Evaluation of The High School 11th Grade History Coursebook in Terms of The Picture-Text Relationship

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 198 - 219, 31.12.2020

Osman Akhan

https://doi.org/10.38015/sbyy.819627

Öz

Textbooks, which are seen as the most important education and training tools that students benefit from in and out of the school, are teaching tools used at all levels of education. Given free of charge to students by the state, textbooks have made it easier for students to obtain and use them more easily and made them an indispensable tool in the course of teaching. In this respect, considering the effectiveness and importance of textbooks in achieving the goals and objectives in the curriculum, it is very important to evaluate their content. In this direction, the aim of the study is to determine the relationship between the pictures and the texts in the 11th Grade History textbook, which is taught by the Ministry of National Education at secondary education level in the 2019-2020 academic year. The document analysis method, one of the qualitative research methods, was used in the study. In this context, 12 pictures and texts in the 11th Grade History textbook units were examined by using the picture-text relationship evaluation criteria developed by Çakmak and Kaçar (2020). The obtained data were analyzed based on the descriptive analysis method. Looking at the results of the study, it is possible to say that the examined pictures were generally suitable for the class level of the students; the text content and the pictures were compatible and related; the pictures made the students think, had a reminding feature and contributed to the students' learning. Unlike these results, however, it was also found that some pictures did not attach importance to the relationship between ground and background, had a negative content and did not include explanatory information about the text in the pictures.

Anahtar Kelimeler

Secondary education,, History,, textbook,, picture-text relationship,, 11th grade

Lise 11. Sınıf Tarih Ders Kitabının Resim-Metin İlişkisi Bakımından Değerlendirilmesi

Öz

Öğrencilerin okul içinde ve dışında faydalandığı en önemli eğitim ve öğretim aracı olarak görülen ders kitapları, eğitimin her kademesinde yararlanılan öğretim araçlarıdır. Devlet tarafından öğrencilere ücretsiz olarak verilen ders kitaplarının, öğrenciler tarafından daha rahat temin edebilmesini ve kullanımını kolaylaştırmış ve ders işleniş sürecinde vazgeçilmez bir araç haline gelmesini sağlamıştır. Bu bakımdan ders kitaplarının öğretim programlarında yer alan hedef ve kazanımlara ulaşmadaki etkililiği ve önemi düşünüldüğünde içeriğinin değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ortaöğretim düzeyinde okutulan 11. Sınıf Tarih ders kitabında yer alan resimlerin, metinlerle olan ilişkisini belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden döküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda 11. Sınıf Tarih ders kitabı üniteleri içerisinde yer alan 12 resim ve metin, Çakmak ve Kaçar (2020) tarafından geliştirilen resim-metin ilişkisi değerlendirme kriterlerinden yararlanılarak incelenmiştir. Elde edilen veriler ise betimsel analiz yöntemine dayalı olarak çözümlenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına bakıldığında; incelenen resimlerin genel olarak öğrencilerin sınıf düzeyine uygun olduğu, metin içeriği ile resimlerin uyum sağladığı ve ilişkili olduğu, resimlerin öğrencilerin düşünmesini sağladığı, hatırlatıcı özelliği olduğu ve öğrencilerin öğrenmesini kolaylaştırmaya katkı sağladığı sonuçlarına ulaşıldığını söylemek mümkündür. Bu sonuçlardan farklı olarak ise bazı resimlerde zemin ve fon ilişkisine önem verilmediği, olumsuz içeriğe sahip olduğu ve resimlerde metinle ilgili açıklayıcı bilgilere istenilen düzeyde yer verilmediği sonuçlarına da ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim,, Tarih,, ders kitabı,, Resim-metin ilişkisi,, 11. sınıf

Kaynakça

• Akbaba, B. (2013). Lise tarih ders kitaplarını değerlendirme formunun geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 26-41.
• Aslan, B., Okumuş, O. ve Koçoğlu, Y. (2015). Ortaöğretim tarih ders kitaplarının öğrencilerin gelişim düzeyine uygunluğunun incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(37), 689-699.
• Çakmak, Z. ve Kaçar, T. (2020a). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies - Educational, 15(3), 1629-1649.
• Delice, A., Aydın, E. ve Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik ders kitaplarında görsel öğelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(16), 75-92.
• Demirbaş, M. (2008). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarının belirli değişkenler bakımından incelenmesi. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 53-68.
• Demircioğlu, E. (2013). Dokuzuncu sınıf tarih ders kitabında yer alan görseller hakkındaki öğretmen görüşleri: Trabzon örneği. Electronic Turkish Studies, 8(7), 95-107.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2008). Eğitim ve ders Kitapları. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (Ed.), Konu alanı ders kitabi incelemesi içinde (s. 1-11). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ş., Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 224-243.
• Ekinci Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(2), 413-424.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 2(1), 8-26.
• Güneş, M. H. ve Çelikler, D. (2010). Konu alanı ders kitabı inceleme dersine yönelik öğrenci görüşleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 81-90.
• Hali, S. (2014). Tarih öğretimi ve ders kitapları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(3), 158-166.
• İnan Yıldız, F. ve Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitaplarının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 251-268.
• Kaçar, T. ve Çakmak, Z. (2020b). 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 455-474.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2th edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2012). Resmi Gazete (12.09.2012). Sayı: 28409.
• Şahin, H. (2004). Etkili bir sosyal bilgiler ders kitabının nitelikleri. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 365-375.
• Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31-46.
• Tepecik, A. ve Kayabekir, T. (2017). Resim-metin ilişkisinde yapısal ve bilişsel kavramların tasarım sürecine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 1641-1653.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Cilt 10). Ankara: Seçkin Yayınevi.