SEBED yayın süreçleri, bilginin bilimsel yöntemle tarafsız biçimde üretilmesi, geliştirilmesi ve paylaşılması esasına göre yürütülür. Bilimsel yöntemin uygulanması ve tarafsızlığın sağlanması sürecinde çift taraflı kör hakem değerlendirmesi süreci önem taşımaktadır. Bilimsel üretimin gerçekleştirilmesinde yayın sürecinin tüm bileşenleri; yayıncı, editörler, yazar(lar) ve hakemlerin etik ilkelere uymak zorundadır. Bu kapsamda SEBED’e ait yayın sürecinin tüm bileşenlerinin, Yayın Etiği Komitesi’nin (Committee on Publication Ethics, COPE) kılavuzları ve politikaları doğrultusunda etik ilkelere uyması gerekmektedir.
Yazar(lar)dan derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte TR Dizin Dergi Değerlendirme Kriterleri’nde 2020 yılı için yapmış olduğu değişiklik üzerine makaleler için “Etik Kurul Onayı” talep edilmektedir. 21.02.2020 tarihinden itibaren yüklenen tüm makalelerin Etik Kurul Onay/İzin Belgesini yüklemesi zorunludur.
Makalelerde intihal yapılması, kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve uydurma verilerin kullanılması gibi etik ihlaller tespit edilirse, makale yazar(lar)ının çalıştığı kuruma bu durum resmi yollardan bildirilir ve makale reddedilir.
Dergi, editörler ve/veya hakemler tarafından verilen dönütlere göre yazar(lar)dan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.
Benzerlik oranı kaynaklar ve doğrudan alıntılar hariç en fazla %15 olabilir. Dergi tarafından da Ithenticate benzerlik taramasından geçirilen makalelerin daha yüksek benzerlik oranına sahip olduğunun tespiti durumunda, makale reddedilir.
Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemi destekleyen ve hayata geçiren çalışmalardır. Bu noktada yayın sürecine dahil olan tüm tarafların (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkelere uyması büyük önem taşımaktadır.SEBED, araştırma ve yayın etiği konusunda ulusal ve uluslararası standartlara bağlıdır. Basın Kanunu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ne uymaktadır. SEBED, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) tarafından yayınlanan Uluslararası Etik Yayıncılık İlkeleri’ni benimsemiştir. Ayrıca Türkiye Editörler Çalıştayı Kararlarına da uymayı taahhüt eder.
• Basın Kanunu (Ulusal Mevzuat)
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (Ulusal Mevzuat)
• Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (Ulusal Mevzuat)
• Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Uluslararası Kriterler)
• Türkiye Editörler Çalıştayı Kararları (Ulusal Kriterler)
Tekrar Yayın
Tekrar yayın, aynı makalenin veya büyük ölçüde benzer makalelerin birden fazla dergide yayınlanmasıdır. Editör bu tür makaleyi incelemeden geri gönderir.
Aynı çalışmanın birden fazla dergiye eşzamanlı olarak gönderilmesi
Yazarlar aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye gönderemezler. Editör, olası eşzamanlı gönderimi öğrenirse, makaleyi reddeder.
İntihali Engelleme Amaçlı Kontrol
Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmaktır. SEBED, gönderilen tüm makaleleri intihal engellemek için taramaktadır. İncelenmeye sunulan çalışmalarda intihal olup olmadığını Ithenticate, yazılımı kullanılarak kontrol edilir. Benzerlik oranın %15’ten az olması beklenir. Tek kaynağa yapılan atıfın %1’i geçmemesi önerilir. İntihal, duplikasyon, sahte yazarlık/inkar edilen yazarlık, araştrma/veri fabrikasyonu, makale dilimleme, dilimleyerek yayın, telif hakları ihlali ve çıkar çatışmasının gizlenmesi, etik dışı davranışlar olarak kabul edilir. Kabul edilen etik standartlara uygun olmayan tüm makaleler yayından çıkarılır.
Katılımcıların Kişisel Verilerinin Korunması
SEBED, yasal olarak kamuya açık olmayan insan katılımcılarla ilgili kişisel veya hassas verileri veya materyalleri içeren tüm araştırmaların resmi etik incelemeye tabi olmasını şart koşar.
Araştırma Suistimali İddialarının Ele Alınması SEBED, COPE'un Başarılı Bir Yazı İşleri için Etik Araç Setine uyar. SEBED editörleri; intihal, alıntı manipülasyonu, veri tahrifatı, veri uydurması ve diğer araştırma suistimalinin meydana geldiği makalelerin yayınlanmasını önlemek için tedbir alacaktır. SEBED editörleri, dergilerinde yayınlanan bir makaleyle ilgili herhangi bir araştırma suistimali iddiasından haberdar olmaları durumunda, iddialarla ilgili olarak COPE’un yönergelerini izleyeceklerdir.
Etik İhlal Bildirimleri
Okurlar, SEBED’de yayınlanan bir makalede önemli bir hata ya da yanlışlık fark ettiklerinde ya da editoryal içerik ile ilgili (intihal, yinelenen makaleler vb.) herhangi bir şikâyetleri olduğunda index.sebed@selcuk.edu.tr adresine e-posta göndererek bildirimde bulunabilir.
Düzeltme, Geri Çekme, Endişe İfadesi
Editörler, bulguları ve sonuçları geçersiz kılan büyük hatalar / ihlaller söz konusu olduğunda, makaleyi geri çeker, küçük hatalar olduğunda ise düzeltme yapmayı düşünebilirler. Yazarlar tarafından araştırma veya yayını kötüye kullanmaya yönelik olasılık söz konusu ise; bulguların güvenilir olmadığına ve yazarların kurumlarının olayı soruşturmadığına dair kanıtlar var veya olası soruşturma haksız veya sonuçsuz görünüyor ise, editörler endişe ifadesi yayınlar. Düzeltme, geri çekme veya endişe ifadesi ile ilgili olarak COPE ve ICJME yönergeleri dikkate alınır.
Anket ve Mülakata Dayanan Çalışmaların Yayını
SEBED, bilimsel süreli yayıncılıkta etik güvence oluşturmak amacıyla, Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Rehber İlkeleri” ve “Dergi Yayıncıları için Davranış Kuralları” ilkelerini benimsemektedir. Bu kapsamda dergiye gönderilen çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulmalıdır:
1) Etik kurul izni gerektiren, tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve dergi sistemine ayrı bir dosya olarak yüklenmelidir.
2) Etik kurul izni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde; olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye yöntem kısmında yer verilmelidir.
Makale Yayımlama Politikası
SEBED’e gönderilen makaleler önce Editöryal ön incelemeye tabi tutulur. Sonra derginin yazım kurallarına uygunluk açısından incelenir ve intihali önlemek için benzerlik tarama yapılır. Bu aşamalardan sonra çift taraflı kör hakemlik sürecine alınır.
Editöryal Gizlilik Yükümlülüğü
SEBED’in editörleri, gönderilen tüm yazıları gizli belgeler olarak ele alır; bu, yazarların izni olmadan bir yazı hakkındaki bilgileri kimseye ifşa etmeyecekleri anlamına gelir. Makale inceleme sürecinde Editörler, Hakemler, Yayın Kurulu Üyeleri makalelere erişebilir. Bir yazıyla ilgili ayrıntıların yazarların izni olmadan üçüncü bir şahsa iletilebileceği tek durum, editörün ciddi araştırma suistimalinden şüphelenmesidir.
SEBED Editörler Kurulu’nun Sorumlulukları
• SEBED 'ne başvurusu yapılan her makaleden, başvuru sürecinden yayınlanma sürecine kadar tüm süreçlerden SEBED Editörler Kurulu sorumludur. Bu sorumluluk, dergiyle ilgili konularda verilen kararlarda bilimsel yöntemin uygulanmasını gerektirir. Yayıncı ve Editörler Kurulu arasındaki ilişki bağımsızlık ilkesine dayanır; editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsızdır.
• SEBED Editörler Kurulu, dergiyi sürekli geliştirmeye ve yayın niteliğini yükseltmeye çaba gösterir.
• SEBED Editörler Kurulu, yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci, etik ilkeler gibi dergi politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasını sağlar.
• SEBED Editörler Kurulu, yazar(lar)ın bilgi gereksinimlerini içeren bir “Yazar Rehberi” hazırlar, gerektiğinde günceller.
• SEBED Editörler Kurulu, her makalenin kayıtlarını, dergiyle ilgili yazışmaları elektronik olarak saklar.
Editörler ve Alan Editörlerinin Etik Sorumlulukları
• Editörler; hakemlerin, yazar(lar)ın, araştırmacı, uygulayıcı ve okuyucuların bilgi gereksinimlerini karşılamaya, gerektiğinde dönüt vermeye, yayın sürecinde düzeltme ve/veya açıklama gerektiren konularda açıklık ilkelerine göre davranmaya çaba gösterir.
• Editörler, yazar(lar)ın cinsiyet, dini veya politik inançları, etnik veya coğrafi kökenleri üzerine ayrım yapmaksızın görevlerini yerine getirir, dengeli, objektif ve adil bir şekilde hareket eder.
• Editörler, makalelerin yayınlanmasına karar verirken makalelerin özgün olmasına, bilimsel alanyazına, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterir.
• Editörler, makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerliği ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde bulundurur.
• Editörler, derginin yayın politikaları arasında bulunan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlar.
• Editörler, makaleleri alan editörlerine, uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını destekler.
• Alan editörleri, makaleleri hakemlere, uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını destekler. Alan editörleri, her makale için, farklı kurumlardan olmasına özen göstererek en az iki hakem atar. Bu hakemlerden en fazla biri makale için ret kararı verdiği takdirde üçüncü hakem ataması gerçekleştirir.
• Editörler, makalenin yansız değerlendirilmesi için alan editörleri, hakemler ve yazar(lar) arasındaki çıkar çatışması-çıkar birliği olup olmamasını göz önünde bulundurur.
• Editörler, hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması ve sürekli güncellenmesi için arayış içinde olur.
• Editörler, akademik görgü kurallarına uymayan ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engeller.
• Editörler, yazar(lar)ın ifade özgürlüğünü destekler.
• Editörler, yayın sürecinde görev alan üyelerle etkili bir iletişim içinde olur, belirli aralıklarla toplantılar düzenler.
• Editörler, değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korur.
• Editörler; makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterir, makalenin katılımcılarının açık onayının belgelendirilmesini önemser, etik kurul kararı gerektiren görgül makalelerin katılımcılarına ilişkin etik kurul onayı olmadığında makaleyi reddeder.
• Editörler; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alır. Görevi kötüye kullanmaya yönelik yakınmalar olduğunda, nesnel bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları paylaşır.
• Editörler, makalelerdeki hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlar.
• Editörler, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunur. Ayrıca yayınlanan makalelerin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi konusunda gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini yapar.
• Editörler, dergide yayınlanan makalelere yönelik tutarlı eleştirileri dikkate alır, eleştirilen makalelerin yazar(lar)ına yanıt hakkı tanır.
• Editörler, makalelerde gönderim ve kabul tarihlerini yayınlar.
• Editörler olumsuz sonuçları içeren çalışmaları da göz önünde bulundurur.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
SEBED, makale değerlendirme sürecinde yazar(lar)ın hakemleri, hakemlerin de yazar(lar)ı tanımadıkları çift taraflı kör hakemlik ilkesi uygular. Hakemler yazar(lar) ile doğrudan iletişim kuramaz; makale değerlendirme formları ve metin üzerinde belirtilen notlar ile düzeltme istemleri dergi yönetim sistemi üzerinden editörlerce yazar(lar)a iletilir. SEBED’e başvurusu yapılan makaleleri değerlendirecek hakemler şu etik sorumlulukları taşımalıdır:
• Hakemler yalnız uzmanlık alanı ile ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir.
• Hakemler, değerlendirmeyi yansızlık ve gizlilik içinde yapmalıdır. Bu ilke gereğince inceledikleri makaleleri bilimsel ve etik kurallara uygun şekilde değerlendirmeli, kimliğini açığa çıkaracak herhangi bir bilgi vermekten kaçınmalıdır.
• Hakemler, çıkar çatışması-çıkar birliği olduğunu anladıklarında, makaleyi değerlendirmeyi reddederek, editörlere bilgi vermelidir.
• Hakemler, değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde, yapıcı bir dille yapmalı; hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdır.
• Hakemler değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde değerlendirmelidirler.
Yazar(lar)ın Etik Sorumlulukları
SEBED’e makale başvurusu yapan yazar(lar)ın etik sorumlulukları:
• Yazar(lar), başka yerde yayınladığı ya da yayınlanmak üzere gönderdiği bir makalesini veya aynı anda birden fazla makalesini SEBED'ne göndermemeli ve bu kuralları kabul ettiklerini dergiye ait Telif Hakkı Bildirim Metnini doldurarak bildirmelidir.
• Yazar(lar), SEBED’e özgün makale göndermelidir.
• Makale yazarın lisansüstü tezinden ya da bir projeden üretildiyse, yazar(lar) bunu makalede ilk sayfada ilgili yerde belirtmelidir.
• Makalenin bir kısmı ya da tamamı herhangi bir bilimsel sempozyumda/kongrede sunulmuş ise yazar(lar) bunu makalede ilk sayfada ilgili yerde belirtmelidir.
• Yazar(lar), makale yazımı sırasında yararlandıkları kaynaklara etik ilkeler doğrultusunda doğru biçimde atıf yapmalıdır.
• Yazar(lar), makalelerindeki benzerlik oranını tespit etmeli, %15 sınırını aşmadığı takdirde dergiye göndermelidir.
• Makaleye katkı sağlamayan kişilerin adı, yazar olarak yazılmamalı; yayınlanmak üzere başvurusu yapılan bir makalenin yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma veya yazar ekleme önerilmemelidir. Eş yazarların makalelerdeki katkı oranı, makale sonunda ilgili yerlerde beyan edilmelidir.
• Yayınlanma başvurusu yapılan makaleyle ilgili çıkar çatışması-çıkar birliği olan kişileri editörlere bildirmeli, makale sonunda ilgili yerlerde bu bilgiye yer vermelidir.
• Yazar(lar), makale sonunda ilgili yerde varsa destek ve teşekkür beyanında bulunmalıdır.
• Yazar(lar), değerlendirme sürecinde kendilerinden makalelerine ilişkin bilgi ya da ham veri istenmesi durumunda beklenen bilgileri editörlere sunmalıdır.
• Yazar(lar), yayınlanan makalelerine ilişkin verileri 5 yıl süreyle saklamakla yükümlüdür.
• Yazar(lar)ın, değerlendirme aşamasındaki ya da elektronik ortamda yayınlanmış makalesiyle ilgili bir hatayı fark ettiğinde bilgi vermek, düzeltmek ya da geri çekmek için editörle iletişime geçmesi gerekir.
• Yazar(lar), etik kurul kararı gerektiren görgül araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısını aday makalenin ilk sayfasında ilgili yerde ve yöntem bölümünde belirtmeli, etik kurul kararını gösteren belgeyi makalenin başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir. Ayrıca olgu sunumlarında aydınlatılmış olur/onam formunun alındığına ilişkin bilgiye makalede yöntem kısmında yer vermelidir.
• Yazar(lar), veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiklerinin kanıtlarını (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alınması gibi) makale içinde sunmalıdır. Makalelerde araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir. Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmiş ise araştırmanın etik ilkelere uygun gerçekleştirildiği bildirilmelidir.
• Yazar(lar)dan derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde de, etik kurul kararının gerekmediği, makalenin ilk/son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmelidir.
Şikayet Prosedürü
Bu prosedür, SEBED'in veya yazı kadromuzun sorumluluğunda olan içerik, prosedürler veya politikalarla ilgili şikayetler için geçerlidir.
Şikâyet, SEBED'in veya yazı işleri ekibimizin sorumluluğunda olan içerik ilgili olmalıdır. Şikayetler doğrudan index.sebed@selcuk.edu.tr adresine e-posta ile gönderilmelidir ve gizli olarak ele alınacaktır. Editör, şikayetlere anında yanıt verir. Editör, şikayetlerle ilgili COPE prosedürünü takip eder.
İtiraz Süreci
Editörler ve hakemler tarafından yapılan değerlendirmelere dair ciddi itirazlarınızı, lütfen index.sebed@selcuk.edu.tr adresinden editör ekibimize bir itiraz mesajı olarak gönderebilirsiniz.
Çıkar Çatışmaları
Yazarlar
SEBED genel yayın ilkelerine göre, sadece ilgili çalışmaya gerçek anlamda katkı sağlayan kişiler yazar olarak dikkate alınmalıdır. Çalışmaları ile ilgili taraf olabilecek tüm kişisel ve finansal ilişkilerin bildirilmesinden yazarlar sorumludur. İş, danışmanlık, hisse sahibi, ücret, uzman ifade ödemesi gibi finansal ilişkiler çok kolay tespit edilebilir çıkar çatışmalarıdır ve derginin itibarını zayıflatması son derece olasıdır. Çıkar çatışması konusunu açıklığa kavuşturmak için, yazarlar gönderilen makaleleri ile editöre mektup niteliğinde hazırlanan bir belge ile herhangi bir çıkar çatışması olup olmadığını açıkça belirtmelidirler.
Hakemler
Herhangi bir çıkar çatışması olması durumunda hakem değerlendirme sürecinin reddedilmesinden hakemler sorumludur. Hakemler, çıkar çatışması ile ilgili olarak herhangi bir şüpheye düşmeleri durumunda değerlendirme süreci ile ilgili olarak editöre danışmalıdır. Çıkar çatışmasını önlemek amacıyla makale yazarları ile aynı kurumlarda çalışan kişiler hakem olarak seçilmemektedir.
Editörler
Editörler makalelerin hakem değerlendirme sürecinin yönetilmesinden sorumlu olup herhangi bir çıkar çatışması olması durumunda ilgili makaleyi reddetme hakkına sahiptirler. Editörler atandıkları makalelerle herhangi bir kişisel ve/veya mali çıkar çatışması içinde olmamalıdır. Editörler gönderilen bir makalenin yazar listesinde bulunuyorsa o makalenin değerlendirme süreci dışında tutulmaktadır.
Araştırma Etiği İlkeleri
SEBED araştırma etiğinde en yüksek standartları gözetir ve aşağıda tanımlanan uluslararası araştırma etiği ilkelerini benimser. Makalelerin etik kurallara uygunluğu yazarların sorumluluğundadır.
• Araştırmanın tasarlanması, tasarımın gözden geçirilmesi ve araştırmanın yürütülmesinde, bütünlük, kalite ve şeffaflık ilkeleri sağlanmalıdır.
• Araştırma ekibi ve katılımcılar, araştırmanın amacı, yöntemleri ve öngörülen olası kullanımları; araştırmaya katılımın gerektirdikleri ve varsa riskleri hakkında tam olarak bilgilendirilmelidir.
• Araştırma katılımcılarının sağladığı bilgilerin gizliliği ve yanıt verenlerin gizliliği sağlanmalıdır. Araştırma katılımcıların özerkliğini ve saygınlığını koruyacak şekilde tasarlanmalıdır.
• Araştırma katılımcıları gönüllü olarak araştırmada yer almalı, herhangi bir zorlama altında olmamalıdırlar.
• Katılımcıların zarar görmesinden kaçınılmalıdır. Araştırma, katılımcıları riske sokmayacak şekilde planlanmalıdır.
• Araştırma bağımsızlığıyla ilgili açık ve net olunmalı; çıkar çatışması varsa belirtilmelidir.
• İnsan denekler ile yapılan deneysel çalışmalarda, araştırmaya katılmaya karar veren katılımcıların yazılı bilgilendirilmiş onayı alınmalıdır. Çocukların ve vesayet altındakilerin veya tasdiklenmiş akıl hastalığı bulunanların yasal vasisinin onayı alınmalıdır.
• Çalışma herhangi bir kurum ya da kuruluşta gerçekleştirilecekse bu kurum ya da kuruluştan çalışma yapılacağına dair onay alınmalıdır.
• İnsan öğesi bulunan çalışmalarda, “yöntem” bölümünde katılımcılardan “bilgilendirilmiş onam” alındığının ve çalışmanın yapıldığı kurumdan etik kurul onayı alındığı belirtilmesi gerekir.
SEBED Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.