Karizmatik lider algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi: Kastamonu ilindeki siyasi partilerde bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 3, 861 - 880, 31.07.2021

Berkan Güngör , Erol Turan

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.787637

Öz

Sosyal bir varlık olarak insana ve davranışlara verilen önemin son yıllarda artması ile birlikte, insanı temel alan araştırmalar da giderek artmaktadır. Bu süreçte liderlik davranışları da fazlasıyla incelenen bir konu haline gelmiştir. Günümüz rekabetçi ortamında insan kaynaklarını etkin kullanmak isteyen örgütlerde liderlik konusu hayati önem taşımaktadır. Özel sektöründen kamu kuruluşuna, sivil toplum kuruluşlarından arkadaş ortamlarına kadar, insanın içinde olduğu her toplulukta liderlik olgusu mevcuttur. Bu hususta tabi ki ülke yönetimine talip olan siyasi partiler için de liderlik konusu çok önemlidir. Bu çalışmada insanların tamamen gönüllülük esasına göre katıldıkları ve hiçbir maddi çıkar gözetmeksizin uğrunda çalıştıkları bir örgütsel yapı olan siyasi parti üyelerinin karizmatik liderlik algılarının gösterdikleri örgütsel vatandaşlık davranışlarına etki edip etmediği analiz edilmektedir. Araştırma Kastamonu ilinde örgütleri bulunan ve 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılan siyasi parti üyeleri üzerinde yapılmıştır. Katılımcılara karizmatik liderlik algılarını ve örgütsel vatandaşlık davranışlarını ölçen anket formları dağıtılmış ve bu formlar SPSS programında analiz edilmiştir. Toplamda 394 kişinin katılım sağladığı çalışma sonucunda katılımcıların karizmatik liderlik algıları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu ve karizmatik liderlik algılarının örgütsel vatandaşlık davranışına kısmen etki ettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

karizmatik liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı, siyasi partiler

The effect of charismatic leadership perception on organizational citizenship behavior: A research on political parties in Kastamonu

Öz

With the increasing importance given to human beings and behaviors as a social entity in recent years, human based research has increased considerably. In this process, leadership behaviors have become a subject that is highly examined. In today's competitive environment, in organizations that want to use human resources effectively leadership is vital. From the private sector to public institutions, from non-governmental organizations to friend environments, there is a leadership concept in every community. The issue of leadership is also very important for the political parties that aspire to the administration of the country. In this study, political parties in which people participate on a voluntary basis and work without any financial interest, are examined. It was investigated whether members' perceptions of charismatic leadership affect their organizational citizenship behaviors. The research was conducted on political party members who have organizations in Kastamonu province and participated in the 2018 Presidential elections. Participants were given survey forms that measured their charismatic leadership perceptions and organizational citizenship behaviors and these forms were analyzed in SPSS. As a result of the study in which a total of 394 people participated, it was determined that there was a positive significant relationship between the charismatic leadership perceptions of the participants and their organizational citizenship behavior, and that charismatic leadership perceptions partially affected the organizational citizenship behavior.

Anahtar Kelimeler

Charismatic leadership, Organizational citizenship behavior, Political parties

Kaynakça

• Alpkan, L., Dilek, H. & Bozlağan, R. (2005). Liderlik tarzlarının güven ve adalet algısı yoluyla örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkileri. Savunma Bilimleri Dergisi, 4(1), 44-69.
• Bakan, İ. & Doğan, İ. F. (2013). Liderlik Güncel Konular Ve Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi
• Balkan Akan, B. & Ünsar, A.S. (2020). Karizmatik liderlik iletişim becerilerinin etik davranışlara etkisi üzerine bilişim sektöründe bir uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 83-93.
• Barnard C. I. (1968). The Functions of The Executive. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Bateman, T. S. & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Bogler, R., & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and teacher education, 20(3), 277-289.
• Bolat, T. Seymen Aytemiz, O. İnci Bolat, O. & Erdem B. (2014). Yönetim Ve Organizasyon (4. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık
• Borman, W. C. & Motowildo, S. J. (1993). Expanding The Criteriondomain To İnclude Elements Of Contextual Performance. In N. Schmitt &W. C. Borman (Eds.), Personnel Selection İn Organizations. 71-98. San Fransisco
• Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1994). Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement. Journal of Organizational Behavior, 15(5), 439-452.
• Conger, J. A., Kanungo, R. N., Menon, S. T., & Mathur, P. (1997). Measuring charisma: dimensionality and validity of the Conger‐Kanungo scale of charismatic leadership. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 14(3), 290-301.
• Demircan, N. & Ceylan, A. (2003). Örgütsel Güven kavramı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi. 10(2). 139-150
• Demirel, Y. & Özçınar, M. F. (2009). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Tatmini üzerine etkisi̇: Farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1).
• Demirel, Y., Seçkin, Z. & Özçınar, M. F. (2011). Örgütsel İletişim ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2). 33-48.
• Fiol, C. M., Harris, D., & House, R. (1999). Charismatic leadership: Strategies for effecting social change. The Leadership Quarterly, 10(3), 449-482.
• George, J. M. & Brief, A. P. (1992). Feeling Good – Doing Good: A Conceptual Analysis Of The Mood At Work–Organizational Spontaneity Relationship. Psychological Bulletin. 112(2). 310 329.
• Gürbüz, S., Ayhan, Ö., & Sert, M. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Türkiye’de yapılan araştırmalar üzerinden bir meta analizi. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 3-20.
• Horn, D., Mathis, C.J., Robinson, S.L. & Randle, N. (2015). Is charismatic leadership effective when workers are pressured to be good citizens?. The Journal of Psychology, 149(8), 751–774.
• House, R. J., & Howell, J. M. (1992). Personality and charismatic leadership. The Leadership Quarterly, 3(2), 81-108.
• Howell, J. M., & Frost, P. J. (1989). A laboratory study of charismatic leadership. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 43(2), 243-269.
• Karaman, A. & Aylan, S. (2012). Örgütsel Vatandaşlık. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2(1). 35-48
• Katz, D. (1964). The motivational basis of organizational behavior. Behavioral Science, 9(2), 131–146.
• Khan, N.R., Ghouri, A.M. & Awang, M. (2013). Leadership styles and organizational citizenship behavior in small and medium scale firms. Journal of Arts, Science & Commerce, 4(2), 153-163.
• Kılınç, T. (1996). Liderlik Üzerine Bir Analiz. Hastane Dergisi, 3(15), 1-4.
• Kurgun, O. A. (2013). Örgütsel Davranış. Ankara: Detay Yayıncılık
• Lambert, S. J. (2000). Added benefits: The link between work-life benefits and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 43(5), 801-815.
• Lee, K., & Allen, N. J. (2002). Organizational citizenship behavior and workplace deviance: The role of affect and cognitions. Journal of applied psychology, 87(1), 131.
• Mangundjaya, W. (2019). Testing the role of charismatic leadership, psychological climate, and organizational citizenship behavior on resilience. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 431, 44-51.
• Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behavior: The importance of the employee's perspective. Academy of management journal, 37(6), 1543-1567.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McKee, D. O. & McMurrian, R. (1997). An Investigation into the Antecedents of Organizational Citizenship Behaviors in a Personal Selling Context. Journal of Marketing, 61(3), 85.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington: Lexington Books
• Organ, D. W. (1997). Organizational Citizenships Behavior: It’s Construct Cleanup Time. Human Performance, 10(2), 85-97.
• Özgenel, M. (2020). The Role of Charismatic Leader in School Culture. Eurasian Journal of Educational Research, 86, 85-114.
• Podsakoff, P. M., Mackenzıe, S. B. & Bommer, W. H. (1996). Transformational Leader Behaviors And Substitutes For Leadership As Determinants Of Employee Satisfaction, Commitment, Trust, And Organizational Citizenship Behaviors. Journal Of Management. 22(2). 259 – 298.
• Robbins, St. P. & Judge, T. A. (2013). Örgütsel Davranış (14. Baskı). (Çev: Ġnci Erdem). Ankara: Nobel Rüzgar, N. (2019). Yöneticilerin liderlik özelliklerinin çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemelerinin üzerindeki etkisi: Perakende sektöründe bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 964-975.
• Smith, C. A., Organ, D. W. & Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. Journal of Applied Psychology, 68(4), 653–663
• Şimşek, M. Ş. & Çelik, A. (2011). Yönetim ve Organizasyon (13. Baskı). Konya: Eğitim Akademi TDK (2019, Ocak 30). Karizma. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts Adresinden Ulaşılmıştır
• Tucker, R. C. (1968). The theory of charismatic leadership. Daedalus, 97(3), 731-756. Van Dyne, L., Cummıngs, L.L., & Parks, J. M. (1995). Extra-Role Behaviors: In Pursuit Of Construct And Definitional Clarity. Research in Organizational Behavior. (17) 215-285.
• Weber, M. (1947). The theory of social and economic organization. (A.M. Henderson, T. Parsons, Trans.). New York: Free Press (Original work published 1922).
• Weber, M. (2014). Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı. (Ö. Ozankaya, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Yakışır, C. (2020). Etkileşimci ve karizmatik liderliğin çalışan memnuniyeti üzerine etkilerinin incelenmesi: Ankara il sınırları içerisindeki beş yıldızlı oteller üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: İstanbul.
• Yılmaz, H.(2010). Stratejik Liderlik (2. Baskı). İstanbul: Kum Saati Yayınları
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. The Leadership Quarterly, 10(2), 285-305.