Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ortaokul Öğrencilerinin Üstbilişsel Yazma Farkındalık Düzeylerinin Ölçülmesi: Bir Literatür İnceleme ve Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 2, 123 - 152, 31.12.2020

Öz

Üstbiliş, yazmanın önemli bir unsurudur. Bu unsur, öğrenenlerin yazmadaki bilişsel süreçlerle ilgili bilgi sahibi olma ve bu süreçleri kontrol edebilme yetkinliklerini içermektedir. Bu yetkinliğin düzeyine ve zaman içindeki gelişimine yönelik anlayış geliştirebilmenin ilk adımı ise üstbilişselliğin ölçülmesidir. Bu noktada çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin yazmayla ilgili üstbilişsel farkındalıklarının belirlenmesinde kullanılabilecek “Üstbilişsel Yazma Farkındalığı Ölçeği”nin (ÜYFÖ) geliştirilmesidir. Bu kapsamda çalışma, iki aşamalı olarak yapılandırılmıştır. Birinci aşamada üstbiliş ve yazma eksenindeki birtakım kuramsal açıklamalara; ikinci bölümde ise ölçek geliştirme süreciyle ilgili tanıtıcı bilgilere yer verilmiştir. Ortaokul düzeyinde öğrenim gören 384 katılımcıdan elde edilen veriler üzerinde yapılan açımlayıcı faktör analizi sonuçları, ÜYFÖ’nün faktör yükü .336 ile .724 arasında değişen 23 maddeden ve beş faktörden oluştuğunu ortaya koymuştur. Bu faktörler “bildirime dayalı bilgi”, “yöntemsel bilgi”, “koşulsal bilgi”, “planlama” ve “izleme-değerlendirme-hata ayıklama” olarak belirlenmiştir. Ölçeğin beş faktörlü desende açıkladığı toplam varyans %52.36’dır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizinin sonucunda elde edilen uyum indeksleri (χ2/df =1.53, RMSEA=.037, CFI=.94, AGFI=.911 SRMR=.041) modelin verilerle uyum içinde olduğunu göstermiştir. Güvenirlik analizinde ölçeğin tamamı için Cronbach Alpha değeri .883 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin boyutlarından “bildirime dayalı bilgi” .599; “yöntemsel bilgi” .601; “koşulsal bilgi” .603; “planlama” .699 “izleme, değerlendirme ve hata ayıklama” .610 Alpha değerine sahiptir. Bu veriler ÜYFÖ’nün ortaokul öğrencilerinin yazmaya yönelik üstbilişsel farkındalıklarının belirlenmesinde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceğini ortaya koymuştur.

Kaynakça

  • Akın, A., Abacı, R. ve Çetin, B. (2007). Bilişötesi Farkındalık Envanteri’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(2), 655-680.
  • Altındağ M. ve N. Senemoğlu (2013) Yürütücü Biliş Becerileri Ölçeği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 15-26.
  • Aydın, İ. S., İnnalı, H. Ö. ve Uyumaz, G. (2017). Üstbilişsel Yazma Stratejileri Farkındalık Ölçeği’nin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 12(25), 169-192. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12198
  • Aydın, U. ve Ubuz, B. (2010). Turkish version of the Junior Metacognitive Awareness Inventory: The validation study. TED Education and Science, 35(157), 32–47.
  • Baker, L., & Brown, A. L. (1984). Metacognitive skills of reading. In D. Pearson, R. Barr, M. Kamil, & P. Mosenthal (Eds.), Handbook of reading research (pp. 353-394). New York: Academic.
  • Balçıkanlı, C. (2011). Metacoginitive Awareness Inventory for Teachers. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 9(3), 1309-1332.
  • Balta, E. E. (2018). The relationships among writing skills, writing anxiety and metacognitive awareness. Canadian Center of Science and Education Journal of Education and Learning, 7(3), 233-241. http://doi.org/10.5539/jel.v7n3p233
  • Baş, F. ve Özturan Sağırlı, M. (2017). Türkiye’de eğitim alanında üstbiliş odaklı yapılan makalelere yönelik bir içerik analizi. TED Eğitim ve Bilim, 192, 1-33. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7115
  • Bereiter, C., & Scardamalia, M. (1987). The psychology of written composition. Hillsdale, N. J.: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Berk, L. E. (2003). Child development. Boston: Allyn and Bacon.
  • Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford Press.
  • Bryman, A., & Cramer, D. (2004). Quantitative data analysis with SPSS 12 and 13: A guide for social scientists. NY: Taylor and Francis, Routledge.
  • Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
  • Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Cleary, T. J. (2011). Emergence of self-regulated learning microanalysis: Historical overview, essential features, and implications for research and practice. In B. J. Zimmerman & D. H. Schunk (Eds.), Handbook of self regulation of learning and performance (pp. 329–345). New York: Routledge.
  • Cleary, T. J., Callan, G. L., Malatesta, J., & Adams, T. (2015). Examining the level of convergence among selfregulated learning microanalytic processes, achievement, and a self-report questionnaire. Journal of Psychoeducational Assessment, 33(5), 439–450. http://doi.org/10.1177/0734282915594739
  • Cohn, J. D., & Stewart, M. (2016). Promoting metacognitive thought through response to low-stakes reflective writing. Journal of Response to Writing, 2(1), 58–74.
  • Comrey, A., & Lee, H. (1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
  • Cornoldi, C. (1998). The impact of metacognitive reflection on cognitive control. In G. Mazzoni and T. Nelson (Eds.), Metacognition and cognitive neuropsychology: monitoring and control processes (pp. 139–159). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Craig, K., Hale, D., Grainger, C., & Stewart, M. E. (2020). Evaluating metacognitive self-reports: systematic reviews of the value of self-report in metacognitive research. Metacognition and Learning, 1-59. http://doi.org/10.1007/s11409-020-09222-y
  • Çetinkaya, P. ve Erktin, E. (2002). Assessment of metacognition and its relationship with reading comprehension, achievement, and aptitude. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 19(1), 1–11.
  • Çöğmen, S. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Üst Bilişsel Okuma Stratejileri Ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(11), 91-99.
  • Desoete, A. (2008). Multi-method assessment of metacognitive skills in elementary school children: How you test is what you get. Metacognition and Learning, 3(3), 189–206. http://doi.org/10.1007/s11409-008-9026-0
  • Devine, J. (1993). The role of metacognition in second language reading and writing. In J. G. Carson & I. Leki (Eds.), Reading in the composition classroom: Second language perspectives (pp. 105-127). Boston: Heinle and Heinle.
  • Dinsmore, D. L., Alexander, P. A., & Loughlin, S. M. (2008). Focusing the conceptual lens on metacognition, self-regulation, and self-regulated learning. Educational Psychology Review, 20, 391–409. http://doi.org/10.1007 /s10648-008-9083-6.
  • Dunlosky, J., & Metcalfe, J. (2009). Metacognition. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Durdukoca, Ş. F. ve Arıbaş, S. (2019). Öğretmen adaylarına yönelik "Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği”nin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1541-1557. https://doi.org/10.17755/esosder.474601
  • Efklides, A. (2011). Interactions of metacognition with motivation and affect in self-regulated learning: The MASRL Model. Educational Psychologist, 46(1), 6–25. https://doi.org/10.1080/00461520.2011.538645
  • Farahian, M. (2015). Assessing EFL learners’ writing metacognitive awareness. Journal of Language and Linguistic Studies, 11(2), 39-51.
  • Ferrari, M., Bouffard, T., & Rainville, L. (1998). What makes a good writer? Differences in good and poor writers’ self-regulation of writing. Instructional Science, 26(6). http://doi.org/10.1023/A:1003202412203
  • Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage.
  • Fisher, P., & Wells, A. (2009). The CBT Distinctive Features Series. Metacognitive therapy: Distinctive features. Routledge: Taylor & Francis Group.
  • Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new era of cognitive-developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
  • Flavell, J. H. (1981). Cognitive monitoring. In W. P. Dickson (Ed.), Children's oral communication skills (pp. 35-60). San Diego, CA: Academic.
  • Garner, R. (1988). Metacognition and reading comprehension. Norwood, NJ: Ablex Publishing.
  • Gourgey, A. F. (2001). Metacognition in basic skills instruction. In H. J. Hartman (Ed.), Metacognition in learning and instruction (pp. 17-32). Netherlands: Kluewer Academic.
  • Graham, S., & Harris, K. R. (2000). The role of self-regulation and transcription skills in writing and writing development. Educational Psychologist, 35, 3–12. http://doi.org/10.1207/s15326985ep3501_2
  • Greene, J. A., Robertson, J., & Costa, L. C. (2011). Assessing self-regulated learning using think-aloud methods. In B. J. Zimmerman & D. H. Schunk (Eds.), Handbook of self-regulation of learning and performance (pp. 313–328). NY: Routledge.
  • Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin.
  • Hacker, D. J., Keener, M. C., & Kircher, J. C. (2009). Writing is applied metacognition. In D. J. Hacker, J. Dunlosky & A. C. Graesser (Eds.), Handbook of metacognition in education (pp. 154-172). New York: Routledge.
  • Handel, M., Artelt, C., & Weinert, S. (2013). Assessing metacognitive knowledge: Development and evaluation of a test instrument. Journal for Educational Research, 5, 162-188.
  • Harris, K. R., Santangelo, T., & Graham, S. (2010). Metacognition and strategies instruction in writing. In H. S. Waters & W. Schneider (Eds.), Metacognition, strategy use, and instruction (pp. 227– 255). New York: The Guilford Press.
  • Harrison, G. M., & Vallin, L. M. (2018). Evaluating the metacognitive awareness inventory using empirical factor-structure evidence. Metacognition Learning, 13, 15-18. https://doi.org/10.1007/s11409-017-9176-z
  • Hartman, H. J. (2001). Developing students' metacognitive knowledge and skills. In Hartman, H. J. (Ed.), Metacognition in learning and instruction: Theory, research and practice. Netherland: Kluwer.
  • Hayes, J. R. (2012). Modeling and remodelling writing. Written Communication, 29, 369-388. https://doi.org/10.1177/0741088312451260
  • Hayes, J. R., & Flower, L. S. (1980). Identifying the organisation of writing processes. In L. W. Gregg, & E. R. Steinberg (Eds.), Cognitive processes in writing (pp. 3–30). Hillsdale, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Hennessey, M. G. (1999). Probing the dimensions of metacognition: Implications for conceptual change teaching-learning. Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Boston, MA.
  • Jacobs, G. M. (2004). A classroom investigation of the growth of metacognitive awareness in kindergarten children through the writing process. Early Childhood Education Journal, 32(1), 17–23. https://doi.org/10.1023/B:ECEJ.0000039639.70536.13
  • Jacobs, J., & Paris, S. (1987). Children’s metacognition about reading. Issues in definition, measurement, and instruction. Educational Psychologist, 22, 255-278. https://doi.org/10.1080/00461520.1987.9653052
  • Joseph, N. L. (2003). Metacognitive awareness: Investigating theory and practice. Academic Exchange Quarterly, Winter, 51-56.
  • Kansızoğlu, H. B. (2018). Ters yüz edilmiş sınıf modeline dayalı yazma öğretiminin öğrencilerin üstbilişsel farkındalık düzeylerine, yazma başarılarına ve kaygılarına etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Karlen, Y. (2017). The development of a new instrument to assess metacognitive strategy knowledge about academic writing and its relation to self-regulated writing and writing performance. Journal of Writing Research, 9(1), 61-86. https://doi.org/10.17239/jowr-2017.09.01.03
  • Karlen, Y., & Compagnoni, M. (2016). Implicit theory of writing ability: Relationship to metacognitive strategy knowledge and strategy use in academic writing. Psychology Learning ve Teaching, 16(1), 1-17. http://doi.org/10.1177/1475725716682887
  • Kaya, B. ve Ateş, S. (2016). Üstbilişsel beceri odaklı yazma süreçlerinin dördüncü sınıf öğrencilerinin hikâye yazma becerisine etkisi. TED Eğitim ve Bilim, 187, 137-164. http://doi.org//10.15390/EB.2016.6752
  • Kellogg, R. T. (1994). The psychology of writing. Oxford: Oxford University Press.
  • Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. NY: Routledge.
  • Kluwe, R. H. (1982). Cognitive knowledge and executive control: metacognition. In D. Griffin (Ed.), Animal mind-human mind. (pp. 201–224). New York: Springer.
  • Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
  • Livingston, J. A. (1997). Metacognition: An overview. Psychology. https://doi.org/10.1080/0950069032000119401
  • Larkin, S. (2010). Metacognition in young children. NY: Routledge.
  • Meydan, C. M. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Seçkin.
  • Miholic, V. (1994). An inventory to pique students’ metacognitive awareness of reading strategies. Journal of Reading, 38, 84–86.
  • Mok, Y. F., Fan, R. & Sun-Keung, N. (2007). Development Patterns of School Students’ Motivational- and Cognitive- Metacognitive Competencies. Educational Studies, 33(1), 81–98.
  • Mokhtari, K., & Reichard, C. A. (2002). Assessing students' metacognitive awareness of reading strategies. Journal of Educational Psychology, 94(2), 249–259. https://doi.org/10.1037/0022-0663.94.2.249
  • Negretti, R. (2012). Metacognition in student academic writing: A longitudinal study of metacognitive awareness and its relation to task perception, self-regulation, and evaluation of performance. Written Communication, 29(2), 142- 179. http://doi.org/10.1177/0741088312438529
  • O’Neil, H. F., & Abedi, J. (1996). Reliability and validity of a state metacognitive inventory: Potential for alternative assessment. Journal of Educational Research, 89(4), 234–245. https://doi.org/10.1080 /00220671.1996.9941208
  • Öztürk, E. (2012). Okuma Stratejileri Üstbilişsel Farkındalık Envanteri’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 11(2), 292-305.
  • Pacello, J. (2014). Integrating metacognition into a developmental reading and writing course to promote skill transfer: An examination of student perceptions and experiences. Journal of College Reading and Learning, 44(2), 119- 140. https://doi.org/10.1080/10790195.2014.906240
  • Paris, S. G., Cross, D. R., & Lipson, M. Y. (1984). Informed Strategies for Learning: A program to improve children's reading awareness and comprehension. Journal of Educational Psychology, 76(6), 1239–1252. https://doi.org/10.1037/0022-0663.76.6.1239
  • Pedone, R., Semerari, A., Riccardi, I., Procacci, M., Nicolo, G., & Carcione, A. (2017). Development of a selfreport measure of metacognition: The metacognition self-assessment scale (MSAS) instrument description and factor structure. Clinical Neuropsychiatry, 14(3), 185–194.
  • Pintrich, P. R., Wolters, C., & Baxter, G. (2000). Assessing metacognition and self-regulated learning. In G. Schraw, & J. Impara (Eds.), Issues in the measurement of metacognition (pp. 43–97). Lincoln, NE: Buros Institute of Mental Measurements.
  • Qin, L., & Zhang, L. J. (2019). English as a foreign language writers’ metacognitive strategy knowledge of writing and their writing performance in multimedia environments. Journal of Writing Research, 12(2), 393-413. https://doi.org/10.17239/jowr-2019.11.02.06
  • Raphael, T. E., Englert, C. S., & Kirscher, B.W. (1989). Students' metacognitive knowledge about writing. Research in the Teaching of English, 23, 343-379.
  • Ruan, Z. (2014) Metacognitive awareness of EFL student writers in a Chinese ELT context. Language Awareness, 23(1-2), 76-91. https://doi.org/10.1080/09658416.2013.863901
  • Saraç, S., & Karakelle, S. (2012). On-line and Off-line Assessment of Metacognition. International Electronic Journal of Elementary Education,, 4(2), 301-315.
  • Schneider, W. (2008). The development of metacognitive knowledge in children and adolescents: major trends and implications for education. Mind, Brain, and Education, 2, 114-121. https://doi.org/10.1111/j.1751-228X.2008.00041.x
  • Schraw, G. (2001). Promoting general metacognitive awareness. In H. J. Hartman (Ed.), Metacognition in learning and instruction (pp. 3-16). Boston: Kluwer Academic.
  • Schraw, G., & Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19, 460-475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
  • Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371.
  • Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Ankara: Anı.
  • Sitko, B. M. (1998). Knowing how to write: metacognition and writing instruction. In Hacker, D. J., Dunlosky, J., & Graesser, A. C. (Eds.), Metacognition in educational theory and practice (s. 93-116). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
  • Sperling, R. A., Howard, B. C., Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of children’s knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27(1), 51–79. https://doi.org/10.1006 /ceps.2001.1091.
  • Stewart, O., & Tei, E. (1983). Some implications of metacognition for reading. Journal of Reading, 27, 36-43.
  • Streiner, D. L. (1994). Figuring out factors: The use and misuse of factor analysis. Canadian Journal of Psychiatry, 39(3), 135-140. http://doi.org/10.1177/070674379403900303
  • Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
  • Swanson, H. L. (1990). Influence of metacognitive knowledge and aptitude on problem solving. Journal of Educational Psychology, 82, 306-314. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.2.306
  • Şeker, H. ve Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel.
  • Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston, MA: Allyn ve Bacon/Pearson Education.
  • Taraban, R., Kerr, M. ve Rynearson, K. (2004). Analytic and pragmatic factors in college students’ metacognitive reading strategies. Reading Psychology, 25, 67-81. https://doi.org/10.1080/02702710490435547
  • Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel.
  • Teng, M. F. (2019). The role of metacognitive knowledge and regulation in mediating university EFL learners’ writing performance. Innovation in Language Learning and Teaching, 1-15. https://doi.org/10.1080/17501229.2019.1615493
  • Xiao, Y. (2007). Applying metacognition in EFL writing instruction in China. Reflections on English Language Teaching, 6(1), 19-33.
  • Xu, J. F., & Tang F. (2007). A study of differences in the metacognitive knowledge of good and poor English writers. Journal of PLA University of Foreign Languages, 30(6), 44-48.
  • Veenman, M. V. J, Hout Wolters, B. H. A. M., & Afflerbach, P. (2006). Metacognition and learning: Conceptual and methodological considerations. Metacognition and Learning, 1, 3-14. https://doi.org/10.1007/s11409-006-6893-0
  • Veenman, M. V. J., Kok, R., & Blote, A. W. (2005). The relation between intellectual and metacognitive skills in early adolescence. Instructional Science, 33, 193-211. https://doi.org/10.1007/s11251-004-2274-8
  • Wei, Z-F., Shang, H-F., & Briody, P. (2012). The relationship between English writing ability levels and EFL learners’ metacognitive behavior in the writing process. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 1(4), 154-180. http://dx.doi.org/10.17507/tpls.0707.04
  • Yanyan, Z. (2010). Investigating the role of metacognitive knowledge in English writing. HKBU Papers in Applied Language Studies, 14, 25-46.
  • Yıldız, E., Akpınar, E., Tatar, N., ve Ergin, Ö. (2009). İlköğretim öğrencileri için geliştirilen biliş üstü ölçeği'nin açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1573-1604.
  • Zang, L. J., & Qin, T. L. (2018). Validating a questionnaire on EFL writers’ metacognitive awareness of writing strategies in multimedia environments. In A. Haukas, C. Bjørke & M. Dypedahl (Eds.), Metacognition in Language Learning and Teaching (pp. 157-178). NY: Routledge.
Toplam 100 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Alan Eğitimleri
Bölüm Tüm Alanlar
Yazarlar

Hasan Basri Kansızoğlu 0000-0002-2150-4668

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2020
Kabul Tarihi 6 Kasım 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 39 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Kansızoğlu, H. B. (2020). Ortaokul Öğrencilerinin Üstbilişsel Yazma Farkındalık Düzeylerinin Ölçülmesi: Bir Literatür İnceleme ve Ölçek Geliştirme Çalışması. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 39(2), 123-152. https://doi.org/10.7822/omuefd.777043