İlkokul Fen Bilimleri Öğretim Programındaki Kazanım ve İçerik İlişkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 37 Sayı: 2, 1 - 14, 25.12.2018

Gürbüz Ocak , Berrak Kocaman

Öz

Bu çalışma, 2013 ilkokul fen bilimleri dersi
öğretim programındaki kazanım-içerik uyumunun değerlendirmesi amacıyla
yapılmıştır. Araştırmada 2015-2016 eğitim-öğretim yılında MEB tarafından
onaylanan ilkokul 3. sınıf ve 4. sınıf fen bilimleri ders kitapları kazanım
içerik ilişkisi açısından incelenmiştir. Birinci aşamada, veri toplama aracı
olarak kazanım-içerik uyumunu değerlendirme rubriği oluşturulmuştur. İkinci
aşamada, birbirinden bağımsız iki eş gözlemci tarafından 3. ve 4. sınıf
kazanımları, ders kitaplarındaki içerikle ilişkilendirilerek, oluşturulan
rubrik ölçütlerine göre değerlendirme yapılmıştır. Son aşamada ise,
kazanım-içerik uyumunu değerlendirme rubriği aracılığıyla eş gözlemciler
tarafından belirlenen sonuçlar sayısallaştırılıp uygun istatistiksel işlemler
yapılarak kazanım-içerik ilişkisinin uygunluğu saptanmıştır. Rubriğin
güvenirliği Ağırlıklı Kappa Katsayısı ve Miles ve Huberman Katsayısı
hesaplanılarak belirlenmiştir. 3. sınıf ve 4. sınıf fen bilimleri üniteleri
için Ağırlıklı Kappa Katsayısı analizinden elde edilen sonuçlar, çok iyi uyuşma
ve iyi uyuşma aralığında yer almaktadır. Güvenirliği güçlendirmek amacıyla
yapılan Miles ve Huberman Katsayısı analizinden alınan sonuçlar 0, 70’den büyük
çıkarak, Ağırlıklı Kappa Katsayısı analizinden alınan sonuçlarla tutarlılık
göstermektedir. Geçerlik çalışması, rubriğin içerik, yapı ve ölçüt yönleri
dikkate alınarak yapılmıştır. Bu amaçla sınıf öğretmenliğinde ve fen eğitimi
alanında yüksek lisans ve doktora eğitimi almış 5 uzmanın görüşüne
başvurulmuştur. Rubriğin, uygulanabilirliğinin tespit edilmesi amaçlı olarak rastgele
seçilen 10 kazanım ile değerlendirme yapılmıştır. Rubriğin uygulanabilir olduğu
belirlenerek, diğer kazanımların değerlendirilmesi yapılmıştır. Değerlendirme
sonucunda 2013 ilkokul fen bilimleri dersi öğretim programındaki kazanım-içerik
ilişkisinin uyumlu olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri öğretim programı, program değerlendirme, kazanım, içerik

Kaynakça

• Airasian, P. W. and Russell, M. K. (2008). Classroom assessment: Concepts and applications (6th ed.). New York: McGraw-Hill.
• Akdeniz, A. R., Yiğit, N., Kurt, Ş. (2002) Yeni fen bilgisi öğretim programı ile ilgili öğretmenlerin düşünceleri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulmuş bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Arsal, Z. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırmacılık ilkelerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 2,(3), 157-175.
• Ayas, A. (1995). Fen bilimlerinde program geliştirme ve uygulama teknikleri üzerine bir çalışma: İki çağdaş yaklaşımın değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 149-155.
• Aybek, B., Aslan, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 3. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 8(41), 883-894.
• Aydın, Ö. Tunca, N. Şahin, S.A. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretme ve öğrenme anlayışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (3), 1331-1346.
• Aykaç, N., Küçük, H., Kartal, M., Tilkibaş, Ş., Keskin, G. (2014). Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze 4. ve 5. sınıf fen öğretim programlarının öğretim programının öğelerine göre değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 10(3), 824-835
• Bayrak, B. ve Erden, A. M., (2007). Fen bilgisi öğretim programının değerlendirilmesi. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 5,(1), 137-154.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (1994). Research design: Qualitative & Quantitative approaches. London: SAGE Publications.
• Duban, N. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 11(3).
• Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eskicumalı, A., Demirtaş, Z., Erdoğan, D. G., ve Arslan, S. (2014). Fen ve teknoloji dersi öğretim programları ile yenilenen fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Journal of Human Sciences, 11(1), 1077-1094.
• Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. İstanbul: Ocak Yayınları.
• Johnson, A. and Svingby, G. (2007). Theuse of scoring rubrics: Reliability, validity and educational consequence. Educational Research Reviewş, 2(2), 130–144.
• Kan, A. (2007). Performans değerlendirme sürecine katkıları açısından yeni program anlayışı içerisinde kullanılabilecek bir değerlendirme yakışımı: Rubrik puanlama yönergeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim. 7 (1), 129-152.
• Karamustafaoğlu, S., Salar, U. ve Celep, A. (2016). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri ders kitabına yönelik öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 93-118.
• Karatepe, A., Yıldırım, H. İ., Şensoy, Ö. ve Yalçın, N. (2004). Fen bilgisi öğretimi amaçlarının gerçekleştirilmesinde mevcut fen bilgisi müfredat programının amaçlar boyutunda uygunluğu konusunda öğretmen görüşleri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 165-175.
• Kubat, U. (2015). Beşinci sınıf fen bilimleri öğretim programının içerik ve kazanım ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/11, 1061-1070.
• Kutluca, A. Y. ve Aydın, A. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Oluşturmacı Öğretimin etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 217-236.
• Maskan, A. K., Maskan, M.H. ve Atabey, K. (2007). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının değerlendirme ölçütleri yönünden incelenmesi. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 22-32.
• Mertler, C. A. (2001). Designing scoring rubrics for your clasroom. Practical Assessment, Research and Evaluation, 7(25).
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (2nd ed.). California: SAGE.
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara: MEB
• Milli Eğitim Bakanlığı TTKB. (2013).İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim Programı. Ankara: MEB.
• Moskal, B. M. (2000). Scoring rubrics: what, when, how? Practical Assessment, Research and Evaluation, 7 (3).
• Moskal, B. M. and Leydens, J. A. (2000) Scoring rubric development: Validity and reliability. Practical Assessment Research & Evaluation, 7(10).
• Ocak, G., Baysal, E. A. (2016). İngilizce metin kitaplarının metinsellik standartlarına göre değerlendirilmesi. Journal of Education and Training Studies, 4( 12).
• Ocak, G. ve Kocaman, B. (2016). Hayat bilgisi derslerinde kullanılan metinlere yönelik “okurdostu” metin değerlendirme rubriği geliştirme çalışması. V. Uluslar arası Sosyal Bilgiler Eğitim Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Saban, Y., Ayoğdu, B. ve Elmas, R. (2014). 2005 ve 2013 Fen bilgisi öğretim programlarının 4. ve 5. sınıf düzeylerinin bilimsel süreç becerileri açısından karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 62 – 85.
• Saylor, G., Alexander, W. and Lewis, A. (1981). Curriculum planning for beter teaching and learning. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Sieber, S. D. (1973). The integration of fieldwork and survey methods. American Journal of Sociology, 78(6), 1335-1359.
• Simon, M., & Giroux, F. R. (2001). A rubric for scoring post secondary academic skills. Practical Assessment, Research and Evaluation, 7(18).
• Şahin, İ. (2008). Yeni ilköğretim birinci kademe fen ve teknoloji programının değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 177, 181-195.
• Taba, H. (1962). Curriculum development. New York: Harcourt, Braceand World.
• Tierney, R., and Simon, M. (2004). What’s still wrong with rubrics: Focusing on the consistency of performance criteria across scale levels. Practical Assessment, Research and Evaluation, 9 (2).
• Toraman, S. ve Alcı, B. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 56(56), 11-22.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2003). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 8. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11 (2), 387–394.
• Oliva, P.F. (1988). Developing the curriculum. Boston: Scott Foresman and Company.
• Ünişen, A. ve Kaya, E. (2015). Fen bilimleri dersinin ilkokul üçüncü sınıf programına alınmasıyla ilgili öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 546-571
• Worthen, B.R. and Sanders, J.R. (1973). Educational evaluation: Teoryand practice. Ohio: Charles A. Jones Publishing.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.