19. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Kastamonu’sunda Eğitim ve Öğretimin İzdüşümü

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 2, 236 - 248, 19.12.2022

Hasan Işık , Nurcan Çevik

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1146262

Cited By: 1

Öz

Çalışmada İkinci Abdülhamid döneminde merkezi yönetimde gerçekleştirilen eğitim politikalarının taşrada bir yansıması olarak Kastamonu’da eğitim-öğretim faaliyetleri ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden tarama-derleme yönteminin kullanıldığı bu çalışmada Maarif Salnameleri temel kaynak olarak alınmıştır. Ele alınan belgelerden vilayet merkezi, sancak, kaza ve köylerde yer alan okullarda verilen dersler, eğitimci kadrosu ve öğrenci sayısı gibi konularda veriler elde edilmiştir. İncelenen dönemde Kastamonu vilayetindeki okullaşma oranı, okutulan dersler, öğretmenler ve vilayette bulunun kütüphanelerin durumu ele alınarak dönemin eğitim ortamının izdüşümü yansıtılmaya çalışılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda İkinci Abdülhamid döneminde Kastamonu vilayetinde birçok iptidai mektebinin açıldığı, rüştiyelerin yaygınlaştırıldığı, idadilere vilayet özelinde önem verildiği, bunun yanında mesleki alanda eğitim veren birer tane ziraat ve sanayi mektebinin de kurulması gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, 19. Yüzyıl, Yenilik, Eğitim, Öğretim

Projection of Education and Training in Ottoman Kastamonu at the End of the 19th Century

Öz

In the study, educational activities in Kastamonu were discussed as a reflection of the education policies carried out in the central government during the reign of Abdulhamid II. In this study, in which the scanning-compilation method, one of the qualitative research methods, was used, the Education Yearbooks were taken as the main source. From the documents discussed, data were obtained on subjects such as the courses given in the provincial center, sanjak, township and villages, the number of educators and the number of students. In the examined period, the schooling rate in Kastamonu province, the lessons taught, the teachers and the situation of the libraries in the province were discussed and the projection of the educational environment of the period was tried to be reflected. As a result of the examination, it was concluded that many primary schools were opened in Kastamonu province during the reign of Abdulhamid II, secondary schools were expanded, high schools were given special importance in the province, and besides, an agricultural and industrial school providing vocational training was established.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, 19th Century, Innovation, Education, Training

Kaynakça

• Arslan, Ü. G. ve Orhon, G. (2020). Osmanlı yenileşme hareketleri dönemi çocuk eğitimi. Instructional Technology and Lifelong Learning, 1 (2), 245-280. Akyüz, Y. (1985). Türk eğitim tarihi (Başlangıçtan 1985’e). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• B. O. A. Bâb-ı Âlî Evrak Odası, 3241/ 243011.
• B. O. A. Dâhiliye Nezâreti Mektûbî Kalemi, 2798/ 72.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 432/ 34.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 644/ 36.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 534/ 65.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 763/ 50.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 407/ 33.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 692/ 18.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 750/ 60.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 585/ 27.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 407/ 33.
• B. O. A. Maârif Nezâreti Mektûbî Kalemi, 542/ 21.
• Demir, Ş. (2015). XIX. yüzyıl Osmanlı eğitiminde yaşanan değişim. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (13), 435- 447.
• Demirtaş, B. (2005). Salnâmelere göre Ankara vilâyetinde eğitim ve öğretim (1898-1903). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 67-88.
• Demirtaş, B. (2015). Maarif salnamelerine göre 20. yy. başlarında Bursa’da eğitim. S. Koçaslan (Yayına hazırlayan), Mudanya Mütarekesi’nden günümüze Bursa uluslararası sempozyum kitabı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi yayınları, 511-524.
• Hafızoğlu, T. (2014). II. Abdülhamid dönemi (1876-1909) ilk ve ortaöğretim kurumlarında müfredat [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
• Hayta, N. ve Ünal, U. (2012). Osmanlı Devleti’nde yenileşme hareketleri ( XVII. Yüzyıl başlarından yıkılışa kadar). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Işık, H. (2008). Bir belge ışığında 19.yy sonlarında taşra rüştiyeleri ve bazı eğitim-öğretim sorunları. Ekev Akademi Dergisi, (37), 339-348.
• Kaynak, A. (2012). Emperyal modernlik ve II. Abdülhamid dönemi eğitim reformları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Koçer, H. A. (1992). Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kodaman, B. (1991). Abdülhamid devri eğitim sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Lewis, B. (1996). Modern Türkiye’nin doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Öztürk, C. (2000). TDV İslâm Ansiklopedisi: İdâdî. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 21, 464-466.
• Öztürk, C. (2009). TDV İslâm Ansiklopedisi: Selim Sâbit Efendi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 36, 429-430.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü II. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. S. M. 1316 (1898), Def’a 1, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1-1257.
• S. M. 1317 (1899), Def’a 2, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1-1496.
• S. M. 1318 (1900), Def’a 3, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1-1677.
• S. M. 1319 (1901), Def’a 4, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1-985.
• S. M. 1321 (1903), Def’a 6, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1-740.
• S. V. K. 1317 (1899), Def’a 21, Kastamonu Vilayet Matbaası, ss. 1- 356.
• S. V. K. 1321 (1903), Def’a 21, Kastamonu Vilayet Matbaası, ss. 1-388.