MEKÂNSAL TİPOLOJİ AÇISINDAN KIRAATHANELERİN SOSYAL FONKSİYONLARI: SELÇUKLU MİLLET KIRAATHANESİ, KONYA

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 40 - 54, 30.06.2023

Tuğba Özüdoğru , Hüseyin Samet Aşıkkutlu , Latif Gürkan Kaya

https://doi.org/10.53784/peyzaj.1293109

Öz

Tarihsel süreçte eğitim, kültür ve teknoloji alanındaki gelişmeler kıraathane yapılarını da etkilemiştir. Buna bağlı olarak; kıraathanelerin mekânsal değişimlerinin ve kütüphanelerle arasındaki ilişkinin incelenmesine, günümüz kıraathane mekânlarının mimari özelliklerinin analiz edilmesine yönelik olan bu çalışmada kıraathanelerin sosyal fonksiyonları ve mekânsal tipolojisi araştırılmıştır. Bilgi kaynaklarının ve erişimin giderek gelişip değiştiği bu çağda geçmişteki kıraathanelerin farklılaşarak yeni hizmet anlayışı ve tasarım çizgisi ile sosyal ve kompleks kurum haline gelen bu yapılar günümüzdeki kaynaklar özelinde incelenmiştir. Bu çalışmada kıraathanelerin dünyada ve ülkemizdeki uzun serüveni anlatılırken mimari tasarım kriterlerini belirlemek ve aynı zamanda eski Osmanlı kıraathanelerinin kütüphanelerle kullanım ve mekân tasarımı yönünden benzerliklerini Konya’da bulunan örnek üzerinden yapılan analizler ile ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma kapsamı, kütüphanelere benzer özellik taşıyan, okuma eylemi ön planda tutulan, Konya Selçuklu Millet Kıraathanesi’nin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, tarihi nitelikte olan bu yapının korunması ve tanıtımı ile Konya ilinin ve bölgenin turizm potansiyelinin artırılarak kalkınmasına olanak sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

İç Mekân, Kıraathane, Konya Selçuklu Millet Kıraathanesi, Mekânsal Planlama

SOCIAL FUNCTIONS OF COFFEE HOUSES IN TERMS OF SPATIAL TYPOLOGY: SELÇUKLU NATIONAL COFFEE HOUSE, KONYA, TÜRKİYE

Öz

Throughout history, developments in education, culture and technology have also affected cafeteria structures. In this study, which aims to analyze the spatial changes of coffee houses and the relationship between them and libraries, and to analyze the architectural features of today's coffee houses, the social functions and spatial typology of coffee houses were investigated. In this era where information resources and access to them are gradually developing and changing, these structures, which have become social and complex institutions with a new concept of service and a new line of design, differentiating themselves from the coffee houses of the past, have been studied in terms of today's resources. In this study, the long adventure of coffee houses in the world and in our country have been explained; architectural design criteria, as well as the similarities of the old Ottoman coffee houses with libraries in terms of use and space design have been revealed by the analyzes made in the context of an example in Konya. The scope of the study has been determined as the examination of the Konya Selçuklu National Coffee House, which has a similar feature to the libraries and prioritizes the act of reading. It was concluded that the tourism potential of Konya province and the region will be developed by preserving and promoting this historic building.

Anahtar Kelimeler

Interior, Coffee House, Konya Selçuklu Nation Coffee House, Spatial Planning

Kaynakça

• Beelen H, Sijs N (2022) Caffee. https://etymologiebank.nl/trefwoord/koffie. Erişim Tarihi: 07.12.2022.
• Burg E, Brady S, Thomas M, Schottenfeld P, Bishop L, Lamb H (2022) The Caffeehouse Culture. https://sites.udel.edu/britlitwiki/the-coffeehouse-culture/. Erişim Tarihi: 08.12.2022.
• Christopher A (2022) https://www.mrconnoisseur.com/food-drink/cafe-pushkin-dinner-date-history/. Erişim Tarihi: 29.12.2022
• Demirel M (2018) Türklerde Kıraathane Kültürü. http://www.bursahayat.com.tr/haber/turklerde-kiraathane-kulturunun-tarihi-157222.html. Erişim Tarihi 16.11.2022.
• Doğan E, Doğan E, Ajanovic E (2020) Kahvehanelerin Kent Belleğindeki Yeri: İstanbul’daki Kahvehanelerin ve Belgrad’daki Kafanaların Karşılaştırmalı Analizi, İstanbul University Journal of Sociology 40 (1): 443-465.
• Gölgesiz Gedikler H, Tekin S (2019) Osmanlı’dan Günümüze İzmir Kahvehane Kültüründen Kesitler, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi 10 (2): 55-82.
• Moa L, Chakraborty S (2020) A Study on Coffee Production in Nagaland, International Journal of Innovations in Management, Engineering and Science (IJIMES) 6 (2): 44-53.
• Myhrvold N (2022) Caffee. https://www.britannica.com/topic/coffee. Erişim Tarihi: 06.12.2022.
• Özdem F (2009) Karaların ve Denizlerin Sultanı İstanbul/ Cilt II. İstanbul Kahvehaneleri, Şehir Monografileri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Şahbaz S (2007) Geçmişten Günümüze Kahvehaneler Kahvehanelerin Sosyal Yasamdaki Yeri ve Önemi: Aydın Merkez Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 205s, Aydın.
• Topçuoğlu F, Gürel M (2020) Mekân-Politika Ekseninde Konya Kültürpark’ın Dönüşümü, Kent Araştırmaları Dergisi 31 (11): 1487-1516.
• Tunç Ş (2014) Osmanlı Payitahtında Kahvehane ve Kahvehane Kültürünün Yeri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 102s, İstanbul.
• Ünver AS (1962) Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler, Türk Etnografya Dergisi 56: 39-84.
• Ürer H (2010).Osmanlı’da Kahve/Kahvehane Kültürü ve Salihli’den Bir Kahvehane Örneği “Himaye-i Etfal”, Sanat Tarihi Dergisi 19 (2): 1-26.
• Yaşar A (2005) Osmanlı Şehir Mekânları: Kahvehane Literatürü, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 3 (6): 237-256.
• URL-1, https://sourcebooks.fordham.edu/mod/1670coffee.asp. Erişim Tarihi: 06.12.2022.
• URL-2, https://www.kahvve.com/osmanlida-kahvehaneler-4591/. Erişim Tarihi: 11.01.2023.
• URL-3, https://www.dunyabulteni.net/kultur-sanat/kahvehaneler-osmanli-da-halkin-sesinin-duyuldugu-kamusal-alanlardi-h301417.html. Erişim Tarihi: 11.01.2023.
• URL-4, https://www.kahvve.com/kahvehane-gravurleri-esliginde-istanbul-126430/. Erişim Tarihi: 15.01.2023.
• URL-5, https://www.ensonhaber.com/galeri/arjantinde-kitabevine-donusturulmus-tiyatro-binasi-ilgi-goruyor. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-6, https://travel.sygic.com/tr/poi/el-ateneo-poi:31319. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-7, https://turismo.buenosaires.gob.ar/en/atractivo/el-ateneo-grand-splendid. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-8, https://listelist.com/ateneo-grand-splendid/. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-9, https://en.wikipedia.org/wiki/El_Ateneo_Grand_Splendid. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-10, https://www.tripadvisor.com.tr/Attraction_Review-g312741-d317523-Reviews El_Ateneo_Grand_Splendid-Buenos_Aires_Capital_Federal_District.html. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-11, https://negezdik.com/cafe-puskin/#. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-12, https://www.oggusto.com/seyahat/yurt-disi/dunyanin-en-iyi-10-kitap-kafesi. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-13, https://www.mrconnoisseur.com/food-drink/cafe-pushkin-dinner-date-history/. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-14, https://www.fatih.bel.tr/tr/main/pages/sosyal-tesis-ve-kafeteryalar-kahvehane-vatan/113. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-15, https://tr.foursquare.com/v/kahvehane/5a243e899deb7d2e42f60104. Erişim Tarihi: 29.12.2022.
• URL-16, https://bayaiyi.com/moc-istanbul-kahve-rehberi/. Erişim Tarihi: 16.01.2023.
• URL-17, https://tr.wikipedia.org/wiki/Konya. Erişim Tarihi: 11.12.2022.
• URL-18, https://www.haberturk.com/konya-haberleri/17205857-konyada-millet-kiraathanesine-yogun-ilgi. Erişim Tarihi: 11.12.2022.
• URL-19, https://sehirsorgula.com/konya-ilceleri/. Erişim Tarihi: 10.12.2022.
• URL-20, https://www.facebook.com/konyabuyuksehir/photos/pcb.2036561723106083/ 2036561439772778/?type=3&theater. Erişim Tarihi: 19.01.2023.
• URL-21, https://www.haberturk.com/konya-haberleri/66092257-millet-kiraathanesi-her-yastan-konyaliyi-bulusturuyor. Erişim Tarihi: 19.01.2023.
• URL-22, https://kataloq.co/mekan/moc-nisantasi/. Erişim Tarihi: 30.03.2023.