Erzen el-Rümi'nin Kâ'b bin Zuheyr’in Bânet Suʿâd Şerhine yapılan Reddiyelere verdiği Dilbilgisel Cevaplar

Yıl 2024, Sayı: 40, 719 - 728, 25.06.2024

Azad Çiçek

https://doi.org/10.29000/rumelide.1502233

Öz

Bu araştırma Erzen el-Rümi'nin Kâ'b bin Zuheyr’in Bânet Suʿâd Şerhine yapılan Reddiyelere verdiği Dil bilgisel Cevapları ele almaktadır. Bu şerh içerisinde nahiv konusuna dair önemli bilgileri ele almaktadır. Bu araştırmanın önemi ise ele aldığımız Kaside-i Bürde’nin diğer şiirlerden farklı olarak peygamber efendimizin ve bir grup sahabinin huzurunda okunması gibi önemli bir hususu barındırmaktadır. Bu şiir, Kâ'bın en önemli eserlerinden biri olduğundan, klasik ve modern Arap alimleri tarafından büyük önem görmüştür. Bu araştırma Erzen el-Rümi'nin Saad el-Kazrunî'nin yazdığı şerhe karşı bazı dil bilgisi konularına dair reddiyeleri ele almaktadır. Erzen el-Rümi reddiyelerini ele alırken bazı gramercilerin görüşlerine başvurarak bu görüşler arasında bir tercihte bulunmaktadır. Bazı konuları ele alırken gramercilerin görüşlerinin dışında kendi görüşünüde belirtmeyi ihmal etmemiştir. Ulaştığı sonuçlar gramerciler ile aynı sonucu paylaşıyorsa herhangi bir tercihte bulunmamıştır. Bu araştırmamızda konuları ele alırken analitik betimlemeyi kullanmaya özen gösterdik. Çalışmamızda şerh ilmine dair gramercilerin bilmesi gereken önemli hususlara değinmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Nahiv, Erzen el-Rümi, Tercih, Bânet Suʿâd, Kâ

Al-Irzan Al-Rumi’s responses and his grammatical directions in explaining Bant Suad

Öz

This research deals with Ahmed bin Erzan Al-Rumi’s responses and his grammatical directions in explaining Banat Suad to Ka’b bin Zuhair. This explanation is full of a range of valuable grammatical issues. The importance of this research comes from the fact that this poem has an honour and status that other poems do not have. It is a noble oral response that the Prophet, may God bless him and grant him peace, heard in person, in the presence of a group of his companions. It was given great importance by Arab notables, ancient and modern. This poem is based on the traces of Ka’b. In this study, we observe some grammatical issues where Ibn Irzan al-Rumi responds to Saad al-Kazaruni, supporting his responses with the opinions of grammarians and their directives, providing evidence and weighing between these opinions. Moreover, he does not neglect to express his own opinion and preference over others in some instances. If opinions are equal in his view, he leaves them without preference. Our study of his opinions relies on descriptive analysis while addressing the most important issues mentioned in his explanation, which are necessary for grammarians to understand the aspects of disagreement in those issues and determine their correctness.

Anahtar Kelimeler

Grammar, Ibn Irzan al-Rumi, Preference, Bant Su, Ka

ردود الإرزن الرّوميّ وتوجيهاته النّحويّة في شرح بانت سعاد

Öz

يتناول هذا البحث ردود أحمد بن إرزن الرومي وتوجيهاته النحوية في شرح بانت سعاد لكعب بن زهير، فقد زخر هذا الشّرح بطائفةٍ من المسائل النّحويّة القيّمة. تأتي أهمّيّة هذا البحث من أنّ هذه القصيدة لها من الشّرف والمنزلة ما ليس لغيرها من القصائد فهي بردة المشافهة الشّريفة سمعها النّبيّ صلى الله عليه وسلّم بنفسه، بحضور ثلّة من أصحابه، وحظي بأهمّيّةً كبيرةٍ من قبل أعيان العربيّة قديمًا وحديثًا، فهذه القصيدة من أجلّ آثار كعبٍ. نرصد في هذا البحث بعض المسائل النحوية التي يردّ فيها الإرزن الرّومي على سعد الكازروني، ويعضد ردوده بآراء النّحاة وتوجيهاتهم، باسطًا الأدلّة لها، ومرجّحًا بين تلك الآراء، كما أنّه لم يغفل عن بيان رأيه ويرجّحه على آراء غيره في بعض المواضع، فإنْ تساوت الآراء في نظره تركها دونما ترجيحٍ، ويعتمد عملنا في دراسة آرائه على الوصفيّة التّحليليّة مع الوقوف على أهمّ المسائل المذكورة في شرحه مما لابدّ فيه للنّحويّ من معرفة أوجه الخلاف في تلك المسائل والوقوف على الصّواب منها.

Anahtar Kelimeler

النّحو, الإرزن الرومي, التّرجيح, بانت سعاد, كعب بن زهير

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerim.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf, (1998). İrtişâfü’d-Darab min Lisâni’l-ʿArab. Ebû Hayyân. thk. Recep Osman Muhammed. Kahire: Mektebetu’l-hancî.
• el-Bağdâdî, Abdülkâdir b. Ömer, (1980). Hâşiyetü alâ Şerhi Bânet Sü'âd li'bni Hişâm. 2. Basım, thk. Recep Nazif Muharrem. Beyrut: Dâru Sâdır.
• el-Bağdâdî, İsmâil Paşa b. Mehmed Emin. Îzâhu’l-meknûn fi’z-zeyli ʿalâ Keşfi’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. thk. Muhammed Şerefeddin. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâs el-Arabî.
• el-Erzen-i Rûmî, Ahmed b, (2024). Osmân. Şerhu Bânet Süʿâd. thk. Usame İhtiyar. 1. Basım, Ankara: ilâhiyât.
• el-Ezherî, Hâlid b. Abdullâh, (2000). Şerhü't-Tasrih ala't-Tavdih. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd. 1. Basım, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• el-Meznî, Kâ'Bin Zuhair b. Ebî Sulmâ, (1989). Dîvân Kâ'Bin Zuhair. thk. Ebû Saîd es-Sükkerî. şerh. Müfîd Kamiha. 1. Basım, Riyad: Daru'ş-şevvaf.
• el-Murâdî, el-Hasen İbn Kâsım, (1992). el-Cene’d-Dânî fî Hurûfi’l-Meʿânî. thk. Fahreddin Kabâve - Muhammed Nedîm Fâzıl. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• el-Müberrid, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd, (1994). el-Muktedab. thk. Muhammed Abdülhâlik Udayme. 2. Basım, Kahire: el-Meclisu'l-'Alâ li'ş-Şu'ûni'l-İslamiyye.
• el-Üşmûnî, Alî b. Muhammed, (1955). Şerhu’l-Eşmûnî ‘alâ Elfiyyeti İbn Mâlik Menhecü’s-sâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. M. Muhyiddîn Abdülhamîd. 1. Basım, Beyrut: Dârüʹl-kitâbiʹl-'Arabî.
• es-Süyûtî, Celâlüddîn, (1992). Hem'ü'l-Hevami' fi Şerhi Cem'i'l-Cevami. thk. Abdü'l-'âl, Sâlim Mukrim. Beyrut: Müessetü'r-Risale.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Mahmûd, (1998). el-Keşşâf ʿan Hakâʾikı Gavâmizi’t-Tenzîl ve ʿUyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Teʾvîl. thk. Âdil Abdulmevcut - Ali Muhammed Muavviz. 1. Basım, Riyad: Mektebetü'l-Ubeykân.
• İbn Akîl, Abdullah b. Abdirrahmân Bahâüddîn, (1980). Şerh İbn Akîl. thk. M. Muhyiddîn Abdülhamîd. 20. Basım, Kahire: Dâru’t-Turâs.
• İbn Mâlik, Cemâlüddîn Muhammed b. Abdillâh, (1990). Şerhu’t-Teshîl. thk. Abdurrahmân es-Seyyid - Muhammed el-Mahtûn. 1. Basım, Cize: Dâr-u Hecr.
• İbn-u Hişâm, Cemâlüddîn Ebû Muhammed Abdullâh b. Yûsuf, (2008). Evzahu’l-Mesâlik ilâ Elfiyyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Nûrî Bartci. 1. Basım, Riyad: Dârül Muğnî.
• İbn-u Hişâm, Cemâlüddîn Ebû Muhammed Abdullâh b. Yûsuf, (2018). Muğni'l-Lebib an Kütübü'l- Eârîb. thk. Fahreddin Kabâve. 1. Basım, İstanbul: Dârü’l-Lübab.
• İbn-u Hişâm, Cemâlüddîn Ebû Muhammed Abdullâh b. Yûsuf, (2010). Şerhu Kasîdeti Bânet Süʿâd. 1. Basım, Kahire: el-Mektebetü'l-İslâmiyye.
• Sibaveyh, Osmân b. Kanber, (1988). el-Kitâb. thk. Abdüsselâm Hârûn. 3. Basım, Kahire: Mektebetü'l-Hâncı.
• Zuheyr b. Ebî Sulmâ, Rebîa b. Rebâh el-Meznî, (2005). Dîvânü Zuheyr b. Ebî Sulmâ. Şerh. Hamdû Tammâs. 2. Basım, Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife.