KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN KARİYER UYUM YETENEĞİNE ETKİSİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 68 - 86, 30.06.2020

Hüseyin Sartık , Ayşe İpek Koca Ballı

Öz

Bu araştırma, üniversite son sınıf öğrencilerinin kişilik özellikleri ile kariyer uyum yeteneği ve alt boyutlarının araştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada veriler Çağ Üniversitesi ve Çukurova Üniversitesinde öğrenim gören 412 öğrenciye uygulanan anket ile toplanmıştır. Anket, 30 maddelik Hızlı Büyük Beşli Kişilik Ölçeği, 24 maddelik Kariyer Uyum Yeteneği Ölçeği ve demografik bilgilere yönelik sorulardan oluşmaktadır. Sonuç olarak dışa dönüklük, sorumluluk, duygusal denge ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin kariyer uyum yetenekleri üzerinde etkisi olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çoklu doğrusal regresyon analizleri sonucunda; kişilik özelikleri bağımlı değişken olan kariyer uyum yeteneğini açıklama oranı R2=0,288 olarak bulunmuştur. Bu sonuç kariyer uyum yeteneği değişkeninin % 28,8’inin, kişilik özellikleri ile açıklanabileceğini göstermektedir. Ayrıca kişilik özellikleri alt boyutları dışa dönüklük, sorumluluk, duygusal denge ve deneyime açıklık alt boyutlarının kariyer uyum yeteneği üzerinde etkisi olduğu tespit edilmiştir. Kariyer uyumundaki değişimin %14,1’inin dışa dönüklükle, %25,9’unun sorumlulukla, %11,1’inin duygusal denge ile ve %26,7’sinin deneyime açıklık ile açıklanabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kişilik özellikleri, kariyer uyum yetenekleri

Kaynakça

• Basım, N. , Çetin, F. ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24( 63), 20-34. Bitlisli, F. , Dinç, M. , Çetinli, E. ve Kaygısız, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(18), 459-480. Bozkurt, Y., (2018) Genç Erişkinlerde Pozitif ve Negatif Rol Modellerin Beş Büyük Kişilik Faktörü Kapsamında İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: İstanbul. Burger, J.M. (2016). Kişilik, psikoloji biliminin insan doğasına söyledikleri (5.Basım). İ. D. Erguvan Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaktüs Yayınları. Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranış. Ankara: Remzi Kitabevi. Durna, U.(2005) A tipi ve b tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,19(1), 275-290. Gunkel, M., Schlaegel, C., Langella, I. M., & Peluchette, J. V. (2010). Personality and career decisiveness: An international empirical comparison of business students' career planning. Personnel Review, 39(4), 503-524. Costa, P. T. ve McCrae, R. R. (1992). Normal personality assessment in clinical practice: The NEO Personality Inventory. Psychological Assessment, 4(1), 5. Feist, J. and Feist, G. J. (2002). Theories of personality (5th ed.). New York: McgrawHill Higher Education. Gunkel, M.. Schlaegel, C, Langella, I. M., Peluchette, Joy V.(2010).Career adaptability predicts subjective career success above and beyond personality traits and core self-evaluations. Personnel Review, 39, (4), 503-524. Herr, E. L.,Cramer S. H. ve Niles S. G. (2004). Career guidance and counseling through the life-span. (6th Ed.). Boston: Pearson Education Kanten, S. (2012) Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16 Kaya, E. Ü. (2017) “Risk Alma Davranışlarının Kariyer Uyum Yetenekleri Üzerindeki Etkisi ve Bu Değişkenle İlişkisi: Yükseköğretimde Kişisel Değişkenler Açısından Bir Bakış”, The Journal of Academic Social Science Studies, Spring 2, 55, Li, Y., Guan, Y., Wang, F., Zhou, X., Guo, K., Jiang, P., ... & Fang, Z. (2015). Big-five personality and BIS/BAS traits as predictors of career exploration: The mediation role of career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 89, 39-45. McAdams, D. P., & Olson, B. D. (2010). Personality development: Continuity and change over the life course. Annual Review of Psychology, 61, 517-542. McCrae, R.R., ve Costa, P.T. (1987). Validation of the five-factormodel of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 81-90. McCrae, R. R., & John, O. P. (1992). An introduction to the five‐factor model and its applications. Journal of personality, 60(2), 175-215. McCrae, R. R. ve Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood. New York: Guilford Press. s.48-63. Morris, C. G. (2002). Psikolojiyi anlamak.H. B. Ayvaşık ve M. Sayıl (Çev.). Ankara: Türk Psikologlar Dergisi Yayınları. Morsünbül, Ü. (2014) Hızlı büyük beşli kişilik testi türkçe versiyonu geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2014, 27, 316-322 Niles, S. G. ve Harris-Bowlbey, J. (2013). 21. Yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri. (Çev. Ed. Fidan Korkut Owen). Ankara: Nobel. Özler, D. E., Mercan, N. ve Yeni, Z. (2016). y kuşağının beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer uyum yetenekleri üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. "İŞ, GÜÇ" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 18 (4), 145-162. Pişkin, M.(2017). Gelişen insan kaynakları. Kariyer Gündemi Dergisi, 5, 4-13. Robbins, S. P. ve T. A. Judge. 2012. Örgütsel davranış (14. Basım) İ. Erdem (Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık. Rossier, J., Zecca, G., Stauffer, S. D., Maggiori, C., & Dauwalder, J. P. (2012). Career Adapt-Abilities Scale in a French-speaking Swiss sample: Psychometric properties and relationships to personality and work engagement. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 734-743. Savickas, M. L. (2002). Careerconstruction: A development al theory of vocational behavior. D. Brown and Associates (Ed.), Career choice and development (4. edition). San Francisco: Jossey-Bass. Savickas, M.L. (2005). The Theory and Parctice of Career Construction. In Brown, S.D &Lent, R.W. (Eds.). (2005). Career Development and Counselling: Putting Theoryand Researchto Work. New Jersey: John Wiley&Sons. Savickas, M.L. (2011). New Questions for vocational psychology: premises, paradigms and practices. Journal of CareerAssessment, 19 (3), 251-258 Savickas, M. L. ve Porfeli, E. J. (2011). Revision of the career maturity in ventory: The adaptability form. Journal of Career Assessment, 19 (4), 355-374. Sivri, E. (2018). Amatör futbolcularda kişilik özellikleri ile kariyer uyum yeteneklerinin araştırılması. Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul. Teixeira, M. A. P., Bardagi, M. P., Lassance, M. C. P., de Oliveira Magalhães, M., & Duarte, M. E. (2012). Career adapt-abilities scale—Brazilian form: psychometric properties and relationships to personality. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 680-685. van Vianen, A. E., Klehe, U. C., Koen, J., & Dries, N. (2012). Career adapt-abilities scale—Netherlands form: Psychometric properties and relationships to ability, personality, and regulatory focus. Journal of Vocational Behavior, 80(3), 716-724. Worthman, C. (1998). Psychology. New York: USA Yeşilyaprak, B. (2013). Mesleki Rehberlik Ve Kariyer Danışmanlığı: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Yayıncılık. Yılmazer, A. ve Eroğlu, E. (2012). Davranış bilimleri ve örgütsel davranış (4.Bs.). Ankara: Detay Yayıncılık. Zacher, H.(2014).Career adaptability predicts subjective career success above and beyond personality traits and core self-evaluations