Atatürk’ün Çocuk Eğitimi Anlayışının Eleştirel Pedagoji Yaklaşımımın Temel Özellikleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 91 - 100, 30.04.2023

Nida Bayındır

Öz

Atatürk’ün Cumhuriyetle birlikte tüm topluma kazandırmaya çalıştığı meraklı, özgün, yaratıcı bir çocuk ruhudur. Bu nedenle milli egemenlik kavramı ile bilimsel düşünmeyi birbirine bağlayan Atatürk’ün eleştirel pedagoji ile öngördüğü çoğulcu, eleştirel, özgürleştirici, demokratik, adil, dönüştürücü rollerdir. Bu noktada Atatürk’ün çocuk eğitimi ile ilgili yaklaşımlarına sadece öznel/kişisel bir yaklaşım olarak değil, toplumun öğretmeni olan öğretici bir lider olarak yaklaşmak ve bu görüşler doğrultusunda çocuk algısının ve eğitiminin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Çalışma nitel araştırmalardan tarihsel araştırma deseninde hazırlanmıştır. Konuyla ilgili doküman analizi yöntemi kullanılarak Atatürk’ün çocuk eğitimine ilişkin görüşleri alınarak eleştirel pedagojinin temelleri açısından incelenmiş ve hedef çocuk algısı Atatürk’ün söylev, demeç ve diyaloglarından yola çıkılarak tartışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Atatürk’ün çocukları öncelikle samimi bir sevgi timsali sonrasında ise demokratik ideallerin eşsiz temsilcisi ve savunucusu olarak gördüğüdür. Atatürk, çocuklarla ilgili görüşlerinde; onların bilinçli yurttaş olmaları, özgür düşünmeleri, Cumhuriyeti her koşulda korumaları ve yaşatmaları, bilimsel ve eleştirel düşünerek bilgiyi sorgulayıp her zaman toplum yararına kullanmaları gerektiği mesajını vermiştir. Türkiye Cumhuriyeti olarak beklentilerini, isteklerini ve uymaları gereken sorumlulukları sıralamış, milli birlik, beraberlik, işbirliği ve demokrasi ruhunu sürdürmeleri için teşvik etmiştir. Atatürk’ün çocuklarla ilgili görüşleri, söylev, demeç ve diyalogları sadece söylenmiş duygusal ifadeler değil, onlar için çizilen yol ve onlara ve topluma verilen bir ödevdir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk,, çocuk eğitimi, eleştirel pedagoji

Kaynakça

• Aksakallı, A. (2019). Eleştirel pedagojiye yönelik öğretmenlerin eğitim inançları. ENAD Online, 7(2), 583-605. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.6m
• Akyüz, Y. (2008). Türk eğitim tarihi: M.Ö.1000- M.S. 2008. Ankara: Pegema Yayınları.
• Apple, M., W. (2006). Eğitim ve iktidar (Çev. Ergin Bulut). İstanbul: Kalkedon Yayınları
• Aslan, Ö., M. (2014). Eğitim felsefesi dersinin okulöncesi öğretmen adaylarının felsefi tercihlerine ve eleştirel pedagojiye yönelik görüşlerine olan etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 1-14. https://doi.org/10.17755/esosder.73598
• Atatürk, (1961). Nutuk. İstanbul: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları.
• Atatürk Araştırma Merkezi (2006). Atatürk’ün söylev ve demeçleri, Ankara: Divan Yayıncılık. https://atam.gov.tr/wp-content/uploads/S%C3%96YLEV-ORJ%C4%B0NAL.pdf adresinden edinilmiştir.
• Aytemur, S., N. (2008). Özgürleştirici bir eğitim arayışı: Eleştirel pedagoji okulu. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 6(24), 50-61.
• Burak, M., D. (2008). Atatürk’ün eğitim anlayışı ve Kıbrıslı Mehmet Efendi’nin eğitime katkıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 623-636.
• Büyükgöze, H., & Fındık, L., Y. (2018). Eleştirel pedagojinin eğitim sistemindeki görünümü: öğretmenler üzerine bir çalışma. İlköğretim Online, 17(3), 1336-1352.
• Çağlayan, İ. (2012). Atatürk’ün çocukları. İletişim Çalışmaları Dergisi, 2, 101-116.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. NY: Routledge. https://www.academia.edu/37378137/research_methods_in_education_book_by_Cohen_and_Manion_pdf adresinden edinilmiştir.
• Chomsky, N. (2007). Chomsky, demokrasi ve eğitim. (Çev. E. Abaoğlu), İstanbul: BGST Yayınları.
• Çakır, G. (2020). Atatürk döneminde Türkiye’de aile hukuku ve çocuk hakları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 349-368. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.705011
• Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory.Thousand Oaks: Sage. https://www.researchgate.net/publication/247720888_Book_Review_Corbin_J_Strauss_A_2008_Basics_of_Qualitative_Research_Techniques_and_Procedures_for_Developing_Grounded_Theory_3rd_ed_Thousand_Oaks_CA_Sage adresinden edinilmiştir.
• Demirtaş, H., & Özer, N. (2015). Eleştirel kuram açısından eğitim ve eğitim yönetimi. Journal of Teacher Education and Educators, 4(2), 205-222.
• Duran, V., Ekici, G., & Barut, Y. (2019). Atatürk’ün eğitimle ilgili görüşleri bağlamında bir eğitim programı nasıl olmalıdır? 2. Uluslararası 19 Mayıs Yenilikçi Bilimsel Yaklaşımlar Kongresi, İKSAD, 27-29 Aralık, Samsun. 1250-1266. https://www.19mayis.org/_files/ugd/614b1f_a8741f0bdbc4465ea5c1bdefa9e778a1.pdf adresinden edinilmiştir.
• Fereday, J., & Muir-Cochrane, E. (2006). Demonstrating rigor using thematic analysis: A hybrid approach of inductive and deductive coding and theme development. International Journal of Qualitative Methods, 5(1), Retrieved [date] from http://www.ualberta.ca/~iiqm/backissues/5_1/pdf/fereday.pdf
• Freire, P. (1970). The adult literacy process as cultural action for freedom. Harward Educational Review, 40(2), 205-225.
• Giroux, H., A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm (Çev. Barış Baysal). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gökmenoğlu, T., & Kondakçı, Y. (2015). Atatürk’ün söylev ve demeçlerinde eğitim. İlköğretim Online, 14(3), 1029-1043.
• Işık, Y. (2020). Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitimci kişiliği ve başöğretmen unvanı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 173-196.
• İnan, A. (1959). Atatürk’ten hatıralar ve belgeler. Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Kaya, H. V., Bahçeci, Z., & Kaya, E. (2016). Atatürk’ün eğitime bakışı üzerine bir çalışma. Yükseköğretim ve bilim dergisi, 6(3), 297-303.
• Kesik, F. (2014). Eğitim yönetiminde çoğul bir ses: eleştirel kuram. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2), 93-133.
• Kesik, F., & Bayram, A. (2015). Eğitim sisteminin eleştirel pedagoji perspektifinden bir değerlendirmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 900-921.
• Kocatürk, U. (1999). Atatürk’ün fikir ve düşünceleri. Ankara: Semih Ofset.
• Adorno, T. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. (Çev. E. Öztarhan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Koç, E. (2010). Atatürk, Cumhuriyet ve çocuk ruhu. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 45, 71-82.
• Mclaren, P. (2011). Okullarda yaşam, eleştirel pedagojiye giriş (Ed: M.Y. Eryaman ve H. Arslan). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis. Beverly Hills, California: Sage Publications. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3102/0013189x013005020 adresinden edinilmiştir.
• Orak, F. (2020). Tarihsel araştırma yöntemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan günümüze Türk eğitim tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sarıgöz, O., & Özkara, Y. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel pedagoji ve ilkeleri hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 710-716.
• Terzi, A., R., Şahan, H., H., Çelik, H., & Zög, H. (2015). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ile eleştirel pedagoji ilkeleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 344-356.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.