THE EFFECT OF THE USE OF INFORMATION TECHNOLOGIES ON BUSINESS PERFORMANCE AND COMPETITIVE ADVANTAGE: A FIELD RESEARCH

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 62 - 78, 31.12.2023

Salih Yeşil , Yüksel Mavi , Sümeyye Yıldız

Öz

The aim of this study is to examine the impact of information technology use (information technologies knowledge, information technologies applications, information technologies tools) on business performance and competitive advantage. The other aim of the study is to test the impact of business performance on competitive advantage. In the study, quantitative research method was used. A survey form was used as a data collection technique. The universe of the study consists of textile companies in Kahramanmaraş. The sample group consisted of 311 managers in textile companies. The data were tested with frequency analysis, reliability analysis, correlation analysis and regression analysis. According to the main hypothesis test results of the study It has been determined that information technology tools positively affect business performance. It has been observed that information technology applications and information technology tools positively affect competitive advantage. It has been determined that competitive advantage positively affects business performance. It has been determined that information technology knowledge and information technology applications do not affect business performance. It has been observed that knowledge of information technologies does not affect competitive advantage.

Anahtar Kelimeler

Use of Information Technologies, Business Performance, Competitive Advantage

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ KULLANIMININ İŞLETME PERFORMANSI VE REKABET AVANTAJI ÜZERİNE ETKİSİ: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Öz

Bu çalışmanın amacı, bilişim teknolojileri kullanımının (bilişim teknolojileri bilgisi, bilişim teknolojileri uygulamaları, bilişim teknolojileri araçları) işletme performansı ve rekabet avantajı üzerine etkisini incelemektir. Çalışmanın diğer amacı ise işletme performansının rekabet avantajı üzerine etkisini test etmektir. Çalışmada, nicel araştırma yöntemine başvurulmuştur. Veri toplama tekniği olarak anket formundan yararlanılmıştır. Çalışmanın evrenini, Kahramanmaraş’taki tekstil firmaları oluşturmuştur. Örneklem grubunu, tekstil firmalarındaki 311 yönetici meydana getirmiştir. Veriler frekans analizi, güvenirlik analizi, korelasyon analizi ve regresyon analiziyle test edilmiştir. Çalışmanın ana hipotez testi sonuçlarına göre bilişim teknolojileri araçlarının işletme performansını pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Bilişim teknolojileri uygulamaları ve bilişim teknolojileri araçlarının rekabet avantajını pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Rekabet avantajının işletme performansını pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Bilişim teknolojileri bilgisinin ve bilişim teknolojileri uygulamalarının işletme performansını etkilemediği tespit edilmiştir. Bilişim teknolojileri bilgisinin rekabet avantajını etkilemediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilişim Teknolojileri Kullanımı, İşletme Performansı, Rekabet Avantajı

Kaynakça

• Acılar, A. (2009). Kobi’lerde bilişim teknolojileri güvenliği sorunu: Tehditler ve önlemler. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1), 1-16. https://dergipark.org.tr/en/pub/akuiibfd/issue/1627/20380
• Afari-Kumah, E. ve Tanye, H.A. (2009). Tertiary students view on information and communications technology usage in Ghana. Journal of Information Technology Impact, 9(2), 81-90. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/4740339/jiti.v9n2.081-090-libre.pdf?
• Agha, S., Alrubaiee, L. ve Jamhour, M. (2012). Effect of core competence on competitive advantage and organizational performance. International Journal of Business and Management, 7(1), 192-204. https://www.researchgate.net/profile/Laith-Alrubaiee/publication
• Akın, H.B. (1998). Bilişim teknolojilerinin evrimi ve bilişim teknolojilerinin çağdaş işletmelerde stratejik yönetim üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 239-253. https://opendata.uni-halle.de/bitstream/1981185920/109497/31/688785468.pdf
• Aslan, Ş. ve Özata, M. (2007). Kobi’lerde bilgi teknolojisi kullanımının, rekabet gücü, yenilikçilik, girişimcilik ve pazarlama kapasitesiyle ilişkileri: Otomotiv sektöründe bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 15-28. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/50370
• Bakan, İ. ve Kelleroğlu, H. (2003). Performans değerlendirme: Çalışanların performans değerlendirme uygulamalarından beklentileri konusunda bir alan çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 103-127. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/195043
• Bakan, İ. ve Şekkeli, Z.H. (2016). Lojistik koordinasyon yeteneği, lojistik inovasyon yeteneği ve müşteri ilişkileri (MİY) yeteneği ile rekabet avantajı ve lojistik performans arasındaki ilişki: Bir alan araştırması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 39-68. http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/download/article-file/107749
• Barnatt, C. (1996). Management Strategy and Information Technology: Text and Readings. London: International Thomson Business Press.
• Bayram, N. (2004). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Becker, B. ve Gerhart, B. (1996). The Impact of human resource management on organizational performance: Progress and prospects. Academy of Management Journal, 39(4), 779-801. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.5465/256712
• Bieser, J.C.T. ve Hilty, L.M. (2018). Assessing indirect environmental effects of information and communication technology (ICT): A Systematic literatüre review. Sustainability, 10(8), 1-19. file:///C:/Users/sauro/Downloads/sustainability-10-02662.pdf
• Burak, M.F. ve Deniz, R.B. (2021). Kurum Kültürü, sürdürülebilir rekabet avantajı, çevresel belirsizlik ve kurumsal performans ilişkisi: Türk ihracatçı firmaları. International Journal of Arts & Social Studies Dergisi, 4(6), 49-83. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1859758
• Bülbül, H., Özçifçi, V. ve Özoğlu, B. (2014). Tedarik zinciri ve işletme performansına bilişim teknolojilerinin etkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 95-106. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/185094
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Carbonara, N. (2005). Information and communication technology and geographical clusters: Opportunities and spread. Technovation, 25(2005), 213-222. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/S0166-4972(03)00095-6
• Ceyhun, Y. ve Çağlayan, M.U. (1997). Bilgi Teknolojileri Türkiye İçin Nasıl Bir Gelecek Hazırlamakta. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Chae, H.C., Koh, C.E. ve Prybutok, V.R. (2014). Information technology capability and firma performance: Contradictory findings and their possible cuases. MIS Quarterly, 38(1), 305-326. file:///C:/Users/sauro/Downloads/MISQChaeKohPrybutok_10689.pdf
• Chaharbaghi, K. ve Cripps, S. (2006). Intellectual capital: Direction, not blind faith. Journal of Intellectual Capital, 7(1), 29-42. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1108/14691930610639750
• Chen, Y.S. (2008). The Positive effect of green intellectual capital on competitive advantages of firms. Journal of Business Ethics, 77(3), 271-286. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1007/s10551-006-9349-1
• Choi, W.S., Kang, S.W. ve Choi, S.B. (2021). Innovative behavior in the workplace: An Empirical study of moderated mediation model of self-efficacy, perceived organizational support, and leader-member exchange. Behavioral Sciences, 11(182), 1-17. file:///C:/Users/sauro/Downloads/behavsci-11-00182.pdf
• Çakıcı, M., Oğuzhan, A. ve Özdil, T. (2015). İstatistik. Bursa: Ekin.
• Çalışkan, A., Akkoç, İ. ve Turunç, Ö. (2011). Örgütsel performansın artırılmasında motivasyonel davranışların rolü: Yenilikçilik ve girişimciliğin aracılık rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 363 401. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/194469
• Damar, A. ve İraz, R. (2020). Entelektüel sermaye ve rekabet avantajı ölçeklerinin Türkçe’ye uyarlanması ve değişkenler arasındaki ilişkiler: Kobiler üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 8(5), 4487-4520. file:///C:/Users/sauro/Downloads/608a2c27-d1eb-460d-813b-7f43da0cd363.pdf
• Demirsel, M.T. (2014). Kobi’lerde kullanılan bilişim teknolojilerinin örgütsel performansa etkileri: Konya Organize Sanayi Bölgelerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(28), 278-305. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/288834
• Dulkadir, B. (2021). Bilişim teknolojisi tabanlı karar destek sistemleri ile iplik üretim tesislerinde üretimin planlanması. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 5(1), 193-209. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1010825
• Dulkadir, B. ve Akkoyun, B. (2013). Bilişim teknolojilerinin işletme performansı üzerine etkileri ve Gaziantep ilinde tekstil sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, 72-90. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/84412
• Durdu, A. ve İpek, E. (2020). Bilgi yönetiminin işletmelere yenilik ve rekabet üstünlüğü sağlaması. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11(43), 105-114. https://dergipark.org.tr/en/pub/ajit-e/article/746116
• Earl, M.J. (1991). Information Management: The Strategic Dimension (Oxford Ins). Clarendon Press.
• Elibol, H. (2005). Bilişim teknolojileri kullanımının işletmelerin organizasyon yapıları üzerindeki etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 155-162. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1722212
• Ergin, D.Y. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(7), 125-148. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1697
• Esen, Ş. (2010). Rekabet kavramına iktisat okulları açısından yaklaşım. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1), 17-26.
• Glazer, R. (1991). Marketing in an information-intensive environment: Strategic implications of knowledge as an asset. Journal of Marketing, 55(1991), 1-19. https://sci-hub.se/https://www.jstor.org/stable/1251953
• Gunasekaran, A., Love, P.E.D., Rahimi, F. ve Miele, R. (2001). A Model of investment justification in information technology projects. International Journal of Information Management, 21(5), 349 364. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/S0268-4012(01)00024-X
• Güleş, H.K., Bülbül, H. ve Çağlayan, V. (2003). Bilişim teknolojileri kullanımının işletme performansına etkisi: Küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinde bir uygulama. SÜ İİBF Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 61-83. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/289642
• Hashim, J. (2007). Information communication technology (ICT) adoption among SME owners in Malaysia. International Journal of Business and Information, 2(2), 221-240. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/45485625/20-91-1-PB-libre.pdf?1462816021=&respon
• Hurst, D.K. (2000). Kriz ve Yenilenme, E. Gürdemir, (Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.
• İpçioğlu, İ. ve Kahya, D. (2016). Bilgi yönetimi sürecinin örgütsel performansa etkisi ve otomotiv sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(25), 179-204. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/276268
• Jap, S.D. (2001). Perspectives on joint competitive advantages in buyer-supplier relationships. International Journal of Research in Marketing, 18(2001), 19-35. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/S0167-8116(01)00028-3
• Kanıbir, H. (2004). Yeni bir rekabet gücü kaynağı olarak entellektüel sermaye ve organizasyonel performansa yansımalar. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1(3), 77-85. file:///C:/Users/sauro/Downloads/hezarfen,+Journal+manager,+12.pdf
• Kanter, R.M. (1999). From Spare change to real change: The Social sector as beta site for business innovation. Harvard Business Review, 77(3), 122.
• Karahan, M. ve Bürkek, N. (2022). Türkiye’deki işletmelerde bilişim teknolojileri kullanımı: Sorunlar ve çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 71-87. http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/download/article-file/2504042
• Koban, E. ve Eker-İşcioğlu, T. (2020). Lojistik işletmelerinin pazarlama yeteneklerinin rekabet avantajı ve işletme performansına etkisi. UİİİD-IJEAS, 2020(26), 35-52. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/927700 Kothandaraman, P. ve Wilson, D.T. (2001). The Future of competition: Value-Creating networks. Industrial Marketing Management, 30(4), 379-389. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/S0019-8501(00)00152-8
• Krishnan, V.R. (2002). Transformational leadership and value system congruence. International Journal of Value-Based Management, 15(1), 19-33. file:///C:/Users/sauro/Downloads/Transformational_Leadership_and_Value_System_Congr.pdf
• Küçükler, M. ve Yıldırım, İ. (2022). İhracat yapan işletmelerin dinamik yeteneklerinin işletme performansına etkisinde örgütsel çevikliğin aracılık rolü (halıcılık sektöründe Gaziantep ili örneği). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 928-943. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1553289
• Li, S., Ragu-Nathan, B., Ragu-Nathan, T.S. ve Rao, S.S. (2006). The Impact of supply Chain management practices on competitive advantage and organizational performance. Omega, 34(2006), 107-124. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/j.omega.2004.08.002
• Lopez, S.P., Peon, J.M.M. ve Camilo J.V. Ordas (2009). Information technology as an enabler of knowledge management: An Empirical analysis, knowledge management and organizational learning, Annals of Information Systems (Ed. William R. King), New York: Springer Science+Business Media.
• Newbert, S.L. (2008). Value, rareness, competitive advantage, and performance: A Conceptual‐Level empirical investigation of the resource‐based view of the firm. Strategic Management Journal, 29(7), 745-768. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1002/smj.686
• Orhan, A. ve Yılmaz-Genç, S. (2018). Bilişim teknolojisindeki gelişmenin sosyoekonomik etkileri. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(Özel Sayı), 264-275. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/548917
• Özdemir, L. (2009). Yönetimde Bilişim Teknolojisi Etkinlik Sistemi Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özdemir, L. ve Dulkadir, B. (2017). Bilişim teknolojisi işlevlerinin örgütsel performans üzerine etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(29), 25-41. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/661170
• Özel, S. ve Öztemel, E. (2018). İşletmelerde teknoloji yönetimi ve yetkinlik bazlı değerlendirme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 409-425. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/698713
• Öztürk, D. (2016). Tedarik Zinciri Yönetimi Süreçlerini Etkileyen Faktörler. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 6(1), 17-24. https://ijses.org/index.php/ijses/article/view/175/181
• Perez-Arostegui, M.N., Bustinza-Sanchez, F. ve Barrales-Molina, V. (2015). Exploring the relationship between information technology competence and quality management. BRQ Business Research Quarterly, 18, 4-17. https://pdf.sciencedirectassets.com/308269/1-s2.0-S2340943615X00028/1-s2.0-S2340943614000073/main.pdf?X-Amz-Security-Token=IQoJb3
• Porter, M.E. (1985). Competitive Adventage: Creating and Sustaining Superior Performance. New York: Free Press.
• Porter, M.E. ve Millar, V.E. (1985). How information gives you competitive advantage. Harvard Business Review, 63(4), 149-160. file:///C:/Users/sauro/Downloads/Reading%205-How%20Information%20Gives%20You%20Comp-Fall2015.pdf
• Raduan, C.R. Uli, J., Abdullah, H. ve Ismail, A.I. (2009). A Conceptual framework of the relationship between organizational resources, capabilities, systems, competitive advantage and performance. Research Journal of International Studies, 12, 45-58.
• Robinson, L. ve Minikin, B. (2012). Understanding the competitive advantage of national olympic committees. Managing Leisure, 17(2-3), 139-154. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1080/13606719.2012.674391
• Sheth, J.N. ve Parvatiyar, A. (1995). The Evolution of relationship marketing. International Business Review, 4(4), 397-418. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1016/0969-5931(95)00018-6
• Sohal A.S., Moss, S. ve Lionel, Ng. (2001). Comparing IT success in manufacturing and service industries. International Journal of Operations & Management, 21(1-2), 30-45. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1108/01443570110358440
• Sözbilir, F. (2013). Bilişim teknolojileri, bilgi yönetimi ve inovasyon ilişkisi: Türkiye’de bir alan araştırması (Doktora Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Tecim, V. ve Gökşen, Y. (2009). Bilişim teknolojilerinin üniversitelerde etkin kullanımı üzerine bir çalışma. Journal of Yasar University, 4(14), 2237-2256. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/179232
• Tekin, M., Zerenler, M. ve Bilge, A. (2005). Bilişim teknolojileri kullanımının işletme performansına etkileri: Lojistik sektöründe bir uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(8), 115-129. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/199468
• Tippins, M.J. ve Sohi, R.S. (2003). IT competency and firm performance: Is Organizational learning a missing link? Strategic Management Journal, 24(8), 745-761. https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1002/smj.337
• Tuan, N.P. ve Yoshi, T. (2010). Organizational capabilities, competitive advantage and performance in supporting industries in Vietnam. Asian Academy of Management Journal, 15(1), 1-21. https://www.researchgate.net/profile/Yoshi-Takahashi/publication/44035889_OR
• Watkins, K.E. ve Marsick, V.J. (1993). Sculpting the Learning Organization: Lessons in the Art and Science of Sistematic Change. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Yaralıoğlu, K. (2001). Performans değerlendirmede analitik hiyerarşi proses. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(1), 129-142. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/211403
• Yeşil, S., Demir, Z.F. ve Mavi, Y. (2021). Müşteri memnuniyeti, kurumsal imaj ve örgütsel güvenin örgütsel performansa etkisi: Bir alan araştırması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-46. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1659197