Erken Çocukluk Özel Eğitiminde Aile ve Personel İş Birliği

Yıl 2024, Erken Görünüm, 1 - 14

Kübra Demiröz , Nilay Kayhan

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1414743

Öz

Giriş: Erken çocukluk dönemi çocukların gelişimlerini desteklemek için kritik bir dönemdir. Özel gereksinimli çocukların gelişiminde sunulacak desteklerde, aileler ve hizmetlerden sorumlu personellerin rolü kilit noktadır. Bu araştırmada paydaşların iş birliği süreçleri, aile-personel ve personel-personel iş birliği bağlamında incelenmiştir.
Yöntem: Katılımcılar bir özel eğitim merkezindeki 12 personel ve yedi ebeveyndir. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseninde gerçekleştirilen araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiş, içerik analizi ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Bulgular; iş birliği deneyimleri, aile katılımı ve ihtiyaçları, erken çocukluk özel eğitimi, personel, kurum özellikleri, görüş ve öneriler başlıkları altında ele alınmıştır. Altı ana tema ve 18 alt temaya ulaşılmıştır.
Tartışma: Araştırmanın bulguları alanyazında özel eğitim hizmetlerinde iş birliği sürecini inceleyen araştırmaların sonuçlarıyla tutarlıdır. Ailelerin bilgi ve sosyal destek gereksinimlerini karşılamada, kurumun fiziki özellikleri ile yasal düzenlemelere göre işleyişi, personel yeterlikleri etkili olmaktadır. Özel gereksinimi olan çocukların erken tanı ve değerlendirme sonucu eğitime başlama süreçlerinde aileler, farklı alanlarda uzman personel ile iş birliğine ihtiyaç duymaktadır. İş birliğinin sürdürülmesinde aileler ile özel eğitim kurum yöneticileri ve personelin rolü kritiktir. Aile katılımının önemi doğrultusunda ebeveynlerin bilgi, sosyal ve psikolojik destek gibi ihtiyaçları karşılanmalıdır. Aile katılımı erişilebilir dijital tabanlı iş birliği programları aracılığıyla desteklenmeli, personelin mesleki becerileri geliştirilmeli, kurumların fiziksel özellikleri iyileştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk özel eğitimi, iş birliği, aile katılımı, özel eğitim personeli, olgu bilim

Family and Staff Cooperation in Early Childhood Special Education

Öz

Introduction: Early childhood is a critical period for supporting children's development. The role of families and the staff responsible for the services is crucial in supports to be provided in the development of children with special needs. In this study, stakeholders' cooperation processes were examined in the context of family-staff and staff-staff cooperation.
Method: The participants are 12 staff and seven parents at a special education center. The data of the study, which was conducted in the phenomenological design of qualitative research methods, were obtained with the semi-structured interview technique and analyzed with content analysis.
Findings: Findings were discussed under the titles cooperation experiences, family participation and needs, early childhood special education, staff, institution features, opinion and suggestions. Six main themes and 18 subthemes were reached.
Discussion: The findings of the study were consistent with the findings of the studies examining the cooperation process in special education services in the literature. Physical features of the institution, its operation in accordance with legal regulations and the staff's efficiency are effective in meeting families' needs of information and social support. Families need cooperation with staff expert in different fields in the process of starting education of children with special needs after early diagnosis and evaluation. The role of families and the directors and staff of the special education institutions are critical in maintaining the cooperation. Parents' needs such as information, social and psychological support must be met in line with the family participation. Family participation should be supported through accessible digital-based cooperation programs, professional skills of staff must be developed, and the physical features of institutions must be improved.

Anahtar Kelimeler

Early childhood special education, cooperation, family participation, special education staff, phenomenology

Kaynakça

• Akın, T. (2019). Erken çocukluk özel eğitimi için elektronik performans destek sisteminin tasarlanması ve geliştirilmesi (Tez Numarası: 587332) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Allen, G., & Duncan Smith, I. (2008). Early Intervention: Good parents, great kids, better citizens. Centre for Social Justice and The Adam Smith Institute. http://www.smith-institute.org.uk/wpcontent/uploads/2015/10/EarlyInterven tionGoodParents GreatKidsBetterCitizens.pdf
• Anderson, L. M., Shinn, C., Fullilove, M. T., Scrimshaw, S. C., Fielding, J. E., & Normand, J. (2003). The effectiveness of early childhood development programs. A systematic review. American Journal of Preventive Medicine, 24, 32-46. https://doi.org/10.1016/s0749-3797(02)00655-4
• Anthony, N., & Campbell, E. (2020). Promoting collaboration among special educators, social workers, and families impacted by autism spectrum disorders. Advances in Neurodevelopmental Disorders. https://doi.org/10.1007/s41252-020-00171-w
• Bayraklı, H. (2016). Okul öncesinde kaynaştırma konulu anne eğitim programının çıktılarının anne ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Bir karma yöntem araştırması (Tez Numarası: 432660) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Berg, F. B. (2009). Qualitative research methods for the social sciences. Allyn & Bacon, (pp.101-157). https://www.sfu.ca/~palys/Berg-2009-DramaturgicalViewOfInterviewing.pdf
• Birleşmiş Milletler (BM). (2006). General Comment No. 7 (2005): Implementing Child Rights in Early Childhood. Committee on the Rights of the Child, Fortieth Session, Geneva, 12–30 September 2005. United Nations: Geneva. www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/AdvanceVersions/GeneralComment7Rev1.pdf Blask, F. (2011). Collaboration between General Education Teachers and Related Service Providers. Online Submission. https://eric.ed.gov/?id=ED518582
• Bricker, D., Felimban, H. S., Lin, Y. L., Stegenga, S. M., & O’Malley Storie, S. (2020). A proposed framework for enhancing collaboration in early ıntervention/early childhood special education. Topics in Early Childhood Special Education. 1–13. https://doi.org/10.1177/0271121419890683
• Cabielles-Hernández, D., Pérez-Pérez, J. R., Paule-Ruiz, M., & Fernández-Fernández, S. (2017). Specialized intervention using tablet devices for communication deficits in children with autism spectrum disorders. IEEE Transactions on Learning Technologies, 10(2), 182-193. https://eric.ed.gov/?id=EJ1146028
• Cahill, S. M., & Mitra, S. (2008). Forging collaborative relationships to meet the demands of inclusion. Kappa Delta Pi Record, 44(4), 149-151. https://doi.org/10.1080/00228958.2008.10516513
• Carter, N., Prater, M. A., Jackson, A., & Marchant, M. (2009). Educators' perceptions of collaborative planning processes for students with disabilities. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 54(1), 60-70. https://doi.org/10.3200/PSFL.54.1.60-70 , Clark, D. D. (2008). A study of West Virginia teachers: Using 21st century tools to teach in a 21st century context [Doctoral dissertation, Marshall University]. https://core.ac.uk/download/pdf/232713472.pdf
• Colker, L. J. (2014). The word gap: The early years make the difference. https://www.naeyc.org/resources/pubs/tyc/feb2014/the-word-gap
• Collier, M., Keefe, E. B., & Hirrel, L. A. (2015). Preparing special education teachers to collaborate with families. School Community Journal, (25)1. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1066210.pdf
• Coughlin, S. L. (2017). Collaborative practices among professionals in special education workplaces. Honors Theses and Capstones, 331. https://scholars.unh.edu/honors/331
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, Fifth Edition. Sage Pub.
• Damasco, J. P. (2013). The relationship between teacher self-efficacy and attitude toward collaboration in an inclusion setting [Doctoal dissertation, Capella University]. https://eric.ed.gov/?id=ED552495
• Dayı, E., Ataman, S. A. & Kösretaş, B. (2022). Özel gereksinimli bireylerin eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde iş birliği: Aile deneyimleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2663-2693.
• Denzin, N.K., & Lincoln, Y.S. (2017). Handbook of qualitative research. Sage Publications.
• Diken, Ö., Topbaş, S., & Diken, İ. H. (2009). Ebeveyn davranışını değerlendirme ölçeği (EDDÖ) ve çocuk davranışını değerlendirme ölçeği (ÇDDÖ)’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Özel Eğitim Dergisi, 10(2), 41-60. https://doi.org/10.1177/027112148600600205
• Douglas, S. N., Meadan, H., & Kammes, R. (2019). Early interventionists’ caregiver coaching: A mixed methods approach exploring experiences and practices. Topics in Early Childhood Special Education. 1-13. https://doi.org/10.1177/0271121419829899
• Ebersöhn, L., Ferreira-Prévost, J., Maree, J., & Alexander, D. (2007). Exploring facilitation skills in transdisciplinary teamwork. International Journal of Adolescence and Youth, 13, 257–284. https://doi.org/ 10.1080/02673843.2007.9747980
• Eğitim Reformu Girişimi (ERG). (2019). Öğrenciler ve eğitime erişim eğitim izleme raporu 2019. https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2010/01/Ogrenciler-ve-Egitime-Eri%C5%9Fim.pdf
• Elçi, A. N. (2019). Özel eğitim okul ve sınıflarında branş derslerinin yürütülmesinde özel eğitim ve branş öğretmenleri arasındaki iş birliği çalışmalarının incelenmesi (Tez Numarası: 593686) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L. & Allen, S. D. (1993). Doing naturalistic inquiry: A guide to methods.https://www.google.com.tr/books/edition/Doing_Naturalistic_Inquiry/M_QoCgAAQBAJ?hl=tr&gbpv=1&dq=Erlandson,+D.+A.,+Harris,+E.+L.,+Skipper,+B.+L.+and+Allen,+S.+D.+(1993).+Doing+naturalistic+inquiry:+A+guide+to+methods.+Sage.&printsec=frontcover
• Fakılı, A. (2019). Mesleki profesyonellik ve işbirlikçi iklime yönelik öğretmen algıları (Tez Numarası: 588082) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Farrish, C. (2017). Cooperating teachers in a special education professional development partnership program: Examination of the benefits, challenges and perception of the role [Doctoal dissertation, Drexel University]. https://researchdiscovery.drexel.edu/esploro/outputs/doctoral/Cooperating-Teachers-in-a-Special-Education/991014632262904721
• Friend, M., Cook, L., Hurley-Chamberlain, D., & Shamberger, C. (2010). Co-Teaching: An ıllustration of the complexity of collaboration in special education. Journal of Educational and Psychological Consultation, 20(1), 9–27. https://doi.org/10.1080/10474410903535380
• Guimond, A. B., Wilcox, M.J., & Lamorey, S.G. (2008). The early ıntervention parenting self-efficacy scale (EIPSES): scale construction and ınitial psy- chometric evidence. Journal of Early Intervention, 30(4), 295- 320. https://doi.org/10.1177/1053815108320814
• Guralnick, M. J. (2016). Early intervention for children with intellectual disabilities: An update. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 1-19. https://doi.org/10.1111/jar.12233
• Hamilton-Jones, B., & Vail, C. (2014). Preparing special educators for collaboration in the classroom: Pre-service teachers’ beliefs and perspectives. International Journal of Special Education, 29, 76–86. https://eric.ed.gov/?id=EJ1034079
• Hammersley, M., & Traianou, A. (S. Balcı ve B. Ahi, Çev.) (2017). Nitel araştırmalarda etik: İhtilaflı konular ve bağlam. https://www.researchgate.net/publication/320323345_Nitel_Arastirmalarda_Etik_Ihtilafli_Konular_ve_Baglam
• Heward, W. L. (2013). Exceptional children: An introduction to special education. (10. Baskı). Pearson.
• Hughes-Scholes, C. H., & Gavidia-Payne, S. (2019). Early childhood intervention program quality: examining family-centered practice, parental self-efficacy and child and family outcomes. Early Child. Educ. J. 47, 6. https://doi.org/10.1007/s10643-019-00961-5
• Huttenlocher, P. R. (1994). Synaptogenesis in human cerebral cortex. In G. Dawson and K. W. Fischer (Ed.), Human behavior and the developing brain. Guilford Press.
• İlgar, Ş., & Topaç, N. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul-aile işbirliğine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 93-114. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11222/133989
• Kaner, S. (2009). Consistency of parents’ and teachers’ assessment of emotional and behavioral problems in children with mentally retarded. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 42(2), 239- 264.
• Karadeniz, Ş., & Vatanartıran, S. (2015). Primary school teachers’ technological pedagogical content knowledge. Elementary Education Online, 14(3), 1017-1028. https://www.academia.edu/25025157/Primary_School_Teachers_Technological_Pedagogical_Content_Knowledge
• Karahan, S., Yildirim Parlak, S., Demiroz, K., Kaya, M., & Kayhan, N. (2021). Experiences of the mothers to cope with the problem behaviors of the children with special needs during coronavirus (COVID-19) process. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 76-101. https://doi.org/10.14689/enad.25.4
• Kars, H. (2017). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin çocuklarıyla etkileşimlerinin ve ilişkilerinin incelenmesi (K.K.T.C. örneği) (Tez Numarası: 468264) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kayhan, N., & Akçamete G. (2018). Birlikte öğretim yaklaşımı: altı farklı öğretim modeli. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama 9(18), 25-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eibd/issue/43929/540864
• Kritikos, E., & Bimbaum, B., (2003). General education and special education teachers’ beliefs regarding collaboration. Learning Disabilities: A Multidiciplinary Journal, 12(3), 93-100. https://eric.ed.gov/?id=EJ853899
• Lee, F. L.-M., Yeung, A. S., Barker, K. L., Tracey, D. K., &Fan, J. C. (2015). Inclusion of children with special needs in early childhood education: What teacher characteristics matter. Topics in Early Childhood Special Education, 1–10. https://doi.org/10.1177/0271121414566014
• McWilliam, R. A. (2010). Working with families of young children with special needs. A Division of Guilford Publications, Inc.
• Mereoiu, M., Abercrombie, S., & Murray, M. (2016). One step closer: Connecting parents and teachers for improved student outcomes. Cogent Education, 3(1). https://doi.org/10.1080/2331186x.2016.1243079
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Ed.). Nobel.
• Messenger, W., & Robertson, C. (2010) Early childhood ıntervention in the UK: Family, needs, standards and challenges. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 2, 2. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/91531
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage. Morgan, S., Pullon, S., & McKinlay, E. (2015). Observation of interprofessional collaborative practice in primary care teams: An integrative literature review. International Journal of Nursing Studies, 52, 1217–1230. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2015.03.008
• Norman, G. (2020). Özel eğitim okullarında görev yapan özel eğitim bölümü mezunu öğretmenler ile beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki yeterliliklerinin analizi (Tez Numarası: 635078) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Odom, S. L., & Wolery, M. (2003). A unified theory of practice in early ıntervention/early childhood special education: Evidence-based practice. Journal of Special Education, 37, 164-173. https://doi.org/10.1177/00224669030370030601
• Özaydın, L. (2019). 2023 eğitim vizyonunda özel eğitim. SETA Perspektif, 238. https://setav.org/assets/uploads/2019/05/238P.pdf
• Özsoy, B. (2019). Özel eğitim öğretmenlerinin müdürlerle, diğer öğretmenlerle ve ailelerle olan işbirliği düzeylerinin belirlenmesi (Tez Numarası: 551530) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öztürk Ertem, İ. (2005). İlk üç yaşta gelişimsel sorunları olan çocuklar: Üç sorun ve üç çözüm. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(02), 13-25. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000089
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi.
• Rakap, S. (2017). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının desteklenmesinde doğal öğretim yaklaşımları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(3), 471-492. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.319665
• Raver, S. A., & Childress, D. C. (2015). Family-centered early intervention: Supporting infants and toddlers in natural environments. Paul H. Brookes Publishing Co.
• Sivrikaya, T., & Yıkmış, A. (2016). Özel eğitim sınıflarında görev yapan özel eğitim mezunu olan ve olmayan öğretmenlerin öğretim süreciyle ilgili gereksinimleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1984-2001. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/28550/304607
• Sönmez Kartal, M. (2015). Okul- öğretmen-aile işbirliği. A. Cavkaytar (Ed.), Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği içinde (195-216). Vize Yayıncılık.
• Tomris, G., & Çelik, S. (2021). Erken çocukluk özel eğitimi: Kuramsal ve yasal temeller, Dünya’daki ve Türkiye’deki son eğilimler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Erken Görünüm. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.748893
• Turner, T. P. (2017). Co-teachers' perceptions of the four domains of teacher collaboration [Doctoal dissertation, Grand Canyon University]. https://www.proquest.com/docview/1907053005?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Dissertations%20&%20Theses
• Tutuk, H. C., (2018). Özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde okul öncesi dönemde destek hizmet sürecine aile katılımı: İşitme kayıplı bir çocuk ve ailesi (Tez Numarası: 524166) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• UNESCO. (2014). Holistic Early Childhood Development Index (HECDI) Framework: A technical guide. Paris: UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/ pf0000229188 UNICEF. (2012). Inequities in Early Childhood Development: What the data say. Evidence from the Multiple Indicator Cluster Surveys. New York: UNICEF. http://www.unicef.org/publications/files/Inequities_in_Early_Childhood_Development_LoRes_PDF_EN_02082012.pdf
• Urban, M., Vandenbroeck, M., Peeters, J., Lazzari, A., & Van Laere, K., (2011). Competence requirements in early childhood education and care final report. A study for the european commission directorate-general for education and culture. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED534599.pdf Westmoreland, H., Rosenberg, H., Lopez, M. E., & Weiss, H. (2009). Seeing is believing: Promising practices for how school districts promote family engagement (Issue brief). Harvard Family Research Project.
• Venianaki, A., & Zervakis, S. (2015). Collaboration practices between special education teachers and mainstream teachers in secondary education. Journal of Education & Social Policy, 2(6), 42-46. https://www.researchgate.net/publication/322369754_Collaboration_Practices_between_Special_Education_Teachers_and_Mainstream_Teachers_in_Secondary_Education_Journal_of_Education_Social_Policy_2_6_42-46
• Yurtsever, Ş. (2013). Eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde görev alan rehberlik ve araştırma merkezi personelinin karşılaştığı sorunların belirlenmesi (Tez Numarası: 372264) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.