dated to the 4th-6th centuries AD. The artifacts were divided into two groups as architectural and non-architectural stone artifacts and a catalogue was developed by analysing them under their own groups. A general evaluation of the stone artifacts was made analogically, taking into account their typological features. Some of the artifacts cannot be dated due to the lack of any decorations on them

Anahtar Kelimeler

Early Byzantine Period, Stone Architectural Elements, Arcitectural Ornament, Grave Stele, Weight Press

Proje Numarası

2785208

Kaynakça

• Aktaş, E. (2022). Orta Karadeniz Bölgesi Pres Ağırlık Taşları -Litus’lar-. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8/16, 467-483. doi: 10.31765/karen.1130832.
• Alp, O. (2001). Bizans Mimari Plastiğinde Terminolojik Sorunlar. M.S. Pekak (Ed.), Sanat Tarihinde Terminoloji Sorunları Seminerleri I, Mimari ve Mimari Süsleme içinde (s. 25-30). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Alpaslan, S. (2001). Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndeki Bizans Dönemi Taş Eserleri. Kültür Bakanlığı Anadolu Medeniyetler Müzesi (Ed.), Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2000 Yıllığı içinde (s. 265-299). Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Anadolu Medeniyetleri Müzesi.