Sınıf Öğretmenlerinin Çevreye Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranış Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 24, 2443 - 2471, 30.04.2020

Ömer Erbasan , Mehmet Erkol

https://doi.org/10.26466/opus.619973

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin çevre bilgilerinin, çevre sorunlarına yönelik tutumlarının ve çevre davranış düzeylerinin belirlenmesidir. Araştırmada bu düzeylere cinsiyet, kıdem, çalışılan yerleşim yeri, eğitim durumu, çevreyle ilgili sivil toplum kuruluşuna üyelik ve çevreyle ilgili proje çalışması yapıp yapmama değişkenleri açısından da bakılmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılında Afyonkarahisar ilinde bulunan devlet ilkokullarında görev yapan 371 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak çevre bilgi testi, çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeği ve çevre davranış ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistik, ilişkisiz örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin çevre davranış ve çevre bilgi düzeylerinin orta, çevre sorunlarına yönelik tutum düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin bilgi, tutum ve davranış puanlarının cinsiyet, eğitim durumu ve sivil toplum kuruluşuna üyelik durumuna göre değişmediği belirlenirken kıdem, yerleşim yeri ve proje çalışması yapıp yapmama değişkenlerine göre farklılıkların olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çevre bilgisi, Çevre sorunlarına yönelik tutum, Çevre davranış, Sınıf öğretmeni

Investigation of Environmental Knowledge, Attitudes and Behaviors of Primary School Teachers

Öz

The purpose of this research is to determine the environmental knowledge, attitudes towards environmental problems and environmental behaviors of primary school teachers. In this study, the levels were also examined in terms of gender, seniority, residential area of workplace, educational background, membership to the non-governmental organizations related to the environment and availability of previous project experience on environment. Survey method was used in the study. The study group of the study is composed of 371 class teachers working in state primary schools in the province of Afyonkarahisar in the academic year of 2016-2017. Environment information test, attitude scale towards environmental problems and environmental behavior scale were used as data collection tools in the study. The data obtained were analyzed by using the SPSS 20 statistical program. Independent-samples t-test, and one way ANOVA were used in the analysis of results obtained from this study. As a result of the research, it was determined that both primary school teachers' environment behavior levels and their environmental knowledge levels are moderate and their attitudes towards about environmental problems are high. Furthermore, while it was determined that the knowledge, attitude and behavior scores of the teachers did not change according to gender, educational background and membership to non-governmental organizations, it was observed that there were differences in terms of the variables of seniority, residential area of workplace and availability of previous project experience on environment.

Anahtar Kelimeler

Environmental knowledge, Attitude towards environmental problems, Environmental behavior, Primary school teachers

Kaynakça

• Aksu, Y. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi:Burdur ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Aydemir, M. (2007). The investigation of teachers with respect to knowledge level on environmental concepts. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Bilim, İ. (2012). Sürdürülebilir çevre açısından eğitim fakültesi öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Bradley, J.C., Waliczek T.M. ve Zajicek J.M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. Jurnal of Environmental Education, 30(3), 17–21.
• Connell, S., Fien, J., Lee, J., Sykes, H. ve Yencken, D. (1999). If it doesn't directly affect you, you don't think about it’: A qualitative study of young people's environmental attitudes in two Australian cities. Environmental Education Research, 5(1), 95-113.
• Cutter, A. (2002). The Value of Teachers' Knowledge: Environmental Education as a Case Study. 21 Mayıs, 2017 tarihinde https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED466456.pdf adresinden erişilmiştir.
• Deniş, H. ve Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 20-26.
• Erol, G. H. ve Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 65-77.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practices of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education, 19(1), 39-50.
• Genç, M. ve Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asian Journal of Instruction, 1(1), 9-19.
• Goldman, D., Yavetz, B. ve Pe'er, S. (2006). Environmental literacy in teacher training in Israel: Environmental behavior of new students. The Journal of Environmental Education, 38(1), 3-22.
• Güler, E. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi ve öğrencilerin okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Güven, E. (2011). Çevre eğitiminde tahmin-gözlem-açıklama destekli proje tabanlı öğrenme yönteminin farklı değişkenler üzerine etkisi ve yönteme ilişkin öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Güven, E. (2013). Çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının tutumlarının belirlenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 33(2), 411-430.
• Kahyaoğlu, M. (2009). Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersinde çevresel problemlerin öğretimine yönelik bakış açıları, hazır bulunuşlukları ve öz-yeterliliklerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 28-40.
• Karabıçak, M. ve Armağan, R. (2004). Çevre sorunlarının ortaya çıkış süreci, çevre yönetiminin temelleri ve ekonomik etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2).
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi-kavramlar, ilkeler, teknikler (28. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karataş, A. (2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, E., Akıllı, M. ve Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 43-54.
• Kızıl, M. (2012). Çevre bilimi dersinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilgisi ve çevreye karsı tutumlarına olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Kibert, N. C. (2000). An analysis of the correlations between the attitude, behavior, and knowledge components of environmental literacy in undergraduate university students. Yayınlanmamış doktora tezi. University of Florida, Florida.
• Köğce, D., Ünal, S. ve Şahin, B. (2009). The effect of pre-service mathematic teachers' socio-economic status on their ideas and behaviours about environment. Journal of Turkish Science Education, 6(3), 19-37.
• Maskan, A. K., Efe, R., Gönen, S. ve Baran, M. (2006). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının çevre sorunlarının nedenleri, eğitimi ve çözümlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 1-12.
• McBeth, W. ve Volk, T. L. (2010). The national environmental literacy project: a baseline study of middle grade students in the United States. The Journal of Environmental Education, 41(1), 55-67.
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W. ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. New Jersey: PsychologyPress.
• Morrone, M., Mancl, K. ve Carr, K. (2001). Development of a metric to test group differences in ecological knowledge as one component of environmental literacy. The Journal of Environmental Education, 32(4), 33-42.
• Owens, M. A. (2000). The environmental literacy of urban middle school teachers. Yayınlanmamış doktora tezi. Emory University, Atlanta.
• Özdemir, O. (2016). Ekolojik okuryazarlık ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Özey, R. (2009). Çevre sorunları. Aktif Yayınevi.
• Polat, S. (2012). Öğretmen adaylarının (sosyal bilgiler, fen bilgisi, ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi, türkçe) çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Schaefer, G. (1980). Environmental education: A new word or a new philosophy of teaching? E. T. S. Bakshi ve Z. Naveh, (Ed.), Environmental education principles, methods, and applications, New York and London: Plenum Press.
• Sever, R. ve Yalçınkaya, E. (2012). Examining the environmental attitudes of pre-service teachers on primary school teaching. Marmara Geographical Review, 26, 1-15.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS'le veri analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Şahin, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• Şerenli, E. (2010). Geleceğin çevre eğitimcilerinin çevre okuryazarlık bileşenlerine sahip olma düzeylerinin belirlenmesi: Muğla Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepinar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 307-320.
• Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Timur, S. ve Yılmaz, M. (2013). Çevre davranış ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 317-333.
• Tungaç, A. S. (2015). Fen bilgisi öğretmenlerinin okul dışı (doğa deneyimine bağlı) çevre eğitimine yönelik özyeterlik algıları, çevre bilgileri ve çevresel tutumlarının incelenmesi: Mersin ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Uzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ürey, M. ve Şahin, B. (2010). Akademik personelin çevre sorunları ve çevre eğitimine yönelik duygu, düşünce ve davranışlarının değerlendirilmesi. Cukurova University Faculty of Education Journal, 38(3), 134-149.
• Vaughan, C., Gack, J., Solorazano, H. ve Ray, R. (2003). The effect of environmental education on schoolchildren, their parents, and community members: A study of ıntergenerational and ıntercommunity learning. The Journal of Environmental Education, 34(3), 12-21.
• Yavuz, S. (2006). Proje tabanlı öğrenme modelinin kimya eğitimi öğrencilerinin çevre bilgisi ile çevreye karşı tutumlarına olan etkisinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş. ve Yılmaz, M. (2000). Çevre bilimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.