YARATICILIK BAĞLAMINDA PROBLEM KURMA BECERİSİNİN PROBLEM ÇÖZME BECERİSİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Sayı: 98, 91 - 110, 30.06.2024

Esra Nur Kartal Tuğba Öçal

https://doi.org/10.17753/sosekev.1392298

Öz

Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerin örüntüler konusunda yaratıcılık bağlamında problem kurma becerilerinin problem çözme becerilerine etkisi karma araştırma yöntemlerinden açıklayıcı sıralı tasarım deseni ile incelenmiştir. Bu araştırma 2 öğrenci pilot çalışmada olmak üzere toplam 25 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Problem kurma testi iki sayı ve iki şekil örüntüsü ile alakalı toplam dört tane yarı yapılandırılmış problem durumlarından oluşmaktadır. Problem çözme testi çalışmaya katılan öğrencilerin kurdukları problemlerden toplam 12 tanesi seçilerek oluşturulmuştur. Ayrıca araştırmada hem problem kurma hem de problem çözme süreçlerini daha ayrıntılı olarak inceleyebilmek amacıyla 14 öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin yaratıcılık puanları problem kurma testi ile başarı puanları ise problem çözme testi ile hesaplanmıştır. Çoklu regresyon analizi sonucunda örüntüler konusunda yaratıcılığın akıcılık, esneklik ve orijinallik bileşenlerinin problem çözme becerisini yordamadığı ancak bileşenlerin problem çözme becerisi ile arasında anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcılık, Problem çözme, Problem kurma, Örüntüler

Kaynakça

• Akay, H. (2006). Problem kurma yaklaşımı ile yapılan matematik öğretiminin öğrencilerin akademik başarısı, problem çözme becerisi ve yaratıcılığı üzerindeki etkisinin incelenmesi (Tez No.190950) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Akkan, Y., & Çakıroğlu, Ü. (2012). Doğrusal ve ikinci dereceden örüntüleri genelleştirme stratejileri: 6-8. Sınıf öğrencilerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 37(165), 104-120.
• Alan, C. (2009). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin matematik derslerinde problem çözme sürecine yönelik görüşleri: Nitel bir çalışma (Tez No. 239411) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Amalina, I. K., Amirudin, M., & Budiarto, M. T. (2018). Students’ creativity: Problem posing in structured situation. In Journal of Physics: Conference Series, 947(1), 012012). https://doi.org/10.1088/1742-6596/947/1/012012
• Aydın-Çakır, A., & Türkeş-Kılıç, S. (2021). Bilimsel araştırmalarda karma yöntem nasıl kullanılır? Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(Özel Sayı 1), 1-15. https://doi.org/10.30794/pausbed.802568
• Ayvaz, Ü. (2019). Problem kurma temelli etkinliklerle özel yetenekli öğrencilerin matematiksel yaratıcılıklarının geliştirilmesi üzerine bir eylem araştırması (Tez No. 593298) [Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bozkurt, A., & Karslıgil Ergin, G. (2018). Öğrencilerin problem çözme ve kurma süreçlerindeki başarı ve matematiksel düşünüşlerinin incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 1-33. https://doi.org/10.19160/ijer.393529
• Cai, J. (2003). Investigating parental roles in students' learning of mathematics from a cross-national perspective. Mathematics Education Research Journal, 15(2), 87- 106. https://doi.org/10.1007/BF03217372
• Cankoy, O., & Darbaz, S. (2010). Problem kurma temelli problem çözme öğretiminin problemi anlama başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 11-24.
• Creswell, J. W. (2014). A concise introduction to mixed methods research. Sage.
• Çetinkaya, A. (2017). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin problem kurma becerilerinin incelenmesi (Tez No. 462322) [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dölek, S. (2018). İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme ve Kurma Çalışmalarının İncelenmesi (Tez No. 506271) [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dündar, S. (2015). Matematiksel yaratıcılığa yönelik matematik öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 18-34. https://doi.org/10.7822/omuefd.34.1.2
• English, L. D. (1997). The development of fifth-grade children's problem-posing abilities. Educational Studies in Mathematics, 34, 183- 217.
• Ergin, A.E. (2019). 7. Sınıf öğrencilerinin geometride problem kurma süreçlerinin incelenmesi ve yaratıcılıklarına etkisinin araştırılması (Tez No. 608646) [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ergin, A. S., & Türnüklü, E. (2019). 7. sınıf öğrencilerinin kurdukları geometri problemlerinde yaratıcılıklarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 27-38.
• Ervynck, G. (1991). Mathematical creativity. In D. Tall (Ed.), Advanced mathematical thinking (pp. 42-53). Kluwer Academic.
• Esi, A. (2018). Matematikte yaratıcılık. Journal of Awareness, 3(Özel), 309-314.
• Gonzales, N. A. (1998). A blueprint for problem posing. School Science and Mathematics, 98(9), 448-464. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1998.tb17437.x
• Haylock, D. W. (1985). Conflicts in the assessment and encouragement of mathematical creativity in schoolchildren. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 16(4), 547-553.
• Herrmann, N. (1996). The whole brain business book. Mc Graw-Hill.
• Kar, T., & Işık, C. (2015). Türk ve Amerikan yedinci sınıf matematik ders kitaplarının tamsayılarla toplama ve çıkarma işlemleri üzerinden karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 40(177), 75-92.
• Katrancı, Y., & Şengül, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemi oluşturma, matematik problemi çözme ve matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim Dergisi, 44(197), 1-24.
• Kavgacı, Y. (2016). Matematik problemi çözme stratejileri öğretiminin dokuzuncu sınıf öğrencilerinin yaratıcılık düzeylerinin gelişimine etkisi (Tez No. 436712) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kazak, V. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin kesirlerde toplama işlemine yönelik sözel problem kurma ve problem çözme becerilerinin incelenmesi (Tez No. 325808) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, Ç. (2019). Örüntü arama stratejisi ile çözülebilecek problemleri kurmada ortaokul öğrencilerinin performanslarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 647- 656. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2622
• Kilpatrick, J. (1987): Problem formulating: Where do good problems come from? In A. H. Schoerfeld (Ed). Cognitive science and mathematics education (pp.123-148). Erlaum.
• Kojima, K., Miwa, K., & Matsui, T. (2009). Study on support of learning from examples in problem posing as a production task. In Proceedings of the 17th International Conference on Computers in Education (pp. 75-82). Hong Kong: Asia-Pacific Society for Computers in Education.
• Nicolaou, A. A., & Philippou, G. N. (2007). Efficacy beliefs, problem posing, and mathematics achievements. In D. Pitta-Pantazi, & G. Phillippou (Eds.), Proceedings of the V Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (pp. 308-317). Larnaca, Department of Education, University of Cyprus.
• Onkun Özgür, E. (2018). Yedinci sınıf öğrencilerin sütun ve daire grafiğine uygun problem kurma becerilerinin incelenmesi (Tez No. 506627) [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öçal, M. F., Kar, T., Özdemir, E., Güler, G., & İpek, A. S. (2019). Indicators of prospective mathematics teachers’ success ın problem solving: The case of creativity in problem-posing. In M. Graven, H. Venkat, A. Essien & P. Vale (Eds.), Proceedings of the 43rd conference of the ınternational group for the psychology of mathematics education (Vol. 2, pp. 456-463). PME.
• Özdemir Yıldız, Ö. (2019). Matematik öğretmen adaylarının problem kurma becerilerinin incelenmesi ve problem kurma hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi (Tez No. 590879) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özgen, K., Aydın, M., Geçici, M.E., & Bayram, B. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerinin problem kurma becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 8(2), 323-351. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.322660
• Palabıyık, U., & Akkuş İspir, O. (2011). Örüntü temelli cebir öğretiminin öğrencilerin cebirsel düşünme becerileri ve matematiğe karşı tutumlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 111-123.
• Polya, G. (1957). How to solve it: A new aspect of mathematical method (2nd ed.). Princeton University Press.
• Sadak, M., Incikabi, L., Ulusoy, F., & Pektas, M. (2022). Investigating mathematical creativity through the connection between creative abilities in problem posing and problem solving. Thinking Skills and Creativity, 45, 101108. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2022.101108
• Silver, E. A. (1994). On mathematical problem posing. For the Learning of Mathematics, 14(1), 19–28.
• Silver, E. A. (1997). Fostering creativity through instruction rich in mathematical problem solving and problem posing. ZDM: The International Journal on Mathematics Education, 29(3), 75-80.
• Silver, E. A., & Cai, J. (1996). An analysis of arithmetic problem posing by middle school students. Journal for Research in Mathematics Education, 27, 521–539. https://doi.org/10.2307/749846
• Souviney, R. J. (1994). Learning to teach mathematics. Macmillan Publishing Company.
• Şahal, M. (2016). Problem kurma yaklaşımı ile işlenen tam sayılar konusunun öğrencilerin akademik başarısına ve matematik tutumlarına etkisi (Tez No. 435382) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Stoyanova, E., & Ellerton, N. F. (1996). A framework for research into students‘ problem posing in school mathematics. In P. C. Clarkson (Ed.), Technology in mathematics education (pp. 518–525). Mathematics Education Research Group of Australasia.
• Taşkın, D. (2016). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının incelenmesi: Bir özel durum çalışması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Tertemiz, N. (2017). İlkokul öğrencilerinin dört işlem becerisine dayalı kurdukları problemlerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 1-25
• Tertemiz, N., & Sulak, S. E. (2013). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin problem kurma becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 713-729.
• Torrance, E. P. (1974). A manual for the Torrance tests of creative thinking. Personnel.
• Torrance, E. P. (1966). The Torrance tests of creative thinking – norms-technical manual research edition – verbal tests, forms A and B – Figural Tests, Forms A and B. Personnel.
• Turhan, B., & Güven, M. (2014) Problem kurma yaklaşımıyla gerçekleştirilen matematik öğretiminin problem çözme başarısı, problem kurma becerisi ve matematiğe yönelik görüşlere etkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 217-234. https://doi.org/10.14812/cufej.2014.021
• Xie, J., & Masingila, J. O. (2017). Examining interactions between problem posing and problem solving with prospective primary teachers: A case of using fractions. Educational Studies in Mathematics, 96(1), 101-118. http://dx.doi.org/10.1007/s10649-017-9760-9
• van Hooijdonk, M., Mainhard, T., Kroesbergen, E. H., & van Tartwijk, J. (2020). Creative problem solving in primary education: Exploring the role of fact finding, problem finding, and solution finding across tasks. Thinking Skills and Creativity, 37, 100665. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100665
• Yenilmez, K., & Ev Çimen E. (2014). Matematik öğretmeni adaylarının “örnek, alıştırma, problem” oluşturma çalışmalarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 76-84.
• Yeşildere, S., & Akkoç, H. (2010). Matematik öğretmen adaylarının sayı örüntülerine ilişkin pedagojik alan bilgilerinin konuya özel stratejiler bağlamında incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 125-149.
• Yıldırım, A., & Şimsek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Zhang, L., Cai, J., Song, N., Zhang, H., Chen, T., Zhang, Z., & Guo, F. (2022). Mathematical problem posing of elementary school students: The impact of task format and its relationship to problem solving. ZDM-Mathematics Education, 54(3), 497-512. https://doi.org/10.1007/s11858-021-01324-4