Çocukların Okuma Becerileri, Motivasyonu ve Tutumlarının Şiirsel Anlatıma Dayalı Eserlerle Geliştirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 45 - 66, 30.06.2021

Nazife Dikmen , Hülya Kartal

https://doi.org/10.35233/oyea.890859

Cited By: 2

Öz

Mevcut araştırmanın amacı, ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin şiirsel anlatıma dayalı eserler ile okuma becerisini geliştirmek, okuma motivasyonunu artırmak ve okumaya yönelik olumlu tutum geliştirmesini sağlamaktır. Araştırma eylem araştırması olarak tasarlanmıştır. Araştırmada çalışma grubunun oluşturulması için bir ilkokuldaki 156 ikinci sınıf öğrencisine Okuma Motivasyonu Profili Ölçeği ve Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği uygulanarak, okuma motivasyonu ve okumaya yönelik tutumu düşük olan öğrenciler belirlenmiştir. Bu öğrenciler arasından Türkçe ders notları çok iyi olmayan öğrenciler belirlenip sınıf öğretmenleri ile görüşülerek ve okuma becerileri düzeyleri belirlenerek beş kişilik çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışma grubunda yer alan öğrencilerle haftada altı ders saati olmak üzere sekiz hafta süresince çalışma yapılmıştır. Öğrencilerin okuma becerilerini, okuma motivasyonlarını ve okumaya yönelik tutumlarını geliştirmek için şiirsel dille yazılmış resimli çocuk kitapları ile diyaloğa dayalı okuma tekniği ve hikâye haritası yöntemi ile çalışmalar yapılmıştır. Uygulama sonunda çalışma grubundaki öğrencilerin okuma motivasyonlarının yükseldiği, okumaya yönelik tutumlarının olumlu olduğu, dakikada okudukları doğru kelime sayısının, kelime tanıma oranının arttığı, üç öğrencinin okuduklarını anlama düzeylerinin endişe düzeyinden serbest düzeye ve iki öğrencinin ise öğretim düzeyine ilerlediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma becerilerinin gelişimi, okuma motivasyonu, okuma tutumu, okuma, şiirsel anlatım

Improving Children’s Reading Skills, Motivation and Attitudes by Works Based on Story Poems

Öz

The aim of the present study is to improve primary school second grade students' reading skills with works based on poetic expression, to increase their reading motivation and to develop a positive attitude towards reading. The research is designed as an action research. To form the study group, the Reading Motivation Profile Scale and the Reading Attitude Scale were administered to 156 second grade students in a primary school and those with low scores in reading motivation and attitude were identified. Among these students whose Turkish lecture grades were not very good were determined, and a study group of five people was formed by interviewing their classroom teachers and determining their reading skills. With students in a working group were worked six hours in a day during eight weeks. In order to improve the students' reading skills, reading motivation and attitudes towards reading, studies were carried out with the method of dialogue-based reading method and story mapping method with children's picture books written in poetic language. At the end of the application, it was determined that the reading motivation of the students in the study group increased, their attitudes towards reading were positive, the number of correct words that they read per minute and the rate of recognition of words were increased, three students' reading comprehension level progressed from anxiety level to free level and two students’ level progressed to the educational level in the study group.

Anahtar Kelimeler

Development of reading skills, reading motivation, reading attitude, reading, poetic expression

Kaynakça

• Akça, G. (2002). Hikâye haritası yönteminin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama beceri düzeyleri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akyol, H. (2006). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç. & Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme: öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Ankara: Pegem Akademi.
• Akyol, H. (2015). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Arslan, D., & Dirik, M. Z. (2008). İlköğretim ikinci sınıf öğrencilerinin okuma güçlüklerini gidermede okumayı geliştirici duyuşsal yaklaşımın etkisi. Eğitim Fakültesi Dergisi XXI (1), 2008, 1-18.
• Ataş, M. (2015). İlkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının bazı değişkenler bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Ateş, M. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyleri ile Türkçe dersine karşı tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Balantekin, Y., & Kartal, H. (2017). Okul öncesi etkinlik kitaplarının okumaya hazırlık çalışmaları bağlamında değerlendirilmesi. International Journal of Social Science, 55, 63-78.
• Balcı. A., Uyar. Y., & Büyükikiz, K. K. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7 (4), 965-985.
• Baker, T., & Wigfield, A. (1999). Dimensions of children’s motivation for reading and their relations to reading activity and reading achievement. Reading Research Quarterly, 34, 2- 29.
• Baki, Y. (2018). The effect of reading motivations of 6th, 7th and 8th-grade students on reading attitudes: a structural equation modeling. International Online Journal of Educational Sciences, 10 (1), 17-38.
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 137-159.
• Başaran, M., & Ateş S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 73-92.
• Büyükkavas Kuran, Ş., & Ersözlü, Z. N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin çocuk edebiyatına ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 1-17.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem akademi.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 11, 230-250.
• Coşkun, E. (2003). Çeşitli değişkenlere göre lise öğrencilerinin etkili okuma becerileri ve bazı öneriler. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 13, 101-129.
• Çıkla, S. (2009). Şiir ve hikâye çevresinde oluşan iki tür: manzum hikâye ve öykü-şiir. TÜBAR, XXV, 51-85.
• Dalboy, N. (2014). Çocuk edebiyatı eserlerinin okumaya yönelik tutuma etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Darıcan, A. M. (2014). İlkokul 4. Sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Dilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 43-55.
• Dündar H., & Akyol H. (2014). Okuma ve anlama problemlerinin tespiti ve giderilmesine ilişkin örnek olay çalışması. Eğitim ve Bilim, 39 (171), 361- 377.
• Edmunds, K. M., & Bauserman, K. L. (2006). What teachers can learn about reading motivation through conversations with children. International Reading Association, 59, 414–424.
• Gambrell L., Palmer B.M., Codling R.M., & Mazzoni S.A. (1996). Assessing motivation to read. The Reading Teacher, 49, 518-533.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 250-265.
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö., & Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42 (196), 258-272.
• Gönen, M., Uludağ, G., Fındık Tanrıbuyurdu, E., & Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 29 (1), 126-139.
• Guthrie J. T., Alao S., & Rinehart J. M. (1997). Literacy ıssues in focus: engagement in reading for young adolescents. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 40 (6), 438-446.
• Günel, E. (2015). Nitel araştırmayla tanışma. Ersoy, A. ve Yalçınoğlu, P. (Ed.), Nitel araştırmaya giriş (s. 1-35.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gürgür, H. (2016). Eylem araştırması. Saban, A., ve Ersoy, A. (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri (s. 1-51). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Hart, B., & Risley, T. R. (1992). American parenting of language-learning children: Persisting differences in family-child interactions observed in natural home environments. Developmental Psychology, 28, 1096- 1106.
• Henk, W.A., & Melnick, S.A. (1995). The reader self-perception scale (RSPS): A new tool for measuring how children feel about themselves as readers. The Reading Teacher, 48 (6), 470-477.
• Işıkdoğan, N. (2009). Hikâye haritası tekniğinin zihin engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini kazanmalarındaki etkililiği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İleri Aydemir, Z. & Öztürk, E. (2013). Metinlere yönelik okuma motivasyonu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 12(1), 66‐76.
• Kara, A. (2008). İlköğretim birinci kademede eğitimde motivasyon ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Ege Eğitim Dergisi, 9 (2), 57- 78.
• Karadağ, Ö. (2012). Anlama becerileri açısından Türkçe dersi öğretim programı (6, 7, 8. sınıflar)’na eleştirel bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36 (1) , 97-110
• Karahan, B., & Taşdan, M. (2016). 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin okumaya karşı tutum ve motivasyonlarının okuduğunu anlama becerileri ile ilişkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(2), 949-969.
• Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (3), 463-475.
• Karatay, H. (2011). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Kartal, H. (2001). Yatılı-gündüzlü işitme engelli ilköğretim öğrencilerinin benlik kavramları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Kartal, H., & Bozkurt, M. (2014). Okuma-yazma öğreniyorum ders kitabında yer alan metinlerin bağlaşık ve bağdaşıklık yönünden incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (18), 629-655.
• Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3 (2), 49-62.
• Kocaarslan, M. (2016). “Garfield” görselli 1-6. Sınıflar için okumaya yönelik tutum ölçeğinin Türkçe uyarlama çalışması. İlköğretim Online, 15(4), 1217-1233.
• Kush, J. C., Watkins, M.W., & Brookhart, S.M. (2005). The temporal-interactive influence of reading achievement and reading attitude. Educational Research and Evaluation, 11(1), 29-44.
• Manguel, A. (2015). Okumanın tarihi. (F. Elioğlu, Çev.). (7.bs.). İlk baskı (2001). İstanbul: YKY.
• McKenna, M. C., Kear, D. J., & Ellsworth, R. A. (1995). Children's attitudes toward reading: A national survey. Reading Research Quarterly, 30 (4), 934–956.
• Mete, G., & Sis, N. (2016). Okuma eğitimi ve okumaya adanmışlık modeli. (1. Basım). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Akademik başarıların izlenmesi ve değerlendirilmesi 4. Sınıflar özet rapor 2018. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Özbay, M., & Çeçen, M. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. Sınıflar) yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1 (1), 67-76.
• Pilten, G. (2011). İlk okuma yazma öğretimini etkileyen faktörler. İlk okuma ve yazma öğretimi. Ed. Turan Temur. Ankara: Pegem Akademi.
• Reutzel, D. R. (1985). Story maps ımprove comprehension. The Reading Teacher, 38 (4), 400-404.
• Roettger, D., Szymczuk, M., & Millard, J. (1979). Validation of a reading attitude scale for elementary students and an ınvestigation of the relationship between attitude and achievement. Journal of Educational Research, 72 (3), 138-142.
• Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 141-155.
• Sanders, B. (2013). Öküzün a’sı, elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. (3.Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. (8. Baskı). İzmir: Tudem Yayınevi.
• Sözen, N., & Akyol, H. (2018). Rehberli okuma yöntemi: bir eylem araştırması. Turkish Studies, 13(19), 1633-1638.
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sülün Özyar, G. (2012). Okuma becerisinin geliştirilmesi ve çocuğun dil-kavram gelişmesi bağlamında Yalvaç Ural’ın çocuk kitapları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, A. (2009). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının sosyo- ekonomik düzeylerine göre incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 367 388.
• Şahin Taşkın, Ç. & Esen Aygün, H. (2017). İlkokul öğrencilerinin okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1120-1136.
• Şahinli, A. (2008). Hikâye okumanın okuduğunu anlamaya ve Türkçe dersine yönelik tutuma etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şirin, S. (2019). www.https://1milyonkitap.com/.
• Tanrıdiler, A. (2015). Eylem araştırmalarında nicel yöntemler. Uzuner, Y. & Özten Anay, M. (Ed.), Eylem araştırması el kitabı. (s.123-137). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tetik, G. (2015). Diyaloğa dayalı hikâye okuma tekniği ile okunan öykülerin 4-5 yaş (48-60 ay) çocuklarının dil gelişimine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Trim, M. (2004). Growing and knowing a selection guide for children literature. München: Die Deutsche Bibliothek.
• Umucu Alpoğuz, D. (2014). Algılanan ana-baba tutumlarının ilköğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarına ve Türkçe dersi akademik başarılarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Uyar Y., Yıldırım K., & Ateş S. (2011). Okuma uzmanlığının Türkiye’deki üniversitelerde lisansüstü bir program olarak yapılandırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 132-149.
• Uzuner, Y., & Karasu, G. (2015). Veri toplama yöntemleri. Uzuner, Y. & Özten Anay, M. (Ed.), Eylem araştırması el kitabı. (s. 79-108). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Verhoeven, L., & Snow, C. E. (2001). Literacy and motivation reading engagement in individuals and groups. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Veryeri Alaca, I., & Küntay, A. C. (2015). Türkiye'de 0-3 yaş aralığındaki bebek ve çocukların kitapla tanıştırılması. Erken Okur-Yazarlık: 0-3 Yaş Arası Çocuk Kitapları içinde (ss. 9-30). Derleyen: Bettina Kümmerling-Meibauer. (E. Uşşaklı, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Wigfield, A., & Guthrie, J. T. (1995). Dimensions of children’s motivations for reading: An initial study. Athens, GA: National Reading Research Center.
• Wigfield, A., & Guthrie, J.T. (1997). Relations of children’s motivation for reading to the amount and breadth of their reading. Journal of Educational Psychology, 89(3), 420–432.
• Wright, J., & Jacobs, B. (2003). Phonological awareness and metacognitive strategies to children with reading difficulties: A comparison of two ınstructional methods. Educational Psychology, 23, 46-18.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2013a). İlköğretim 3, 4 ve 5. Sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının incelenmesi. Eğitim ve bilim, 38 (168), 260-271.
• Yıldız, M. (2013b). Adaptation of the motivation to read profile to turkish. International Journal of Academic Research, 5(4), 196-199.
• Yıldız M., & Kaman Ş. (2016). İlköğretim (2- 6. sınıf) öğrencilerinin okuma ve yazma tutumlarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20 (2), 507, 522.
• Yılmaz, M. (2008). Türkçe’de okudugunu anlama becerilerini geliştirme yolları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9),131-139.