Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Bilimin Doğası ve Bilim Tarihine Yönelik Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 2, 519 - 550, 30.12.2021

Hakan Şevki Ayvacı , Bahar Muradoğlu

Öz

Araştırmanın amacı Fen Bilimleri öğretmenlerinin hem bilimin doğası hem de bilim tarihine yönelik görüşlerinin neler olduğunun belirlenmesidir. Çalışmada ayrıca Fen Bilimleri öğretmenlerinin gözünden, öğrencilerin bilim tarihine yönelik tepkileri ve ders kitaplarında bilim tarihine yer verilmesine yönelik görüşleri üzerinde durulması önemli bulunmuştur. Bilim tarihine derslerde yer verilmeli ve öğrenci de bilimsel bilginin nasıl süreçlerden geçip nasıl ilerlediğini görmeli, kendi de bir bilim insanın sahip olduğu becerilere sahip olarak yetişmelidir. Bu açıdan öğretmenlerin görüşleri alınıp önerilerde bulunması bulunmuştur. Fen Bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğasına ve bilim tarihine yönelik görüşlerini tespit etmenin amaçlandığı çalışma, örnek olay yöntemine göre yürütülmüştür. 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bahar döneminin başında Trabzon ilindeki ortaokullarda görev yapan toplamda 18 Fen Bilimleri öğretmeninin yarı yapılandırılmış mülakat kapsamında bilimin, bilimsel bilginin tanımı, bilimin doğası ve bilim tarihe yönelik görüşleri alınmıştır. 18 öğretmenin görüşleri Nvivo 9 programı ile analize tabi tutulmuştur. Elde edilen verilerin analizinde kodlamalar sonucu 7 tema elde edilmiştir. Öğretmenlerin bilimin doğasına yönelik sınırlı bilgilere ve bilim tarihine yönelik genel olarak olumlu düşünceye sahip oldukları görülmüştür. Bilimin doğasına yönelik bilgi sahibi olmalarını sağlamak için hizmet içi eğitim verilebileceği ve öğrencilerin de bilim tarihine olumlu tutum geliştirmeleri için anlatımın zenginleştirmesi önerilmektedir. Bu noktada öğretmenlerin bilimin doğasına yönelik kavram yanılgılarını düzeltmek ve bilimin doğasına yönelik bilgi sahibi olmalarını sağlamak için hizmet içi eğitim verilebilir. Aynı şekilde öğretmen adaylarının da bilimin doğasına yönelik kavram yanılgılarının önüne geçmek için hizmet öncesi eğitimde bilimin doğasına yönelik eğitime önem verilmelidir. Öğrencilerin bilim tarihine olumlu tutum geliştirmeleri için öğretmen anlatımı zenginleştirmelidir. Bilim insanlarının hayatlarının verilmesinde animasyonlar, videolar kullanarak anlatım zenginleştirilebilir. Bilim tarihi ve bilimin doğası ayrı bir ders olarak okutulabileceği de önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

fen eğitim, bilim öğretimi, bilimin doğası, bilim tarihi

Opinions of Science Teachers on Nature of Science and History of Science

Öz

The aim of this study is to determine the views of Science teachers regarding the nature of science and history of science. In the study, it was also found important to focus on the students' reactions to the history of science from the perspective of science teachers and their views on including the history of science in textbooks. The history of science should be included in the lessons, and the student should see how scientific knowledge progresses through the processes, and should grow up with the skills of a scientist. In this respect, it was found necessary to take the opinions of the teachers and make suggestions. In this direction, it is aimed to determine the views of science teachers on the nature of science and the history of science in this study. In the study, semi-structured interviews were conducted using the case study method. At the beginning of the spring term of 2019-2020, the views of 18 science teachers working in secondary schools of a province in the Black Sea Region on the definition of science and scientific knowledge, the nature of science and the history of science were taken. The data obtained from the study were analyzed with the help of the NVivo 9 program. As a result of the analysis of the data, 7 themes were reached. It has been observed that teachers have limited knowledge about the nature of science and generally have positive thoughts about the history of science. It can be said that some pre-service teachers have misconceptions about the nature of science. Teachers have a general idea about science and define scientific knowledge as knowledge that has been proven as a result of scientific studies. In-service training can be given to correct teachers' misconceptions about the nature of science and to ensure that they have knowledge about the nature of science. Narration can be enriched by using animations and videos for students to develop positive attitudes towards the history of science.

Anahtar Kelimeler

science education, science teaching, nature of science, history of science

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F. & Lederman, N. G. (2000). Improving science teachers’ conceptions of nature of science: A critical review of the literatüre. International Journal of Science Education, 22(7), 665-701.
• Abd-El-Khalick, F. (2001). Embedding Nature of Science Instruction in Preservice Elementary Science Courses: Abandoning Scientism, But... Journal of Science Teacher Education, 12(3), 215-233.
• Allchin, D., Andersen, H. M., & Nielsen, K. (2014). Complementary approaches to teaching nature of science: Integrating student inquiry, historical cases, and contemporary cases in classroom practice. Science Education, 98(3), 461-486.
• American Association For The Advancement of Science (AAAS). (1990). Science for All Americans. Benchmarks for Scientific Literacy. Newyork: Oxford University Press.
• American Association for The Advancement of Science [AAAS] (2015). Project 2061 Report. New York: Oxford University Press.
• Aslan, O., Yalçin, N., & Taşar, M. F. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-8.
• Ayvacı, H. Ş. & Akdemir, E. (2017). Bilimin Doğası Alanında 2013 Yılından İtibaren Yayımlanmış Tezlerin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 1178-1218.
• Ayvacı, H. Ş. & Er Nas, S. (2012). Yeni Yapılandırılmış Çoklu Birleştirilmiş Yöntemle Bilimin Doğasının Unsurlarını Öğretmeye Yönelik Pilot Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1).
• Ayvacı, H. Ş. & Özbek, D. (2015). Fen Teknoloji Toplum Dersi Kapsamında Yapılan Uygulamaların Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Algılarına Etkisi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 93-108.
• Balım, A. & Taşkoyan, S. (2007). Fene Yönelik Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algısı Ölçeği'nin Geliştirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (21).
• Başkan Takaoğlu, Z. (2018). Lise Öğrencilerinin Bilim Tarihi Hakkındaki Bilgi Düzeyleri. Mavi Atlas, 6(1), 349-370.
• Bayır, E. (2016). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Bilimin Doğasına İlişkin Görüşleri: Bilişsel Harita Örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1419-1436.
• Bilen, K. (2012). Bilimin Doğası Dersinde Örnek Bir Uygulama: Kart Değişim Oyunu / Fen Dersinin Doğasında Örnek Bir Uygulama: Oyun Kartı Değişimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18).
• Briscoe, C., (1991). The Dynamic Interactions among Beliefs, Role Metaphors and Teaching Practices. A Case Study of Teacher Change. Science Education, 75(2), 185–99.
• Çepni, S., Ayvacı, H. Ş. & Bacanak, A. (2012). Bilim Teknoloji Toplum ve Sosyal Değişim. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Doğan, N., Çakıroğlu, J., Çavuş, S., Bilican, K., & Arslan, O. (2011). Öğretmenlerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirilmesi: Hizmetiçi eğitim programının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 127-139.
• Driver, R., Leach, J., & Millar, R. (1996). Young people's images of science. McGraw-Hill Education (UK).
• Gallagher, J.J. (1991). Prospective and Practicing Secondary School Science Teachers’ Knowledge and Beliefs About The Philosophy Of Science. Science Education, 75(1), 121–133.
• İnce, K. ve Özgelen, S. (2015). Bilimin Doğası Alanında Son 10 Yılda Yapılan Çalışmaların Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2).
• Kahyaoğlu, E. (2004). Turkish Preservice Science Teachers’ Views on STS: Characteristics of Scientists’ Work. Unpublished Master’s Thesis. Ankara: Middle East Technical University.
• Kaya, V. H., Afacan, Ö., Polat, D., & Urtekin, A. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanı ve Bilimsel Bilgi Hakkındaki Görüşleri (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 305-325.
• Kaya, M., & Bacanak, A. (2013). Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Düşünceleri: Fen Okuryazarı Birey Yetiştirmede Öğretmenin Yeri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 209-228.
• Kılıç, G. B., Haymana, F., & Bozyılmaz, B. (2010). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı’nın Bilim okuryazarlığı ve Bilimsel Süreç Becerileri Açısından Analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150).
• Kibar-Kavak, G. (2008). Öğrencilerin bilime ve bilim insanına yönelik tutumlarını ve imajlarını etkileyen faktörler (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Klopfer, L. E., & Cooley, W. W. (1963). The history of science cases for high schools in the development of student understanding of science and scientists: A report on the HOSG instruction project. Journal of Research in Science Teaching, 1(1), 33-47.
• Köseoğlu, F., Tümay, H., & Budak, E. (2008). Bilimin Doğası Hakkında Paradigma Değişimleri ve Öğretimi İle İlgili Yeni Anlayışlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2).
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi. Karadeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Laçin-Şimşek, C. (2009). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programları ve Kitapları Bilim Tarihinden Ne Kadar ve Nasıl Yararlanıyor?. İlköğretim Online, 8(1), 129-145.
• Lederman, N. G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: a review of the research. Journal of Research in Science Teaching. 29. 331-359.
• Lederman, N. G., Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Schwartz, R. (2002). Views of nature of science questionnaire: toward valid and meaningful assessment of learners’ conceptions of nature of science. Journal of Research İn Science Teaching, 39(6), 497-521.
• Matthews, M.R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science, Routledge, New York. National Research Council. [NRC] (1996). National Science Education Standards, Washington, DC: National Academic Press.
• Özgelen, S. (2013). Bilimin Doğası Ölçeğinin Geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2).
• Schwartz, R. S. & Lederman, N.G. (2002). “It’s the nature of the beast”: the influence of knowledge an intentions on learning and teaching nature of science. Journal Of Research In Science Teaching, 39(3), 205-236.
• Soslu, Ö. (2016). Fen Eğitiminde Bilimin Doğasını Anlama Üzerine Bir Değerlendirme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 90-100.
• Uluçınar Sağır, Ş. & Kılıç, Z. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Bilimin Doğasını Anlama Düzeylerine Bilimsel Tartışma Odaklı Öğretimin Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 308-318.
• Uzun, S., Bütüner, S. Ö., & Yiğit, N. (2010). 1999-2007 TIMSS Fen Bilimleri ve Matematik Sonuçlarının Karşılaştırılması: Sınavda En Başarılı İlk Beş Ülke-Türkiye Örneği. İlköğretim Online, 9(3).
• Yakmaci, B. (1998). Science (biology, chemistry and physics) Teachers’ Views on the Nature of Science as a Dimension of Scientific Literacy. Unpublished Master’s Thesis. Boğaziçi University, İstanbul.