Bilgi Okuryazarlığı, İnternet Bağımlılığı, Sanal Aylaklık ve Çeşitli Diğer Değişkenlerin Sanal Zorbalık ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 26, 30.06.2016

Ömer Demir Süleyman Sadi Seferoğlu

Öz

Günümüzde bireylerin internet ortamında karşılaşabilecekleri en önemli problemlerden birinin sanal zorbalık olduğu ileri sürülmektedir. Bu nedenle sanal zorbalığın önlenmesi bireylerin psikolojik ve fiziksel sağlıkları açısından önem taşımaktadır. Sanal zorbalığın önlenmesi için ise sanal zorbalığı etkileyen ve sanal zorbalık ile ilişki içerisinde olan değişkenlerin araştırılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda bu çalışma kapsamında bilgi okuryazarlığı, internet bağımlılığı ve sanal aylaklığın sanal zorbalık ile ilişkisi araştırılmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla ilgili değişkenleri ölçmek için hazırlanmış olan ölçekler kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ölçekler toplam 181 kişiye çevrimiçi ortamda uygulanmıştır. Araştırmanın bulguları sanal zorbalığın; sanal aylaklık ve internet bağımlılığı ile pozitif, bilgi okuryazarlığı ile ise negatif yönde anlamlı bir ilişki verdiği yönündedir. Sanal zorbalık; yaşa, eğitim düzeyine ve mesleğe göre anlamlı bir farklılık göstermekteyken, cinsiyete ve internete bağlanmak için en çok kullanılan cihaza göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Araştırmanın sonuçları, özellikle bilgi okuryazarlığı eğitiminin sanal zorbalığı ve diğer ilişkili sorunları önlemede önemli olduğuna işaret etmektedir. Bu bağlamda, her düzeydeki eğitim kurumunun öğretim programında bu konulara yer verilmesinin sağlıklı kuşaklar yetiştirilmesi açısından önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sanal aylaklık, internet bağımlılığı, bilgi okuryazarlığı, sanal zorbalık

The Investigation of the Relationship of Cyber Bullying with Cyber Loafing, Internet Addiction, Information Literacy and Various Other Variables

Öz

In our present day world, it is asserted that one of the most important problems individuals face is cyber bullying. Hence, preventing cyber bullying is of great significance in terms of cyber victims’ psychological and physical well-being. To do this, first of all, the underlying reasons of cyber bullying and variables that correlate with cyber bullying should be comprehensively investigated. Therefore, in the study it was aimed to investigate the relationship of cyber bullying with cyber loafing, internet addiction and information literacy. In addition to this, it was investigated if or not cyber bullying behaviors differed according to some variables. A total of 181 participants participated in the study. Mostly male individuals as gender, undergraduate and graduate students as education status constituted the study group. Five data collection tools were employed in the study. These tools are demographic information questionnaire, cyber loafing scale, information literacy scale, internet addiction scale and cyber bullying scale. Findings indicated that cyber bullying showed a significant positive correlation with cyber loafing and internet addiction, while it showed significant negative correlation with information literacy. Besides, it was revealed that cyber bullying behaviors changed according to age, education status and occupation. It was found out that participants below the age of 25 showed more cyber bullying behaviors than those participants above the age of 35 did. Regarding education status, it was determined that undergraduate and master students showed more cyber bullying behaviors compared to doctoral students. As for occupation, participants, who are student, involved in more cyber bullying compared to teachers and academicians. It was also found out cyber bullying behaviors did not change according to gender and the most frequently used device to connect internet. Results of the study, in particular, pointed out education regarding information literacy is important in order to prevent cyber bullying and other related problems. In this context, it can be said educational institutions’ inclusion these issues in their curricula in all levels is important for raising healthy generations.

Anahtar Kelimeler

Cyber loafing, internet addiction, information literacy, cyber bullying

Kaynakça

• ACRL- Association of College and Research Libraries (2003). Information literacy web site. The standards: Step-by-step. ALA (American Library Association).
• Adams, D. (2006). Wireless labtops in the classroom (and the Susame Street syndrome). Communication of the ACM, 49(9), 25-27. doi: 10.1145/1151030.1151049
• Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 15-28.
• Agatston, P. W., Kowalski R., ve Limber, S. (2007). Students’ perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Health, 41(6), 59-60.
• Akça, E. B., Sayımer, İ., Salı., J. B., ve Başak, B. E. (2014). Okulda siber zorbalığın nedenleri, türleri ve medya okuryazarlığı eğitiminin önleyici çalışmalardaki yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), 2, 17-30.
• American Library Association (1989). Presidential committee on information literacy. Final report. Washington: American Library Association. [Çevrim-içi: http://www.ala.org/acrl/publications/whitepapers/presidential, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Arıcak, O. T. (2011). Siber zorbalık: gençlerimizi bekleyen yeni tehlike. Kariyer Penceresi, 2(6), 10-12.
• Arıcak, O. T., Kınay, H., ve Tanrıkulu, T. (2012). Siber zorbalık ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 101-114.
• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1, 55-67.
• Beard, K. W., ve Wolf, E. M. (2001). Modification in the proposed diagnostic criteria for internet addiction. CyberPsychology & Behavior, 4(3), 377-383.
• Belsey, B. (2007). Cyberbullying: A real and growing threat. ATA Magazine, 88(1).
• Blanchard, A. L., ve Henle, C. A. (2008). Correlates of different forms of cyberloafing: The role of norms and external locus of control. Computers in Human Behavior, 24, 1067−1084. doi:10.1016/j.chb.2007.03.008
• Cicioğlu, M. (2014). Öğrencilerin problemli internet kullanımı ve siber zorbalık davranışlarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çalışgan, H. (2013). İlköğretim öğrencilerin internet bağımlılığı ve siber zorbalık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çelik, A., Çelen, F. K., ve Seferoğlu, S. S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sanal zorbalık ve sanal mağduriyet durumlarının incelenmesi. Proceedings of the Akademik Bilişim 2015, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
• Demir, Ö., Yaşar, S., Sert, G., Yurdugül, H. (2014). Çocukların bilgisayara yönelik tutumları ile teknolojiyle kendi kendine öğrenmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(176), 257-266. doi: 10.15390/EB.2014.3621
• Ekşi, F. (2012). Narsistik kişilik özelliklerinin internet bağımlılığı ve siber zorbalığı yordama düzeyinin yol analizi ile incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1683-1706.
• Erdur-Baker, Ö., ve Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Ergün, E., ve Altun, A. (2012). Öğrenci gözüyle siber aylaklık ve nedenleri. Eğitim Teknolojisi: Kuram ve Uygulama, 2(1), 36-53. [Çevrim-içi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/etku/article/view/5000055470/5000052775 , Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Eroğlu. Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Adapazarı
• Fitzpatrick, K. M., Dulin, A. J., ve Piko, B. F. (2007). Not just pushing and showing: School bullying among African American adolescence. Journal of School Health, 77(1), 16-22. doi: 10.1111/j.1746-1561.2007.00157.x
• Galluch, P. S., ve Thatcher, J. B. (2006, Kasım). Slacking and the internet in the classroom: A prelimary investigation. Proceedings of the fifth annual workshop on HCI research in MSI, Milwaukee, Wisconsin
• Gámez-Guadix, M., Orue, I., Smith, P. K., ve Calvete, E. (2013). Longitudinal and reciprocal relations of cyberbullying with depression, substance use, and problematic internet use among adolescents. Journal of Adolescent Health, 53(4), 446-452. doi: 10.1016/j.jadohealth.2013.03.030
• Giménez-Gualdo, A. M., Hunter, S. C., Durkin, K., Arnaiz, P., ve Maquilón, J. (2015). The emotional impact of cyberbullying: Differences in perceptions and experiences as a function of role. Computers & Education, 82, 228-235. doi: 10.1016/j.compedu.2014.11.013
• Hahn, A., ve Jerusalem, M. (2001). Internetsucht—Reliabilität und Validität in der Online-Forschung. In Online-Marktforschung (pp. 213-233). Gabler Verlag
• Harrison, T. (2016). Virtuous reality: Moral theory and research into cyber-bullying. Ethics Information Technology, 17, 275-283. doi: 10.1007/s10676-015-9382-9
• Hoff, D. L., ve Mitchell, S. N. (2009). Cyberbullying: Causes, effects, and remedies. Journal of Educational Administration, 47(5), 652-665. doi: 10.1108/09578230910981107
• Horzum, M. B., ve Ayas, T. (2014). Orta öğretim öğrencilerin psikolojik belirtilere göre sanal zorba ve sanal mağdur düzeylerinin yordanması. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(2), 21-36. [Çevrim-içi: http://www.ojtac.com/index.php/dergi1/article/view/7/12, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Kalaycı, E. (2010). Üniversite öğrencilerinin siber aylaklık davranışları ile öz düzenleme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Kaplan, M., ve Çetinkaya, A. S. (2014). Sanal kaytarma ve demografik özellikler açısından farklılıklar: Otel işletmelerinde bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 26-34.
• Karabacak, K., Öztunç, M., Eksioğlu, S., Erdoğan, D. G., Yar., S., Ekenler., D., ve Selim, K. (2015). Determination of the level of being cyber bully/victim of eighth grade students of elementary schools. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 176, 846-853. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.01.549
• Keith, S., ve Martin, M. E. (2005). Cyber-bullying: Creating a culture of respect in a cyber world. Reclaiming Children and Youth, 13(4), 224–228.
• Köse, S., Oral, L., ve Türesin, H. (2012). İş yaşamında sosyal kolaylaştırma kavramı ve sanal kaytarma ile ilişkisi: Araştırma görevlileri üzerinde bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 287-295. [Çevrim-içi: http://www.sobiad.org/eJOURNALS/dergi_SBD/index.html, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Kurt, M. (2011, Eylül). Siber aylaklık davranışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. International Computer & Instructional Technologies Symposium, Elazığ, Türkiye.
• Leung, L., ve Lee, P. S. N. (2011). The influences of information literacy, internet addiction and parenting styles on internet risks. New Media & Society, 14(1), 117-136. doi: 10.1177/1461444811410406
• Li, Q. (2005). New bottle but old wine: A research of cyberbullying in schools. Computers in Human Behavior, 23, 1777-1791. doi:10.1016/j.chb.2005.10.005
• Lindsay, M., ve Krysik, J. (2012). Online harassment among college students. Information, Communication & Society, 15, 703–719. doi:10.1080/1369118X.2012.674959
• Lim, V. K. G. (2002). The IT way of loafing on the job: Cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behavior, 23, 675-694. doi: 10.1002/job.161
• Manap, A. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri ve siber zorbalık: Samsun ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun
• Olweus, D., ve Breivik, K. (2014). Plight of victims of school bullying: The opposite of well-being. In A. Ben-
• Arieh, F. Casas, I. Frønes ve J. E. Korbin (Eds.), Handbook of child well-being (pp. 2593–2616). Dordrecht, The Netherlands: Springer.
• Özdemir, M., ve Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.
• Özkalp, E., Aydın, U., ve Tekeli, S. (2012, Mart). Sapkın örgütsel davranışlar ve çalışma yaşamında yeni bir olgu: Sanal kaytarma (cyber loafing) ve iş ilişkilerine etkileri. Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası. Çimento İşveren Dergisi, Makale-2, 18-33. [Çevrim-içi: http://www.ceis.org.tr/dergi/2012mart/makale2.pdf, Erişim tarihi: 23.02.2016.]
• Patchin, J. W., ve Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4(2), 148-169. doi: 10.1177/1541204006286288
• Petek, A., ve İskender, M. (2015). İnsanı değerler yönelimli psiko-eğitim programının siber zorbalık üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 11-22.
• Price, M., ve Dalgleish, J. (2010). Cyberbullying: Experiences, impacts and coping strategies as described by Australian young people. Youth Studies Australia, 29, 51-59.
• Sakallı, H. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Shariff, S. (2005). Cyber-dilemmas in the new millennium: School obligations to provide student safety in a virtual school environment. McGill Journal of Education, 40(3), 467-487.
• Slonje, R., ve Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49, 147-154. doi:10.1111/j.1467-9450.2007.00611.x
• Stanton, J. M. (2002). Company profile of the frequent internet user. Communication of ACM, 45(1), 55-59.
• Şahin, C., ve Korkmaz, Ö. (2011). İnternet bağımlılığı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 101-115.
• Şar, A. H., Ayas, T., ve Horzum, M. B. (2015). Developing the smart phone addiction scale and its validity and reliability study. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(1), 1-17. [Çevrim-içi: http://www.ojtac.com/index.php/dergi1/article/view/12/15, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Tanrıkulu, T. (2013). Siber zorbalık ile ilgili değişkenlerin incelenmesi ve gerçeklik terapisi yönelimli bir müdahale programının siber zorbaca davranışlar üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Thayer, S. E., ve Ray, S. (2006). Online communication preferences across age, gender, and duration of Internet use. CyberPsychology & Behavior, 9(4), 432–440. doi:10.1089/cpb.2006.9.432
• The Association of College and Research Libraries (2000). Information literacy competency standards for higher education. Chicago, IL: The American Library Association. [Çevrim-içi: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/standards/standards.pdf, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ugrin, J. C., Pearson, J. M., & Odom, M. D. (2007). Profiling cyber-slackers in the workplace: Demographic, cultural, and workplace factors. Journal of Internet Commerce, 6(3), 75-89. doi: 10.1300/J179v06n03_04
• Willard, N. (2007). Educator’s guide to cyberbullying and cyberthreats. [Çevrim-içi: https://education.ohio.gov/getattachment/Topics/Other-Resources/School-Safety/Safe-and-Supportive-Learning/Anti-Harassment-Intimidation-and-Bullying-Resource/Educator-s-Guide-Cyber-Safety.pdf.aspx, Erişim tarihi: 03.03.2016.]
• Wolak, J., Mitchell, K. J., ve Finkelhor, D. (2007). Does online harassment constitute bullying? An exploration of online harassment by known peers and online-only contacts. Journal of Adolescent Health, 41, 51-58. doi:10.1016/j.jadohealth.2007.08.019
• Young, K. S. (2007). Cognitive behaviour therapy with internet addicts: Treatment outcomes and implications. CyberPsychology & Behavior, 10, 671-679. doi: 10.1089/cpb.2007.9971