Sosyal Bilgileri Yerel Coğrafyaya İndirgemek: Şehrimiz … Dersi

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 2, 121 - 136, 24.12.2019

Galip Öner

Öz

Sosyal bilgiler, ilkokul ve
ortaokul düzeylerindeki bireylerin toplumsal varoluşunu gerçekleştirmek
amacıyla ihtiyaç duydukları çeşitli sosyal ve beşeri bilim içeriklerinin
harmanlanarak verildiği bir derstir. Sosyal bilgilerin doğası gereği konuları
yaşamla iç içedir. Bu nedenle konuların öğretiminde yerel coğrafyada yer alan
unsurlara öncelik verilerek bireyin bulunduğu çevreyi anlamasına ve küreseli
anlamlandırmasına yardımcı olmaktadır. 2017 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tüm
ortaokullarda 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerine seçmeli olarak verilmek üzere
“Şehrimiz ... Dersi Öğretim Programı” yayınlamıştır. "Şehrimiz …"
adlı bu dersin, tıpkı sosyal bilgilerde olduğu gibi, tarih, coğrafya, ekonomi,
felsefe, psikoloji, sosyoloji, antropoloji, etnografya, sanat ve estetik gibi
farklı sosyal bilim alanlarının birbirleriyle ilişkilendirilerek yani
disiplinler arası bir yaklaşımla verileceği ifade edilmiştir. “Şehrimiz …”
dersinin gerek felsefi ve eğitimsel temelleri, gerek ise de içeriği sosyal
bilgiler ile çeşitli benzerlikler göstermektedir. Bu doğrultuda çalışmanın
amacı, “Şehrimiz …” ve “Sosyal Bilgiler” Dersi Öğretim Programlarını hedef,
içerik, öğrenme-öğretme süreci ve ölçme ve değerlendirme ögeleri açısından
karşılaştırarak incelemek ve alanyazından hareketle her iki dersin benzerlik ve
farklılıklarını saptamaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman
inceleme kullanılmıştır. Çalışma sonucunda her iki öğretim programının temel
felsefesi, amaçları, değer ve becerileri, uygulamada dikkat edilecek hususları,
ölçme ve değerlendirme yaklaşımları başta olmak üzere içeriklerinin önemli
oranda benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şehrimiz Dersi, Yerel Coğrafya, Sosyal Bilgiler, Öğretim Programı

Kaynakça

• Akpınar, M. ve Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: Öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 969-990.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretimi, Öztürk C. ve Dilek D. (Ed.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Fawcett, C. B. (1913). Suggestions for the study of local geography in school work. The Geographical Teacher, 7(2), 117-121. https://www.jstor.org/stable/40554280 adresinden 20.03.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Güner, İ. (2011). Coğrafyanın gelişimi, Yazıcı, H. ve Koca, K. M. (Ed.). Genel Coğrafya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Huang, Y. and Pan, A. (2014). The local geography education in guangzhou high school, Education Research Frontier, 4(4), 110-116.
• H.W.F.L. (1937). An exhibition of local geography. Geography, 22(1), 49-50.
• İnan, S. (2014). Sosyal Bilgiler Eğitimine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 187, 138–145.
• Kaya, E. ve Öner, G. (2017). 100. Yaşındaki sosyal bilgiler dersini sosyalleşme ve toplu öğretim ekseninde yeniden düşünmek. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-25.
• MEB. (1973). Milli eğitim temel kanunu. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144011_KANUN.pdf adresinden 08.04.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Öner, G. (2016). Sosyal bilgilerde yerel coğrafya öğretimi: sosyal bilgiler öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Öner, G. (2018a). Yerel coğrafya ve öğretimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 106-129.
• Öner, G. (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yerel coğrafya. I. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Sempozyumu, 8-10 Kasım 2018, Nevşehir, Tam Metin Bildiri Kitabı (ISBN: 978-605-81180-2-7), 541-549.
• Öner, G. ve Memişoğlu, H. (2018). Sosyal bilgilerde yerel coğrafya öğretimi: Öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(3), 193–218.
• Özçelik, D. A. (2014). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Pegem Akademi
• Öztürk, M. ve Alkış, S. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının coğrafya ile ilgili algılamaları, İlköğretim Online, 8(3), 782-797.
• Salı, G. ve Arslan, M. (2000). Cumhuriyet dönemi ilkokul programlarında toplu öğretim uygulaması, Eğitim ve Bilim, 25(117), 57-63.
• SBDÖP. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı
• ŞDÖP. (2017). Şehrimiz dersi öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı
• Tay, B. (2017). 2005 sosyal bilgiler dersi öğretim programı ile 2017 sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programının karşılaştırması, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 461-487.
• Varma, O. P. (2005). Geography Teaching. India: Sterling Publishers. ISBN: 81 207 0608 0.
• Xin, Z. (2007). The exploration of the basic problem of local geography education of middle school, Unpublished Master’s Thesis, Northeast Normal University, China.