Eğitimde Mentörlük Uygulamaları

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 183 - 195, 16.12.2019

Alpaslan Şahinoğlu , Ayşegül Sağlam Arslan

Öz

Bu çalışma, eğitim alanında 1980'li yıllardan
itibaren kullanılmaya başlanan mentörlük uygulamalarını konu alan ulusal
nitelikteki araştırmaları incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda 2000-2018
yılları arasında gerçekleştirilmiş olan makale ve lisansüstü tez çalışmaları
incelenmiştir. Çalışma kapsamında EBSCO, Google akademik, YÖK tez merkezi
taranarak konu ile ilgili toplam 37 çalışmaya ulaşılmıştır. Bu çalışmalar amaç
(neden), gerekçe (niçin), metodoloji (nasıl) ve sonuçları (ne) dikkate alınarak
analiz edilmiştir. Yapılan analizler, konu ile ilgili çalışma sayısının yıllara
göre artış gösterdiğini ve genellikle lisansüstü tez çalışmalarının yapıldığını
ortaya koymaktadır.  Diğer yandan,
çeşitli nitelikteki katılımcılarla, gerçekleştirilen bu çalışmaların mentörlük
uygulamalarının etkilerini belirlemeyi hedeflediği ve genel olarak
öğretmenlerle yürütülen uygulamalı çalışmalar olduğu belirlenmiştir. Bu
çalışmaların elde ettiği benzerlik gösteren genel sonuçlar, mentörlük
uygulamalarının farklı profildeki katılımcıların ve özellikle öğretmenlerin
mesleki ve kişisel gelişimine katkı sağladığını ortaya koymaktadır. Bu çalışma
kapsamında gerçekleştirilen analizler sonucunda mentörlük uygulamalarının
eğitim alanına entegrasyonuna yön veren temel parametreler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mentörlük uygulamaları, betimsel içerik analizi

Kaynakça

• Akay, E. (2016). Kaynaştırma ortamında eğitim alan işitme engelli öğrencilere destek özel eğitim hizmeti sunan eğitimciye yönelik mentörlük sürecinin incelenmesi. Yayımlanmış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Akay, E., & Gürgür, H. (2018). Kaynaştırma uygulamalarında destek özel eğitim hizmeti sunan öğretmenin mesleki gelişimi: Mentörlük. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-Journal of Qualitative Research in Education, 6(1), 9-36.
• Akçamete, G., Aslan, B., & Dinçer, Ç. (2010). Uygulama öğretmenlerinin mentörlük becerilerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II, 16-18 Mayıs 2010, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Alemdağ, E. (2015). Bilişim teknolojileri öğretmenleri için bir e-mentorluk uygulamasının tasarımı ve etkileri. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Allen, T. D., Eby, L. T. & Lentz, E. (2006). Mentorship behaviors and mentorship quality associated with formal mentoring programs: closing the gap between research and practice. Journal Of Applied Psychology, 91(3), 567.
• Altay, M. (2015). İngilizce öğretmenlerine yönelik bir mentor eğitimi programının gerçekleştirilmesi: mentorluk programı paydaşlarının algıları. Yayınlanmış doktora tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Arslan, F. Y., Cinkara, E., Bağçeci, B., & Kervancıoğlu, Ş. (2016). İngilizce öğretmenlerinin mesleki gelişim faaliyeti olarak mentörlük: bir üniversite hazırlık programı örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34).
• Aslan, B. & Öcal, D., S. (2012). A case study on mentoring in a teacher development program. Journal of Education and Future, 2(1), 31 - 48.
• Aydın, T. (2015). Okul müdürlerinin mentor müdür olarak yetiştirilmesine yönelik deneysel bir çalışma. Yayınlanmış doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ayvacı, H. Ş., Bakırcı, H., & Yıldız, M. (2014). Fen bilimleri öğretmenlerinin hizmet içi eğitim uygulamalarına ilişkin görüşleri ve beklentileri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 357-383.
• Bakioglu, A., & Hacifazlioglu, O. (2000). Eğitim denetmenleri ve mentorluk. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 39-49.
• Baş, G. (2016). Müdür yardımcısı olarak görevlendirilen öğretmenlerin yöneticilik görevlerindeki mesleki gelişimlerinde okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonlarının yöneticilik yeterlilikleri açısından incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Sebahattin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bozkurt, Ü., D. (2016). Okul yöneticilerinin mentorluk yeterliliklerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Büngül, B. (2015). Öğretmenlikte uygulanan mentorluğun öğretmen koçluğu ile desteklenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Cihan, T. (2016). Öğretmenliğe giriş: mesleğinin ilk yılındaki öğretmenlerin okullardaki deneyimlerine ilişkin çoklu durum çalışması. Yayınlanmış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Ankara.
• Çakır, L. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde mentorluk ve bir model önerisi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çalık, M. & Sözbilir, (2014). İçerik analizlerinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. Çimer, S. O., Çakır, İ. & Çimer, A. (2010). Teachers’ views on the effectiveness of in-service courses on the new curriculum in turkey. European Journal of Teacher Education, 33 (1), 31-41.
• Dağ, N., & Sarı, M. H. (2017). Areas of mentoring needs of novice and preservice teachers. International Electronic Journal of Elementary Education, 10(1), 115-129.
• Demirhan, E. (2018). Üstün yetenekli öğrenciler ve öğretmen adaylarının mentorlük yaklaşımına dayalı doğa eğitimi programına ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 175-188.
• Durlak, J. A. (1995). Reading and understanding multivariate statistics. Washington, DC: American Psychological Association.
• Elbay, S. (2015). Okul yöneticilerinin mentorluk rollerini yerine getirme düzeyleri: Kilis ili örneği. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Erol, Y. C., & Özdemir, T. Y. (2018). Öğretmen adaylarının okul tabanlı mentorluk ve özyeterlik algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18 (2), 874-894.
• Gökkaya, Z. (2013). Okul yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin alternatif bir uygulama: mobil mentorluk. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gökoğlu, S., & Çakıroğlu, Ü. (2017). Determining the roles of mentors in the teachers' use of technology: implementation of systems-based mentoring model. Educational Sciences: Theory and Practice, 17(1), 191-215.
• Gümüş, E., & Gök, E. (2016). Eğitim fakültelerinde akademik mentorluk ve göreve yeni başlayan öğretim üyelerinin mentorluk ihtiyaçları. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 6(2), 268-276.
• Güven, E. (2014). Araştırma görevlilerinin danışanları ile ilişkilerinin mentorluk bağlamında değerlendirilmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• İbrahi̇moğlu, N. (2013). Biçimsel olmayan mentorluk yoluyla öz-etkinliğin artırılması. Sosyoekonomi, 19(1), 141-155.
• İlhan, S., G. (2013). Özel eğitim öğretmenlerine sunulan mentorluk hizmeti (bir eylem araştırması). Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• İşcan, Ö. F., & Çakır, S. (2016). Mentorluk ve psikolojik güçlendirmenin öz yeterlilik algisina etkisi. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 21(1).
• Kahraman, M. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının mesleki gelişiminde e-mentörlük. Yayımlanmış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Üniversitesi, Eskişehir.
• Karadağ, S. (2015). Eğitim kurumlarında mentorluk uygulamaları:durum analizi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kartal, S. E., Özdemir, T. Y., & Yirci, R. (2017). Kırsalda çalışan öğretmenlerin mesleğin ilk yıllarında mentorluk ihtiyaçları. Turkish Journal of, 6(1). 30- 40.
• Kaya, İ. (2017). MEB'in hizmet içi eğitim faaliyetlerinin ve Türkçe öğretmenlerinin bu faaliyetlere ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kaymak, N., M. (2017). Aday öğretmenlerin yetişme sürecinin değerlendirilmesi ve mentorluk önerilerinin uygulanmasına ilişkin görüşler. Yayınlanmış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılınç, U., & Alparslan, A. M. (2014). Yükseköğretimde mentörlük: mentör ve menti bakış açılarını belirlemeye yönelik bir uygulama. Journal of Higher Education/Yüksekögretim Dergisi, 4(2), 91-101.
• Kuzu, A., Kahraman, M. & Odabaşı, H. F. 2012. Mentörlükte yeni bir yaklaşım: e-mentörlük. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 173-184.
• Nielson, T. R., Carlson, D. S., & Lankau, M. J. (2001). The supportive mentor as a means of reducing work family conflict. Journal of vocational behavior, 59(3), 364-381.
• Özalp, U. (2016). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonlarının okul müdür yardımcılarının iş doyumuna etkisi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Ve İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, İstanbul.
• Özavcı, E., & Çelikten, M. (2017). Uzaktan hizmet içi eğitim uygulamalarında öğretmen görüşlerine göre karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Journal of Educational Studies, 4(2).
• Özdemir, T., Y. (2012). İl eğitim denetmen ve yardımcılarının mesleki gelişimlerini devam ettirmede e-mentorluk modeli. Yayınlanmış doktora tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Elazığ.
• Özdemir, T. Y. & Boydak Özan, M. (2013). E-mentörlük sürecinin mente başarısına etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 170-186.
• Pala, A. (2017). MEB ilkokul ve ortaokul eğitim kurumlarına atanan aday öğretmenlere uygulanan mentorluk süreci. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Sezgin, F., Koşar, S., & Emre, E. R. (2014). Okul yöneticisi ve öğretmen yetiştirmede mentörlük sürecinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1337-1356.
• Sockett, H. (1993). The moral base for teacher professionalism. Teachers College Press, 1234 Amsterdam Avenue, New York, NY 10027.
• Tetik, S. (2011). Okul yöneticisi yetiştirme sürecinde mentorluğu kullanmaya ilişkin nitel bir çalışma. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Üstün, U. & Eryılmaz, A. (2014). Etkili araştırma sentezleri yapabilmek için bir araştırma yöntemi: Meta-analiz. Eğitim ve Bilim, 39(174), 1-32.
• Wolf, F. M. (1986). Meta-analysis: Quantitative methods for research synthesis. Beverly Hills, CA: Sage, USA.
• Yazıcı, Z. & Tekerci, H. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının mentor öğretmen algısı. Route Educational and Social Science Journal, 4(5), 156-166.
• Yıldırım, B., & Şerefhanoğlu, O. (2014). Okul müdürlerinin mentorluk fonksiyonları ile öğretmenlerin örgütsel uyum düzeyleri arasındaki ilişki. E-Journal of New World Sciences Academy, 9(4), 419-432.
• Yılmaz, N., & Gökçek, T. (2016). Matematik öğretmenlerine yansıtıcı düşünme becerisini kazandırmaya yönelik hazırlanan hizmet içi eğitimin etkililiği.. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9(4), 606-641.
• Yirci, R. (2009). Mentörlüğün eğitimde kullanılması ve okul yöneticisi yetiştirmede yeni bir model önerisi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yirci, R., Özalp, U., & Kocabaş, İ. (2018). Danışman öğretmen mentorluk fonksiyonları ile aday öğretmenlerin öznel mutluluk düzeyi arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 24(2), 387- 435.