Öğretmenlerin öğretme motivasyonları ile öğretmenlik mesleğine adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: Ö13, 642 - 657, 23.10.2023

Metin Kırbaç , Fatih Kaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.1379204

Öz

Bu araştırmanın temel amacı; öğretmenlerin öğretme motivasyon düzeyleri ile mesleğe adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada; nicel yöntemli ilişkisel (korelasyonel) ve nedensel karşılaştırmalı araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini Malatya ili Yeşilyurt ve Battalgazi Merkez ilçelerinde bulunan okullarda 2022-2023 öğretim yılında çalışmakta olan toplam 11000 öğrenci oluştururken, örneklemini ise basit seçkisiz yöntemle belirlenen 240 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi belirlenirken basit seçkisiz örnekleme yöntemi esas alınmıştır. Yeşilyurt ve Battalgazi merkez ilçelerinde olmak üzere biri ilkokul ikisi ortaokul ikisi lise toplamda beş adet okul araştırma kapsamına alınmışlardır. Özel ortaöğretim kurumları ise araştırma kapsamına alınmamışlardır. Araştırmada kullanılan ölçme aracının birinci bölümü katılımcıların demografik bilgilerinden oluşmaktadır. İkinci bölümde ise Kauffman, Yılmaz Soylu ve Duke (2011) tarafından geliştirilen, Güzel Candan ve Evin Gencel (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan iki boyut ve 12 maddeden oluşan “Öğretme Motivasyonu Ölçeği” (Motivation to Teach Scale) ile Kozikoğlu ve Senemoğlu (2018) tarafından geliştirilen, üç boyut ve 20 maddeden oluşan “Öğretmenlik Mesleğine Adanmışlık Ölçeği” (Teacher Professional Engagement Scale) kullanılmıştır. Araştırmada ulaşılan verilerin normallik dağılımına bakılıp, hatalı veya eksik doldurulan ölçekler ayıklanmış olup 252 ölçekten geriye kalan 240 ölçek üzerinden analizler yapılmıştır. Elde edilen veriler, bağımsız gruplar T, Tek Yönlü ANOVA ve Pearson Moment Çarpım Korelasyon testlerine tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizleri SPSS 26.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda; öğretmenlerin öğretme motivasyon düzeyleri ile mesleğe adanmışlık düzeyleri arasında olumlu yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Öğretme Motivasyonu, Öğretmenlik Mesleğine Adanmışlık

Kaynakça

• Ahraz, H. (2021). Öğretmenlerin öz düzenlemeli öğrenme becerileri ve öğretme motivasyonlarının incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
• Altay, B. G. (2019). Müzik öğretmenlerinin mesleki memnuniyet ve öğretme motivasyonları (Konya ili örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Argon, T. ve Cicioğlu, M. (2017). Meslek lisesi öğretmenlerinin eğitime inanma düzeyleri ile öğretme motivasyonları. The Journal of Academic Social Science Studies, 57, 1-23. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7108
• Aslan, H. (2019). İçsel motivasyonun işe adanmışlık üzerindeki etkisinde iş becerikliliğinin aracı rolü. International Academic Journal, 5(2), 397-415.
• Avcı, O. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmenleri ile diğer branş öğretmenlerinde öğretme motivasyonu ve öğretmen öz yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Ayık, A. ve Ataş, Ö. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 4 (1), 25-43. http://ebad-jesr.com
• Bacanlı. H. (2012). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Blau, G. J. (1985). The measurement and prediction of career commitment. Journal of Occupational Psychology, 58(4), 277–288.Bozdaş, Ş. (2013). Öğretmenlerin mesleklerine adanmışlık düzeyleri ile değerler eğitimi uygulama düzeyleri arasındaki ilişki, [Yayınlanmamış yüksel lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Butucha, K. G. (2013). Teachers’ perceived commitment as measured by age, gender and school type. Greener Journal of Educational Research, 3(8), 363-372. https://doi.org/10.15580/GJER.2013.8.080913830
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Celep, C. (2014). Eğitim örgütlerinde örgütsel adanma, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Cüceloğlu, D. (2012). İnsan ve davranışı, psikolojinin temel kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dağ, Ş. (2021). Öğretmenlerin program okuryazarlıkları ve öğretme motivasyonlarının incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
• Doğan, S. ve Koçak O. (2017). Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin öğretmen motivasyonuna ilişkin algı ve görüşleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1): 1-18. https://doi.org/10.18037/ausbd.415621
• Ergun, T. (1975). Uluslararası örgütlerde bağlılık kavramı. Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Dergisi, 8(4), 97-106.
• Evans, L. (1998). Öğretmen morali, iş tatmini ve motivasyonu. Paul Chapman.
• Fox, R. B. (1964). The “committed” teacher. Educational Leadership. 22(1), 18.
• Gredler, M. (2009). Learning and instruction: Theory into practice (6th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
• Gül, C. ve Gül, İ. (2022). Okul Öncesi öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine adanmışlık düzeyleri ile uyguladıkları aile katılım stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 788-806. https://doi.org/10.53444/deubefd.1039798
• Gün, F., ve Turabik, T. (2019). Öğretmen adaylarının olası benliklerinin öğretme motivasyonları üzerindeki etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 214-234. http://dx.doi.org/10.30703/cije.468371
• Güneş, F. (1996). Yetişkin eğitimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Güzel Candan, D. ve Evin Gencel, İ. (2015). Öğretme Motivasyonu Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (36), 72-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/19409/206401
• İlğan, A., Canoğlu, Ö., Karamert, Ö., ve Şensoy, P. Ç. ( 2018). Öğretmenlerin çocuk sevme düzeyleri ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkısh Studıes Internatıonal Academıc Journals,13/19,979-1003. doi.org/10.7827/TurkishStudies.13985
• Karagöz, A. (2008). İlk ve ortaöğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kardeş, S., ve Akman, B. (2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. Ilkogretim Online, 17(3).
• Kauffman, D. F., Yılmaz-Soylu, M. & Duke, B. (2011). Öğretme motivasyonu ölçeğinin geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 279-290.
• Kozikoğlu, İ., ve Özcanlı, N. (2020). Öğretmenlerin 21. yüzyıl öğreten becerileri ile mesleğe adanmışlıkları arasındaki ilişki. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(1), 270-290. http://dx.doi.org/10.30703/cije.579925
• Kozikoğlu, İ., ve Senemoğlu, N. (2018). Öğretmenlik mesleğine adanmışlık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 15(4), 2614-2625. doi:10.14687/jhs.v15i4.5389
• Kütükçü, G. (2020). İlköğretim kademesindeki öğretmenlerin öğretme motivasyonları ile uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi).
• Malak, Akdağ, Z. (2020). Örgütsel güven ve işe adanmışlık ilişkisi [Yayınlanmamış yüksel lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ozan, M. B., Taşseven, Ö. ve Ay, N. (2010). Okul yöneticilerinin sergiledikleri demokratik tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1): 275-294.
• Robbins, S. P. and Judge, T. A. (2012). Örgütsel davranış (Çev: İ. Erdem). İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Rothman, S. & G.M.E Jordaan, (2006). Job demands, job resources and work engagement of academic staff in south african higher education ınstıtutions, SA Journal of Industrial Psychology, 32(4), 87-96.
• Ryan, R. M., and Deci, E. L. (2002). Overview of self-determination theory. In R. M. Ryan and E. L. Deci (Eds.), Handbook of self-determination research (pp. 4-33). Rochester: The University of Rochester Press.
• Sawang, S. (2012). Is there an ınverted u-shaped relationship between job demands and work engagement-the moderating role of social support. International Journal of Manpower, 33(2), 178-186.
• Shukla, S. (2014). Teaching competency, professional commitment and job satisfaction-a study of primary school teachers. Journal of Research & Method in Education, 4(3), 44-64.
• Siu, O. L., Bakker, A. B., & Jiang, X. (2014). Psychological capital among university students: Relationships with study engagement and intrinsic motivation. Journal of Happiness Studies, 15(4), 979-994.
• Turhan, M., Demirli, C. ve Nazik, G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin mesleğe adanmışlıklarına etki eden faktörler: Elazığ örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 179-192.
• Türk Dil Kurumu. (2021). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Üste, R. B. (2007). İnsan hakları eğitimi ve ilköğretimdeki önemi. Ege Akademik Bakış, 7/1, 295–310.
• Ware, H. ve Kitsantas, A. (2007). Teacher and collective efficacy beliefs as predictors of professional commitment. The Journal of Educational Research, 100(5), 303-310. https://doi.org/10.3200/JOER.100.5.303-310
• Zöğ, H. (2007). İstanbul ili Kağıthane ilçesinde görev yapan ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adanmışlıkları ile iş doyumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.