Türkiye'de Argümantasyon İle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 2, 591 - 628, 30.12.2021

Zeki Apaydın , Ayça Cirit Gül , Elif Omca Çobanoğlu

Öz

Öğrencilerin akademik ve sosyal yaşamlarında bilinçli ya da farkında olmadan kullandıkları argümanlar ve argümantasyon süreci ile ilgili yapılan oldukça fazla bilimsel çalışma mevcuttur. Bu çalışmanın amacı, 2013 ve 2017 yıllarında revize edilen öğretim programlarında yer alan ve önemi gün geçtikçe artan argümantasyon ile ilgili Türkiye’deki durumu açıklayabilmektir. Bu amaç doğrultusunda da temeli doğru ve etkili iletişim kurabilmek ve tartışabilmek olan argümantasyon ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların yöneliminin ne olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma, nitel bir araştırma olup veriler tematik içerik analizi (meta-sentez) tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Veriler Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi veritabanı aracılığıyla elde edilmiştir. Çalışmaya 2000 ile 2020 yılları arasında yayınlanan tezler dahil edilmiştir. Çalışmada, erişimi izinli durumda olan toplam 243 yüksek lisans ve doktora tezine ulaşılmıştır. Yapılan analizler sonucunda argümantasyon ile ilgili çalışmaların son yıllarda artış gösterdiği; çoğunlukla fen bilimleri alanında, ortaokul düzeyinde öğrenim gören öğrencilerle veya öğretmenlerle ve eğitim bilimleri enstitülerinde yürütüldüğü; yapılan tezlerin çoğunun yüksek lisans tezi olduğu ve çalışmalarda çoğunlukla nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Argümantasyonun doğasına daha uygun olması ve daha derinlemesine bilgi vermesi açısından bundan sonra yapılacak olan çalışmalarda nitel araştırmalar üzerine yoğunlaşılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

argüman, argümantasyon, lisansüstü düzey, tematik içerik analizi

Investigation of Graduate Thesis About Argumentation in Turkey: Thematic Content Analysis

Öz

There are many scientific studies on the arguments that students use in their academic and social lives and the argumentation process. The aim of this study is to explain the situation in Turkey regarding argumentation, which is included in the Science Curriculum updated in 2013 and 2018 and whose importance is increasing day by day. For this purpose, it has been tried to determine the orientation of the postgraduate studies on the argumentation process, which is based on being able to communicate and discuss correctly and effectively. In the study, a total of 243 master's and doctoral theses, whose access was allowed, were reached. As a result of the analyzes made, it is seen that studies on argumentation have increased in recent years; mostly in the field of science, with students or teachers studying at secondary school level and in educational sciences institutes; It has been concluded that most of the theses conducted at the graduate stage and that mostly quantitative research methods are used in the studies. In terms of being more appropriate to the nature of the argumentation and providing more in-depth and rich information, it can be suggested to focus on qualitative research in future studies.

Anahtar Kelimeler

argument, argumentation, graduate level, content analysis

Kaynakça

• Aktamış, H. ve Hiğde, E. (2015). Fen eğitiminde kullanılan argümantasyon modellerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 136-172.
• Altun, E. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yazılı ve sözlü argüman oluşturma becerilerinin gelişimi. Yayınlanmamış doktora tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Angeloudi, A., Papageorgiou, G. & Markos, A. (2018). Primary students’ argumentation on factors affecting dissolving. Science Education International, 29(3), 127-136.
• Atabey, N. (2016). Sosyobilimsel konu temelli bir ünitenin geliştirilmesi: 7. sınıf öğrencilerinin konu alan bilgisi ve argümantasyon nitelikleri. Yayınlanmamış doktora tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aymen Peker, E., Apaydın, Z. ve Taş, E. (2012). Isı yalıtımını argümantasyonla anlama: ilköğretim 6. sınıf öğrencileri ile durum çalışması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(8), 79-100.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cantepe, Ü. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilimsel tartışmaya yönelik görüşleri ve bilimsel tartışma seviyelerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisana tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ceylan, K. E. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerine dünya ve evren öğrenme alanının bilimsel tartışma (argümantasyon) odaklı yöntem ile öğretimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Chanet, B. & Lusignan, F. (2009). Teaching evolution in primary schools: an example in French classrooms. Evolution: Education and Outreach, 2(1), 136-140. Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çetinkaya, E. ve Taşar, M. F. (2016). Fen bilimleri eğitimi alanında Türkiye merkezli argümantasyon araştırmalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 353-381.
• Erenler, S. (2017). Argüman temelli sorgulayıcı araştırma uygulamalarının öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık düzeyine ve yazma becerilerine olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ersoy, N. (2014). Örnek olay temelli grup çalışmalarının öğrencilerin bilimsel kanıtları anlama ve kullanmalarına, argümantasyon becerilerine ve kavramsal anlamalarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gençoğlan, D. M. (2017). Otantik örnek olay destekli argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının 8. sınıf öğrencilerinin “asitler ve bazlar” konusundaki başarılarına, tutum ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gu, X., Chen, S., Zhu, W. & Lin, L. (2015). An intervention framework designed to develop the collaborative problem-solving skills of primary school students. Educational Technology Research and Development, 63(1), 143-159.
• Gülhan, F. (2012). Sosyo-bilimsel konularda bilimsel tartışmanın 8. sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlığı, bilimsel tartışmaya eğilim, karar verme becerileri ve bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Günel, M., Kıngır, S. & Geban, Ö. (2012). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme (ATBÖ) yaklaşımının kullanıldığı sınıflarda argümantasyon ve soru yapılarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(164), 316-330.
• Güven, M., Çıray – Özkara, F. ve Özkara. G. (2016). Türkiye’de fen eğitiminde argümantasyon temelli öğrenmeyle ilgili çalışmaların incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,4(36), 1-13.
• Hiğde, E. Ve Aktamış, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının argümantasyon temelli fen derslerinin incelenmesi: Eylem araştırması. Elemantary Education Online, 16(1), 89-113.
• İnam, A. ve Güven, S. (2019). Argümantasyon yönteminin kullanıldığı deneysel çalışmaların analizi: bir meta-sentez çalışması. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 5(1), 155-173.
• İşbilir, E., Çakıroğlu, J. ve Ertepınar, H. (2014). Pre-sevice science teachers’ written argumentation qualities: From the perspectives of socio-scientific issues, epistemic belief levels and online discussion environment. Eurosia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(10), 371-381.
• Kabataş Memiş, E. (2017). Türkiye’de argümantasyon konusunda gerçekleştirilen tezlerin analizi: Bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 6(1) , 47-65 .
• Kutluca, A. Y. ve Aydın, A. (2017). Changes in pre-service science teachers’ understandings after being involved in explicit nature of science and socioscientific argumentation processes. Science & Education, 26(6), 637-668.
• Küçük, H., ve Aycan, H. (2015). 2007-2012 yılları arasında bilimsel tartışma üzerine gerçekleştirilmiş açık erişim araştırmalarının bir incelemesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Küçükoğlu, A. ve Ozan C. (2013). Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 27-47.
• Mallı, S. (2019). Türkiye’de fen eğitiminde argümantasyon alanında son on yılda yapılan akademik yayınların betimsel analiz yöntemiyle incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MEB. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Milli Eğitim Bakanlığı: Ankara.
• Öğreten, B. ve Uluçınar-Sağır, Ş. (2014). Argümantasyona dayalı fen öğretiminin etkililiğinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(1), 75-100.
• Özcan, R., Aktamış, H. ve Hiğde, E. (2018). Fen bilimleri derslerinde kullanılan argümantasyon düzeyinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 93-106.
• Özdem Yılmaz, Y., Çakıroğlu, J., Ertepınar, H. ve Erduran, S. (2017). The pedagogy of argumantation in science education: Science teachers’ instructional practices. International Journal of Science Education, 39, 1443-1464.
• Özdem, Y., Ertepınar, H., Çakıroğlu, J. ve Erduran, S. (2013). The nature of pre-service science teachers’argumentation in inguiry-oriented laboratory context. International Journal of Science Education, 35 (15), 2559-2586.
• Özer, M. (2019). Fen eğitiminde argümantasyon temelli öğretimin etkililiği: Meta-analiz çalışması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Seçkin Kapucu, M. ve Türk, H. (2019). Güncel bilimsel haberlerin Toulmin argüman modeline göre incelenmesi ve öğrencilerin argüman düzeylerinin belirlenmesi. Egitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1119-1144.
• Sözbilir, M. ve Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, [Special Edition], 1-22. Toulmin, S. (1958). The Uses Of Argument- Updated Edition. Cambridge University.
• Tümay, H ve Köseoğlu, F. (2010). Bilimde Argümantasyona Odaklanan Etkinliklerle Kimya Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Hakkındaki Anlayışlarını Geliştirme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (3), 859-876.
• Urhan, G. (2016). Argümantasyon tabanlı öğrenme ortamlarında öğrencilerin argüman kalitelerinin ve informal akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yeşilyurt, E., Çakıroğlu, J. ve Öztekin, C. (2015). Structural, epistemic and copceptual aspects of science teachers’ argumentation in the context of biological evolution. The National Association for Research in Science Teaching Annual International Conference (NARST), p. 474.