Yapısalcılık ile post-yapısalcılık bağlamında dil ve metinden anlam kurma / Making meaning from language and text with regard to structuralism and poststructuralism

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 39 - 45, 31.07.2016

Kasım Yıldırım , Yusuf Berk

Öz

Dil ve anlam ilişkisi birbirinden ayrı düşünülemeyecek iki öğedir. İnsan var olduğundan beri dile bağlı anlam kurma ilişkileri de değişiklik göstermiştir. İlk zamanlarda zaruri ihtiyaçlar için kurulan diyaloglar/söyleşimler gelişimle birlikte kendisini baskıya, iknaya, oyunlara, teknolojiye vb. olgulara bırakmıştır. Her düşünür dile ve akabinde oluşacak olan anlam kurma sürecini farklı değerlendirmiştir. Kimileri dili formüle etmeye çalışmış, kimileri dili evrensel dizgeler bağlamında açıklamaya çalışmış, kimileri de dilin altında yatan anlamları tarihsel süzgeçten geçirerek anlamın kendisini başka anlamlara bırakışını incelemiştir. Bu çalışmada dil ve anlam ilişkisi, akımlar ve düşünürler perspektifinden genel bir bakışla ele alınacak, dili bir yapı olarak gören yapısalcılık, yapısalcılığın argümanlarına karşı çıkış olarak gelişen post-yapısalcılık ve bu akımların içinde yer etmiş önemli fikirler geliştirmiş (Saussure, Derrida, Foucault, Kristeva, Baktin, Lyotard) düşünürlerin dil ve anlamla ilgili bakış açılarına yer verilmeye çalışılmıştır.

Kaynakça

• Akdoğan, V. (2013, Aralık). J. Derrida ve yapısöküm. http://politikakademi.org
• Aktulum, K. (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Akyol, H. (2003). Metinden anlam kurma. TÜBAR, XIII, 49-58.
• Akyol, H. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Ateş, S. (2011). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğrenme-öğretme sürecinin anlama öğretimi açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 99-117.
• Çevikbaş, S. (2002). Yapısalcılık üzerine. Felsefe Dünyası, 35, 137- 151.
• Derrida, J. (2001). Grammatology. (Çev. İ. Birkan). Ankara: Bigesu Yayınclık. (Orijinal kitap 1967 yılında basıldı).
• Ekiz, T. ( 2007). Alımlama estetiği mi metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47, 119-127.
• Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2010). Öteki kuram. Ankara: Erk Yayınevi.
• Foucault, M. (2005). Özne ve iktidar. (Çev. Işık E. ve Osman A.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göksel, N. (2014). Derrida: Yaşamı yeniden düşünürken. İstanbul: YKY Yayınları
• Güçlü, A. (2002). Felsefe sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gümüş, E. (2006). Tuncer Cücenoğlu’nun tiyatro oyunlarına genel bir bakış ve oyunlarında metinlerarası izler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tiyatro Anasanat Dalı, Isparta.
• Güncü, E. (2005). Post-yapısalcılık. İstanbul: Yom Sanat.
• Lyotard, J. F, (2000). Postmodern durum. (Çev. Ahmet Ç.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Rosenblatt, L.M. (1978). The reader, the text, the poem: The transactional theory of the
• literary work. Carbondale: Southern Illinois University Press.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve post-modernizm. (Çev. Abdülbaki, G.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Short, K.G. (1986). Literacy as a collaborative experience. Unpublished doctoral dissertation, Indiana University.
• Soykan, Ö. N. (2006), Felsefe ve dil (Wittgenstein üstüne bir araştırma). İstanbul: MVT Yayıncılık, İstanbul
• Sözen, E. (1999). Söylem. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Uçan, H.(2009), Modernizm/postmodernizm ve J. Derridanın yapısökümcü okuma ve anlamlandırma önerisi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4, 2283-2306.
• Urhan, V. (2007). M. Foucault ve bilgi/iktidar ilişkisinin soykütüğü. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 9, 99-118.
• Wood, L. A., & Kroger, R., O. (2000). Doing discourse analysis: methods for studying action in talk text. London: Sage Publications.