TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ'NE ÜYELİK SÜRECİNİN EKONOMİK KRİTERLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 3, 349 - 363, 31.07.2023

Adnan Çalışkan

Öz

Avrupa Birliği, üye ülkeler arasında işgücünün, sermayenin ve malların serbest dolaşımının sağlanması ile iktisadi kalkınmanın gerçekleştirilmesi ve Avrupa ülkeleri halkının refah seviyesinin yükseltilmesi hedefi ile kurulmuştur. Başlangıçta 6 üye ile temelleri atılan birliğin kısa sürede gösterdiği başarı gelişmekte olan ülkelerin dikkatini çekmiştir. Birliğin ortak bir özgürlük, demokrasi ve hukuk devleti üzerine kurulduğu ve bu ilkeleri benimseyen bütün Avrupa ülkelerinin üye olabileceği vurgulanmıştır. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik süreci 31 Temmuz 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu’na(AET) yapılan başvuru ile başlamıştır. Çalışmada, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik süreci ile ilgili yapılan çalışmalar ve Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan Türkiye raporlarına yer verilmiştir. Çalışmanın amacı, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik sürecini, ekonomik kriterler açısından karşılaştırmalı analiz yöntemi ile ortaya koymaktır. Çalışma sonucu Avrupa Komisyonu Raporları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Türkiye’nin işleyen bir piyasa ekonomisine sahip olduğu vurgulanmıştır. Türkiye’nin istikrar politikasını sürdürdüğü ve yapısal reformlara devam ettiği takdirde Avrupa Birliği içerisinde piyasa güçleri ve rekabet baskısıyla başa çıkabileceğinin altı çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Kopenhag kriterleri, Maastricht Yakınlaşma Kriterleri

Kaynakça

• AKÇAY, B. (2008). “Avrupa Birliği’nin Ekonomik Kriterleri ve Türkiye”, Maliye Dergisi, Sayı: 155, Temmuz-Aralık, 11-38.
• AKMAN, Ü. G. (2020). “Avrupa Birliği-Türkiye İlişkilerinin Sosyokültürel Boyutları”, Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 4: 36-56
• ALPAY, Y. ve ALKİN, E. (2020). Olaylarla Türkiye Ekonomisi, Hümanist Kitap Yayıncılık, İstanbul.
• AVRUPA BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI (2022a). “Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihçesi”, https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html, 28.09.2022.
• AVRUPA BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI (2022b). “2003 Yılı Ulusal Programı”, https://www.ab.gov.tr/196.html, 2.12.2022.
• AVRUPA BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI (2022c). “2008 Yılı Ulusal Programı”, https://www.ab.gov.tr/42260.html, 2.12.2022.
• AVRUPA BİRLİĞİ BAŞKANLIĞI (2022d). “Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan Türkiye Raporları”, https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html, 2.12.2022.
• BALKIR, C. (2019). Türkiye-Avrupa Birliği Gümrük Birliği: İçerik ve Uygulama, Karluk, S.R. ve Yüce Dural, B. (Ed). Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Yayını, 26-55.
• BAYRAKTUTAN, Y. ve BAYRAKTAR, Y. (2004). “Yakınlaşma Kriterleri Bağlamında AB Genişlemesi ve Türkiye”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 2004/2: 1-17.
• BİLİCİ, N. (2006).“AB'de Ekonomik Bütünleşme ve Türkiye'nin Entegrasyonu”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 5(2): 39-45.
• ÇETİN, M. (2001). “Avrupa Birliği Sürecinde Türk Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi”, Yönetim ve Ekonomi, 8(2): 91-105.
• DAĞDEMİR, E. (2019). “Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinin Mevcut Durumu ve Geleceği”, s. 128-147, (Ed.) KARLUK, S.R. ve YÜCE DURAL, B., Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• DEMİRAY EROL, E. (2013). “Türkiye ve Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1): 198-208.
• DOĞAN, M. (2015). “Avrupa Birliği ve Türkiye Ekonomik İlişkileri”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 32: 306-325.
• ENGİN, E. ve YEŞİLTEPE, E. (2009). “Global Ekonomik Krizin Gölgesinde Türkiye’nin Maastrıcht Kriterlerine Uyumu”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1(2): 15-23.
• ERKEKOĞLU, H. (2007). “AB’ye Tam Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Üye Ülkeler Karşısındaki Göreli Gelişme Düzeyi: Çok Değişkenli İstatistiksel Bir Analiz”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2): 28-50
• GÜLMEZ, A. ve AYHAN, B. (2012). “Avrupa Birliği – Türkiye İlişkilerinin Ekonomi Politiği”, Sakarya İktisat Dergisi, 1(3): 37-45.
• KARLUK, S.R. ve YÜCE DURAL, B. (2019). Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir.
• KOŞAR TAŞ, Ç. ve ÖRK ÖZEL, S. (2017). “Faktör Analizi Yöntemi İle Türkiye ve Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerin Sosyo-Ekonomik Göstergeler Bakımından Gelişmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3): 60-77
• KÖROĞLU, E. (2021). “Entegrasyon Teorileri Işığında Avrupa Genişleme Dalgaları ve Türkiye ile İlişkiler”, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 37-58.
• KUTLU, Ö., SEVİNÇ, İ. Ve KAHRAMAN, S. (2018). “Türkiye’de Kalkınma Planları Çerçevesinde Avrupa Birliği Katılım Sürecinin Değerlendirilmesi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 20(34): 29-40.
• OĞUZ, S., ÇETİNER, Ö. ve YALÇINTAŞ, D. (2020). “Avrupa Birliği’ne Aday ve Potansiyel Aday Ülkelerin Ekonomik Göstergelerinin TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2): 17-28.
• ORHAN, M. (2020). “Avrupa Birliği Ülkeleri ile Avrupa Birliği Üyeliğine Aday Olan Ülkelerin Makroekonomik Performanslarının Aras Yöntemi ile Kıyaslanması”, Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1): 115-129.
• ÖZER, M. A. (2009). “Avrupa Birliği’ne Tam Üyeliğin Eşiğinde Türkiye”, Yönetim ve Ekonomi, 16(1): 89-105.
• PAKSOY, S. ve KILIÇ, S.B. (2013). “Avrupa Birliği Müzakere Sürecinde Türkiye’nin Üyelik Olasılığının Değerlendirilmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2): 81-96
• PAKSOY, S., BAYRI, Y. ve SELCİ, H. (2018). “Maastrıcht Kriterlerine Göre Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinin Değerlendirilmesi”, Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(2): 109-117.
• SAATÇİOĞLU, C. ve ÇELİKOK, K. (2017). “Avrupa Birliği Ortak Ulaştırma Politikası Çerçevesinde Türkiye’de Uygulanan Ulaştırma Politikalarının Değerlendirilmesi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(2): 80-90.
• TELLİ, R. (2015). Türkiye Ekonomisi ve Avrupa Birliği, Ekin Yayınevi, Bursa.
• UYSAL, C. (2001). “Türkiye – Avrupa Birliği İlişkilerinin Tarihsel Süreci ve Son Gelişmeler”, Akdeniz İİBF Dergisi, 1(1): 140-153.
• YAVUZ, H. ve YAVUZ, S. (2015). “Türkiye’nin AB’ye Üyelik Sürecinin Mali Göstergeler Açısından AB’nin Yeni Üye Ülkeleriyle Karşılaştırılması”, Sakarya İktisat Dergisi, 4(2): 81-94.
• YILDIZ, H. (2011). “Avrupa Birliği’nde Maliye Politikalarının Uyumlaştırılması”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2): 111-134.