Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin İletişim Becerileri ve Öz-Yeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 1, 146 - 173, 28.06.2019

Aysel Arslan

Öz

Bu çalışmanın amacı; Sağlık Hizmetleri Meslek
Yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerileri ve öz-yeterliklerinin cinsiyet,
sınıf düzeyi, öğretim türü, gelir düzeyi, ikamet yeri, mezun olunan okul türü
ve branş değişkenleri açısından incelenmesi ve aralarındaki korelasyonun belirlenmesidir.
Araştırmanın örneklemini 2018-2019 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda eğitim gören
659 kız, 194 erkek olmak üzere toplamda 853 öğrenci oluşturmaktadır.
Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Öğrencilerin iletişim becerilerini
belirlemek için Ersanlı ve Balcı tarafından geliştirilen “İletişim Becerileri
Envanteri” kullanılmıştır. Ölçek zihinsel, duygusal ve davranışsal olmak üzere
üç alt boyuttan ve toplamda 45 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin toplam
güvenirliği ,68, bu çalışmada ise ,85 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin
öz-yeterliklerini belirlemek içinse Sherer, Maddux, Mercandante, Dunn, Jacobs
ve Rogers tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Yıldırım ve İlhan tarafından
yapılan “Genel Öz-yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek, başlama, yılmama ve
u-ısrar olmak üzere üç alt boyuttan ve toplamda 17 maddeden oluşmaktadır.
Uyarlanan ölçeğin güvenirliği ,80, bu çalışmada ise ,86 olarak bulunmuştur.
Araştırmaya ilişkin veriler Kolmogorov-Smirnov (K-S), Aritmetik Ortalama, Standart
Sapma, Bağımsız Gruplar t-testi, ANOVA, Tukey, Pearson Korelasyon Katsayısı
kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin iletişim becerilerinin cinsiyet,
mezun olunan lise türü ve branş; öz-yeterliklerinin gelir düzeyi, mezun olunan
lise türü ve branş değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği, iletişim
becerileri ve öz-yeterliklerinin toplam puan korelasyonlarının pozitif yönde
orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İletişim, İletişim becerisi, Öz-yeterlik, Öğrenci, Üniversite

Kaynakça

• Akbaş, A., & Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi özyeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
• Akbay, S. E., & Gizir, C. A. (2010). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışı: akademik güdülenme, akademik özyeterlik ve akademik yükleme stillerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 60-78.
• Akgün, F. (2013). Preservice teachers’ web pedagogical content knowledge and relationship between teachers’ perceptions of self-efficacy. Trakya University Journal of Education, 3(1), 48-58.
• Akkoyunlu, B., & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24), 1-10.
• Akkuzu, N., & Akçay, H. 2012). Kimya öğretmen adaylarının öz yeterlik inançlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Dokuz Eylül Üniversitesi örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2195-2216.
• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(01), 59-68.
• Arifoğlu, B., & Sala Razı, G. (2011). Birinci sınıf hemşirelik öğrencilerinin empati ve iletişim becerileriyle iletişim yönetimi dersi akademik başarı puanı arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(1), 7-11.
• Arslan, A. (2017a). Ortaokul öğrencilerinin dinleme kaygıları ve akademik özyeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES). 1(1), 12-31.
• Arslan, A. (2017b). Ortaokul öğrencilerinin okuma kaygıları ve akademik özyeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 30-44.
• Arslan, A. (2018a). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygıları ve akademik öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 2(1), 26-43. DOI: 10.31458/iejes.399014
• Arslan, A. (2018b). Ortaokul öğrencilerinin yazma kaygıları ve akademik öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1286-1312.
• Aşkar, P., & Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-8.
• Ayra, M., & Kösterelioğlu, İ. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin mesleki öz yeterlik algıları ile ilişkisi. Education Sciences, 10(1), 17-28.
• Babaoğlan, E., & Korkut, K. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnançları ile Sınıf Yönetimi Beceri Algıları Arasındaki İlişki? İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-19.
• Balkıs, M., Duru, E., & Buluş, M. (2005). Şiddete yönelik tutumların özyeterlik medya şiddete yönelik inanç arkadaş grubu ve okula bağlılık duygusu ile ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6(2), 81-97.
• Bandura, A., & Adams, N. E. (1977). Analysis of self-efficacy theory of behavioral change. Cognitive Therapy and Research, 1, 287–308. DOI: http://dx.doi.org/10.1007/BF01663995
• Bandura, A. (1984). Recycling misconceptions of perceived self efficacy. Cognitive Therapy and Research, 8(3). 231–255. DOI: http://dx.org/10.1007/BF01172995
• Bandura, A. (1986): Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman).
• Bandura, A. (1997). Self efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Bandura, A. (2001). A cognite theory: an agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1–26. DOI: 10.1146/annurev.psych.52.1.1
• Baran, A. G. (1997). İletişim sosyolojisi. Ankara: Afşaroğlu Matbaası.
• Bıçakçı, İ. (2000). İletişim ve halkla ilişkiler. (3.Baskı). Ankara: Mediacat Kitapları.
• Bingöl, G., & Demir, A. (2011). Amasya sağlık yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerileri. Göztepe Tıp Dergisi, 26(4), 152-159.
• Bulut, N. B. (2004). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin iletişim becerilerine ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 443-452.
• Compeau, D. R., & Higgins, C. A. (1995). Computer self-efficacy: Development of a measure and initial test. MIS Quarterly, 189-211. DOI: 10.2307/249688
• Çalapkulu, Ç. (2015). Kişilerarası iletişim sürecinde romantik eşlerde iletişim ötesi iletişim aktörlerinin kullanımı: Anadolu üniversitesi iletişim bilimleri fakültesi öğrencileri örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 567-576.
• Çuhadar, C., Gündüz, Ş., & Tanyeri, T. (2013). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri bölümü öğrencilerinin ders çalışma yaklaşımlarının ve akademik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 251-259.
• Demirel, Ö. (1999). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. (1. Basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Derman A. (2007). Kimya öğretmeni adaylarının öz yeterlik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dökmen, Ü. (2003). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dökmen, Ü. (2004). Küçük şeyler. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ege, P. (2006). Farklı engel gruplarının iletişim özellikleri ve öğretmenlere öneriler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 1-23.
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 98-110.
• Erdoğan, İ. (2002). İletişimi anlamak. Ankara: Erk Yayınevi.
• Eroğluer, K. (2011). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: kuramsal bir inceleme. Ege Akademik Bakış, 11(1), 121-136.
• Ersanlı, K., & Balcı, S. (2016). İletişim becerileri envanterinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(10), 7-12.
• Fırat Durdukoca, Ş. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 69-77.
• Gençtürk, A., & Memiş, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ve iş doyumlarının demografik faktörler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(3), 1037-1054.
• Güler, M. (1990). Endüstri işletmelerinin iş doyumu ve depresyon, kaygı ve diğer bazı değişkenlerin etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Halis, M. (2000). Örgütsel iletişim ve iletişim tatminine ilişkin bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 217-230.
• Henson, R. K. (2001). Teacher self-efficacy: Substantive implications and measurement dilemmas. ERIC, 1-45.
• İkiz, F. E., & Yörük, C. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile aile işlevlerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 228-248.
• Kaya, A. (2011). Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim. (3. Baskı). Ankara: PegemA Akademi Yayıncılık.
• Keçeci, A., & Taşocak, G. (2009). Öğretim elemanlarının iletişim becerileri: Bir sağlık yüksekokulu örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(4), 131-136.
• Korkut, F. (2016). İletişim becerilerini değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
• Köse, S. K. (2008). Korelasyon ve regresyon analizi. Çevrimiçi) http://tr. scribd. com/doc/2066772/korelasyon-analizi, 9. 16 Mart 2019 tarihinde http://file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mse-ppt-pdf/Kenan_KOSE3.pdf adresinden alınmıştır.
• Linnenbrink A. E., & Pıntrıch R. P. (2003). The role of self efficacy beliefs ın student engagement and learning ın the classroom. Reading & Writing Quartely, 19, 119-137. DOI: http://doi.org/10.1080/10573560308223
• Milner, H. R. (2002). A case study of an experienced English teacher's self-efficacy and persistence through" crisis" situations: Theoretical and practical considerations. The High School Journal, 86(1), 28-35. DOI: 10.1353/hsj.2002.0020
• Nacar, F. S., & Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin iletişim ve kişilerarası problem çözme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 493-511.
• Özgan, H., & Aslan, N. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 7(1), 190-206.
• Özkan, M. (2010). İnsan, iletişim ve dil. (3. Baskı). İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in achievement settings. Review of Educational Research, 66, 543-578. DOI: https://doi.org/10.3102/00346543066004543
• Pajares, F. (2002). Self-efficacy beliefs in academic contexts: an outline. 20 Kasım 2018 tarihinde http://www.uky.edu/~eushe2/Pajares/efftalk.html, adresinden alınmıştır.
• Pajares, F., & Schunk, D. H. (2004). Self-efficacy in education revisited. Empirical and applied evidence. V. S. Etten & D. M. McInerney (Eds.), In big theories revisited (pp. 115-164). Greenwich: İnformation Age Publishing.
• Razı, G. S., Kuzu, A., Yıldız, A. N., Ocakcı, A. F., & Arifoğlu, B. Ç. (2009). Çalışan gençlerde benlik saygısı, iletişim becerileri ve stresle baş etme. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(1), 17-26.
• Schunk, D. H. (1995): Self-efficacy and education and instruction. In J. E. Maddux (Ed.), Self-efficacy, adaptation, and adjustment: Theory, research, and application (pp. 281-303). New York: Plenum Press.
• Schunk, D. H., Hanson, A. R., & Cox, P. D. (1987). Peer-model attributes and children's achievement behaviors. Journal of Educational Psychology, 79(1), 54-61. DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0022-0663.79.1.54
• Selçuk, A. (2005). Kültürlerarası iletişim açısından gündelik iletişim davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 1-17.
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (11. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sherer, M., Maddux, J. E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B., & Rogers, R. W. (1982). The self-efficacy scale: Construction and validation. Psychological reports, 51(2), 663-671.
• Sezer, F., İşgör, S. Y., Özpolat, A. R., & Sezer, M. (2006). lise öğrencilerinin öz-yeterlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 129–137.
• Şahin, F. Y. (1998). Grupla iletişim becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim Beceri Düzeylerine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 22(110), 12-19.
• Tepeli, K., & Arı, R. (2011). Okul öncesi eğitim öğretmeni ve öğretmen adaylarının iletişim ve sosyal becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 385-394.
• Tunçeli, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1995). Cinsiyet, evlilik uyumu, depresyon ile nedensel ve sorumluluk yüklemleri arası ilişkiler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tutuk, A., Al, D., & Doğan, S. (2002). Hemşirelik öğrencilerinin iletişim becerisi ve empati düzeylerinin belirlenmesi. CÜ Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 36-41.
• Usluata, A. (1997). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Vardarlı, G. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin genel özyeterlik düzeylerinin yordanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yaman, E. (2011). İletişimin Türkçesi. (1. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaman, S., Koray, Ö. C., & Altunçekiç, A. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 355-366.
• Yaman, S., & Yalçın, N. (2005). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının problem çözme ve öz-yeterlik inanç düzeylerinin gelişimine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 229-236.
• Yıldırım, F., & İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Zıllıoğlu, M. (2007). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınevi.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82–91.