Dergi Etik İlke ve Kurallar ile Yayın Politikası
Orman Genel Müdürlüğü (OGM) Ormancılık Araştırma Dergisi, hakem ve editör süreçlerini başarmış ormancılık alanına ait nitelikli bilimsel makaleleri etik ilkelere ve kurallara uygun olarak, ücretsiz erişimle elektronik ve basılı olarak yayımlar.
Dergi yayın etiği ve açık erişim politikası, ‘Yayın Etiği Komitesi (https://publicationethics.org) yönergesine göre hazırlanmıştır. Yayın sürecinde yayıncı, editörler, yazar ve hakemler dahil tüm bileşenler Yayın Etiği Komitesi (COPE) kılavuz ve politikaları doğrultusundaki (Örneğin COPE) Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kılavuzları) etik ilkelere uyarlar.
Yazar, Dergi editörleri, hakemler ve yayıncının etik sorumlulukları ve görevleri aşağıda sıralanmıştır.
Yayıncının Etik Sorumlukları
• OGM yayıncısı olduğu Ormancılık Araştırma Dergisi’nde kamu yararını gözetir ve kâr amacı gütmez.
• Dergide makale yayımlama süreci için karar mercii ve hakemlik sürecinin Baş Editör (Sorumlu Yazı İşleri Müdürü) sorumluluğunda olduğunu kabul eder.
• Derginin basılı ve web sayfasında açık ve ücretsiz olarak elektronik yayımını ve erişimini sağlar.
• Editörler ve Yayıncının ilişkilerinde editoryal bağımsızlık ilkesi esas olup editörlerin alacağı tüm kararlar Yayıncıdan (Dergi sahibinden) bağımsızdır.
• Bağımsız editör kararı oluşturulmasını taahhüt eder.
• Ormancılık Araştırma Dergisi’nde yayınlanmış her makalenin mülkiyet ve telif hakkını korur. Basılı ve elektronik yayınlanmış her kopyanın kaydını saklamayı üstlenir.
• Editörlere ilişkin suiistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri almakla sorumludur.
Baş Editörün Etik Sorumlulukları
• Dergide yayımlanan tüm makalelerden sorumludur.
• Derginin niteliğini artırmaya ve geliştirmeye çaba sarf eder.
• Yazarların ifade özgürlüğünü destekler.
• Dergide hakem değerlendirmesi gerekli olmayan editöre mektup ve davetli yazılar bölümlerinin açıkça belirtildiğinden emin olmalıdır.
• Dergide yayımlanan makalelerin okuyucularının bilgi ve becerileriyle uyumlu olabilmesine çaba sarf eder.
Editör Kurulunun Sorumlulukları
Editörler Kurulu; Baş Editör, (Baş editör yardımcısı), dil editörleri ve bölüm editörlerinden oluşur. Kurulun başkanı Baş Editördür. Bölüm editörü olarak, Ormancılık Araştırma Enstitüsü uzmanları veya üniversite öğretim üyeleri Editörce, Derginin bölümleri ve her bir makale için konusuna göre görevlendirilir.
Dergideki tüm Editörler, ‘Yayın Etiği Komitesi’ne (COPE) ait COPE Dergi Editörleri Etik Davranışlar ve En İyi Uygulamalar Kılavuzu (https://publicationethics.org/files/ Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf) ve ‘COPE Dergi Editörleri için En İyi Uygulamalar Kılavuzu’nda (https://publicationethics.org/files/u2/Best_Practice.pdf) yer alan şu etik sorumluluklara uymalıdırlar:
• Kurul, gelen her makaleden yayım sonrası dahil sorumlu olup Dergiyle ilgili kararlarını kamu yararını düşünerek ve bağımsız olarak verir. Yayıncı, diğer kişiler ve kuruluşlar ile ilişkisi bağımsızlık ilkesine dayanır.
• Dergiyi sürekli geliştirmeye ve yayın niteliğini yükseltmeye çalışır.
• Derginin yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci ve etik ilkeler gibi politikalarını belirler ve uygulanmasını sağlar.
• Dergide yayınlanmış makale yazarlarının telif hakkını korur.
• Makale ve Dergi yayım sürecinde fikri mülkiyet hakları, bilimsel olmayan -etik dışı davranışlar, intihal ve atıf çeteciliğiyle ilgili önlemleri almakla sorumludur.
• Yazarlar için “Yazar Kılavuzu”, hakemler içinse “Değerlendirme Kılavuzu” hazırlar ve gerektikçe günceller.
• Her makaleye ait kayıtları ve Dergiyle ilgili yazışmaları elektronik ya da basılı olarak saklar.
Baş Editörün, Editörler Kurulu ile İlişkileri
• Üyelerin; makale yayım süreçlerini, yayın politikaları ve yönergelere uygun ilerletmesini sağlar. Üyeleri yayın politikaları ve gelişmeler hakkında bilgilendirip düzenli iletişimde bulunur.
• Yayın kurulu üyelerinin; Dergiye gelen makaleleri tarafsız ve bağımsız değerlendirmelerini sağlar.
• Kurul üyelerine en güncel yayım ve yazım kurallarını iletip kendilerinden beklenenleri açıklar.
• Dergi gelişimine aktif katılacakları üye seçer ve her bir üyeyi başarısıyla değerlendirir.
• Kurul üyelerini, Derginin gelişimini desteklemeleri ve istendiğinde uzmanlık alanlarına ait derlemeleri yazmaları hususunda teşvik eder.
• Derginin işletiminde gerekli sorumlulukları yerine getirir.
• Yayın kurulu ile belirli aralıklarla yayın politikalarının ve Dergiyi geliştirmek için toplantılar düzenler.
Baş Editör, (Editör Yardımcıları) ve Bölüm (Alan) Editörlerinin Etik Sorumlulukları
• Editörler, hakem, yazar, araştırmacı, uygulayıcı ve diğer okuyucuların bilgi gereksinimlerini karşılamaya ve gerekirse cevap vermeye, yayın sürecinde düzeltme, açıklama gerektiren konularda ise açıklık ilkelerine göre davranmaya çaba gösterirler.
• Editörler, makalenin yayımlanmasına karar verirken tercihen özgün olmasına, bilim literatürüne, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterirler.
• Editörler, makale hakkında olumlu ya da olumsuz karar verirken makalelerin özgün değeri, ormancılığa katkısı, araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile Derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutarlar.
• Editörler, gelen makaleyi önemli sorunu yoksa ön değerlendirmeye alırlar, olumlu hakem önerilerini göz önünde bulundururlar, ciddi sorun olmadıkça önceki editörlerce verilen kararları değiştirmezler.
• Editörler makalenin yansız, bağımsız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlarlar.
• Editörler, makaleyi bölüm editörlerine ve hakemlere uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
• Editörler, makalenin yansız değerlendirilmesi için editörler, hakemler ve yazar arasındaki çıkar çatışması/ birliği olup olmamasını göz önüne alırlar.
• Editörler, akademik görgü kurallarına uymayan ve bilim dışı değerlendirmeleri engellerler.
• Editörler, Dergi yayın süreçlerini yayın politikalarına ve kılavuzlara uygun işletir, süreçte görev alanları yayın politikaları konusundaki gelişmelerden bilgilendirir ve gerekirse eğitim programı hazırlarlar.
• Editörler, yayın sürecinde görev alan herkesle etkili iletişim kurar ve belirli aralıklarla toplantılar düzenleyebilir.
• Editörler, değerlendirilen makaledeki kişisel veriler ile yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerinin korunmasını sağlarlar.
• Editörler; makalede insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterirler, makalenin katılımcılarının açık onayının belgelendirilmesini önemserler. Makalenin katılımcılarına ait Etik Kurul onayı, deneysel araştırmalarda ise yazılı izinleri yoksa makaleyi reddederler.
• Baş editör; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alır. Bu yönde yakınma olursa nesnel bir soruşturma yapar ve konuyla ilgili bulguları paylaşır.
• Editörler, makaledeki hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlarlar.
• Editörler, yayınlanan makalenin fikri mülkiyet hakkını korurlar, ihlal olursa Dergi ve yazar haklarını savunurlar. Ayrıca yayımlanan makalenin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi için gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini de yaparlar.
• Editörler, Dergide yayımlanan makaleye yönelik tutarlı eleştirileri dikkate alırlar, eleştirilen makalenin yazarlarına yanıt hakkı tanırlar.
• Editörler olumsuz sonuçları içeren çalışmaları da göz önünde bulundururlar.
• Baş Editör, Dergiye iletilen yakınmaları inceler ve gerekli açıklamaları yapar.
• Baş Editör; yazar, hakem veya okuyucu şikayetlerini dikkatlice inceleyip aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermelidir.
Bölüm (Alan) Editörünün Hakemlerle İlişkileri
• Hakemlerden bilgi ve uzmanlıklarına uygun makaleleri değerlendirmelerini ister. Böylece makaleleri alan uzmanı kişilerin uygun şekilde değerlendirmesini sağlar.
• Hakemlerin, makaleyi değerlendirmeden önce o makaleye ilişkin çıkar çatışmaları olmadığını belirtmelerini talep etmelidir.
• Hakem değerlendirme sürecine ilişkin tüm bilgileri ve hakemlerden yapması beklenenleri hakemlere iletmelidir.
• Hakem değerlendirme sürecinin çift taraflı kör hakemlik ile sürdürüldüğünden emin olmalı ve yazarlara hakemleri, hakemlere ise yazarları ifşa etmemelidir.
• Hakemleri zamanlama ve performanslarına göre değerlendirmelidirler.
• Editörler, hakem havuzunun geniş yelpazede uzmanlıklardan ve isimlerden olmasına dikkat ederek sürekli günceller ve genişletir. Hakemlerin performanslarına göre bu veri tabanı güncellenmelidir. Kaba ve niteliksiz yorum yapan veya geç dönen hakemleri listesinden çıkarmalıdır.
Baş Editörün Yazarla İlişkileri
• Dergi yayım ve yazım kuralları ile örnek şablonu sürekli günceller.
• Dergiye gelen makaleyi dergi yazım kuralları, çalışmanın önemi ve özgünlüğü açısından değerlendirir. Makaleyi ilk gönderim sürecinde reddetme kararı alırsa, yazara nedenini açık ve yansız bir şekilde iletir.
• Dil editörleri tarafından yapılan ön inceleme neticesinde makalenin dilbilgisi, noktalama ve yazım kuralları açısından tekrar gözden geçirilmesi gerektiğine karar verilirse, Baş editör yazarı bilgilendirir ve düzeltmeleri yapabilmesi için kendisine yeterli zamanı tanır.
• Makalede gönderim ve yayıma kabul tarihleri yer almalıdır.
• Yazarın, makalesinin durumuna ilişkin bilgi talep ederse bu bilgi çift taraflı kör hakemlik sürecini bozmayacak şekilde verilmelidir.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Ormancılık Araştırma Dergisi’nde makaleler yazarın hakemleri, hakemlerin ise yazarı tanımadıkları çift taraflı kör hakemlik ile değerlendirilir. Hakemler, yazar ile doğrudan iletişim kuramaz. Makale hakem değerlendirmesi için Dergi yönetim sisteminden iletilir. Hakem, değerlendirdiği makalenin ormancılığa katkısı ve makalenin yayımlanabilir olup- olmadığına ilişkin kararları ve gerekçeleri için Hakem Değerlendirme Formunu doldurmalıdır. Dergiye gelen makaleyi değerlendirecek hakemler şu etik sorumlulukları taşımalıdır:
• Yalnızca uzmanlık alanına ilişkin makalede hakemlik yapmayı kabul etmelidir.
• Çıkar çatışması/ birliği olmayan makalede hakemlik yapmayı kabul etmelidir. Çıkar çatışmasını/ birliğini fark ederse Editörü bilgilendirmeli ve o makalenin hakemliğini yapmamalıdır.
• Makale değerlendirmesini yansız, nesnel ve gizlilik içinde yapmalı; incelediği makaleyi değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, ancak yayınlandıktan sonra kullanmalıdırlar. Uyruk, cinsiyet, dinsel inanç, siyasal görüş ve ticari kaygılar, değerlendirmenin yansızlığını bozmamalıdır.
• Değerlendirdiği makaleye ilişkin “Hakem Değerlendirme Formu” doldurmalıdır. Çift taraflı kör hakemlik sürecinin zarar görmemesi için Formda hakem ve yazar isimlerini belirtmemelidir. Değerlendirdiği makalenin yayımlanabilir olup olmadığına ilişkin kararları ve gerekçelerini de bu Formda belirtmelidir.
• Değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde ve yapıcı dille yapmalı; önerileri saygılı ve bilimsel olmalı, hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlar yapmamalıdır. Saldırgan, saygısız ve öznel kişisel yorumlar yaptığı tespit edilirse yorumlarını yeniden gözden geçirmesi ve düzeltmesi için Editör tarafından kendisiyle iletişime geçilebilir.
• Kabul ettiği makale hakkındaki değerlendirmelerini verilen sürede tamamlamalıdır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
OGM Ormancılık Araştırma Dergisi'ne makale başvurusu yapan yazarın etik sorumlulukları:
• Başka yerde yayımladığı ya da yayımlanmak üzere gönderdiği bir makalesini, aynı anda ise birden fazla makalesini OGM Dergisi'ne göndermemelidir. Dergiye gelen makalenin Dilekçesinde başka bir dergiye gönderilmediği belirtilmeli ve ekinde bir Temlikname doldurulmalıdır.
• OGM Ormancılık Araştırma Dergisi'ne (tercihen) özgün makale göndermelidir.
• Makaleye ve/veya makaleye temel oluşturan araştırmanın ara sonuç raporuna veya sonuç raporuna katkı sağlamayan kişileri yazar olarak yazmamalıdır. Dergiye gönderdiği makalede yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma veya ekleme önermemelidir.
• Makalede, yararlanılan tüm kaynaklar etik ilkelere uygun ve doğru şekilde verilmeli ve atıf yapılmalıdır.
• Başvurduğu makaleyle ilgili çıkar çatışması/ birliği varsa belirtip açıklamalı ve ilgili kişileri Editörlere bildirmelidir.
• Yazar, hakem sürecinde iken makalesine ait ham verileri gerekirse Editöre sunmalıdır. Yayımlanan makalesine ait verileri 5 yıl süreyle saklamak zorundadır.
• Makalesinde kullandığı verilerin kullanım haklarına, araştırma-çözümlemelerle ilgili izinleri veya da üzerinde araştırma yaptıkları katılımcıların onayını aldığını belgelemelidir.
• Değerlendirme ve erken görünüm aşamasındaki veya elektronik ortamda yayımlanmış makalesiyle ilgili hatayı fark ettiğinde bilgi vermek, düzeltmek ya da geri çekmek için Baş Editörle iletişime geçmelidir.
• Etik Kurul Kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem ve odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin ilk/ son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtmeli, Etik Kurul Belgesini gösteren belgeyi makale başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir. Olgu sunumlarında aydınlatılmış Olur Formunun alındığına ilişkin bilgiyi de makalede vermelidir.
• Veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiğinin kanıtlarını (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alma gibi) makale içinde/ ekinde sunmalıdır. Makalede araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir. Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmiş ise araştırmanın uluslararası bildirilere, kılavuzlara, vb. uygun gerçekleştirildiği belirtilmelidir. Yazardan derleme makale için etik kurul onayı istenmez. Bu makalelerde etik kurul kararının gerekmediği makalenin ilk/ son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmelidir.
Etik İlkelere Uymayan İntihal ve Diğer Durumların Editöre Bildirilmesi
OGM Ormancılık Araştırma Dergisi'nde editörler, hakemler ve yazarlar ile ilgili etik ilkelere uymayan davranış veya içerikle yahut değerlendirme sürecindeki, erken görünümdeki ya da yayımlanmış makale ilgili etik dışı bir durumla karşılaşılırsa oad@ogm.gov.tr adresine ileti yoluyla bildirilmelidir.
Baş editör, Editörleri ve/veya hakemleri tarafından verilen dönütlere göre yazardan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteyebilir.
Makaledeki verilerin manipüle etme, çarpıtma ve uydurma veriler kullanma gibi durumlar tespit edilirse, makale (iletişim) yazarının kurumuna resmi yolla bildirilir ve reddedilir.