Öz
Vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile bu faaliyetten doğan gelirin vergilendirilmesi arasında geçen sürenin uzunluğu, devletlerin elde ettiği gelirlerin reel tutarı üzerinde etkide bulunmaktadır. Tanzi etkisi olarak da tanımlanan ve devlet gelirlerinde aşınmaya neden olan bu etkinin önemi yüksek enflasyon dönemlerinde daha çok artmaktadır. Bu durum, devletlerin vergi gelirlerinde aşınmayı önlemek için önlemler almalarını gerektirmektedir. Ayrıca bazı gelir unsurlarının kaynakta kesinti yoluyla vergilendirilmesi, buna karşılık bazı gelir unsurlarının vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesinin üzerinden uzun bir süre geçtikten sonra vergilendirilmesi, vergide eşitlik ve adalet ilkeleri açısından sorgulanabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 1980’li yılların başından bu yana peşin vergi, dâhili tevkifat ve geçici vergi gibi adlarla uygulanmakta olan bazı gelir unsurlarının elde edildikleri dönem içerisinde vergilendirilmesi yöntemi, tarihsel süreç içerisinde ve halen dünyanın diğer ülkelerinde mevcut uygulama örnekleri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alvaredo, F. ve T. Piketty (2010), “The Dynamics of Income Concentration Over Twentieth Century: The Case Of Advanced Countries”, UNDP Discusion Papers, New York.
- Beşer, M.K. (2007), “Bootstrap Var Modeller ve Türkiye’de Tanzi Etkisi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, 89–108.
- Bulutoğlu, K. (2004), Türk Vergi Sistemi, Batı Türkeli Yayıncılık, İstanbul.
- Cardoso, E. (1998), “Virtual Deficits and Patinkin Effect”, IMF Staff Papers, Vol. 45, No: 4.
- Çavuşoğlu, A.T. (2005), “Vergi Gelirleri ve Kamu Harcamaları Açısından Enflasyon: Tanzi ve Ters Tanzi Etkileri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7/3, 35–52.
- DPT (1993), Türkiye’de Kurumlar Vergisi Uygulamasının Firma Davranışları Üzerindeki Etkisi, DPT. 239 – İPGM. 635.
- Escolano, J. (2010), “A Practical Guide to Public Debt Dynamics, Fiscal Sustainability, and Cyclical Adjustment of Budgetary Aggregates”, IMF Technical Notes and Manuals.
- Fisher, S., R. Sahay & C.A. Vegh (2002), “Modern Hyper-and High Inflation”, NBER Working Paper, 8930.
- Gürbüzer, Selma (1997), “Enflasyonun Vergi Gelirleri Reel Değeri Üzerindeki Etkisi (Tanzi Etkisi)”, Hazine Dergisi, Temmuz, Sayı: 7, ss. 1–30.
- Gürsoy, B. (1963), Kamu Gelirleri, Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Kürsüsü, Ankara.
- Kumrulu, Ahmet (1988), Türkiye’de Vergi Politikası Gelişmeleri: Karar Alma Süreci ve Sapmalar (1950–1985), AUHF–1988–40–01–04, ss. 193–235.
- Leibfritz, W., J. Thorton ve A. Bibbee (1997), “Taxation and Economic Performance”, OECD/GD(97)107, Economic Departments Working Papers, No.176, Paris.
- Nadaroğlu, H. (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, 11. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ, İstanbul.
- Neumark, F. (1975), Vergi Politikası Adil ve Ekonomik Bakımdan Rasyonel bir Vergi Politikasının Temel Prensipleri, Filiz Kitabevi, İstanbul.
- OECD (2009a), OECD Tax Administration in OECD and Selected Non-OECD Countries: Comparative Information Series (2008), Paris.
- OECD (2009b), Revenue Statistics: Comparative Tables, Paris.
- Öz, N. Semih (2006), Gelir Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay Gelirin Elde Edilmesi, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
- Şen, H. (2003), “Olivera-Tanzi Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Maliye Dergisi, Sayı: 143, Mayıs-Ağustos.
- Tanzi, V. (1988), “The Impact of Macroeconomic Policies on the Level of Taxation (Andon the Fiscal Balance) in Developing Countries”, IMF Working Paper, No.88/95.
- Tanzi, V. (2000), “Taxation in Latin Amerika in the Last Decade, Center For Research on Economic Development and Policy Reform”, Working Paper, No. 76.
- Tanzi, V. (2005), Fiscal Policy and Fiscal Rules in the Eurepean Union, Center for Social and Economic Research, 301.
- Turhan, S. (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
- Turhan, Salih (1968), “Gelir Vergisinde Peşin Ödeme”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı: 15, s. 295–306.
Öz
Vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi ile bu faaliyetten doğan gelirin vergilendirilmesi arasında geçen sürenin uzunluğu, devletlerin elde ettiği gelirlerin reel tutarı üzerinde etkide bulunmaktadır. Tanzi etkisi olarak da tanımlanan ve devlet gelirlerinde aşınmaya neden olan bu etkinin önemi yüksek enflasyon dönemlerinde daha çok artmaktadır. Bu durum, devletlerin vergi gelirlerinde aşınmayı önlemek için önlemler almalarını gerektirmektedir. Ayrıca bazı gelir unsurlarının kaynakta kesinti yoluyla vergilendirilmesi, buna karşılık bazı gelir unsurlarının vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesinin üzerinden uzun bir süre geçtikten sonra vergilendirilmesi, vergide eşitlik ve adalet ilkeleri açısından sorgulanabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de 1980’li yılların başından bu yana peşin vergi, dâhili tevkifat ve geçici vergi gibi adlarla uygulanmakta olan bazı gelir unsurlarının elde edildikleri dönem içerisinde vergilendirilmesi yöntemi, tarihsel süreç içerisinde ve halen dünyanın diğer ülkelerinde mevcut uygulama örnekleri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alvaredo, F. ve T. Piketty (2010), “The Dynamics of Income Concentration Over Twentieth Century: The Case Of Advanced Countries”, UNDP Discusion Papers, New York.
- Beşer, M.K. (2007), “Bootstrap Var Modeller ve Türkiye’de Tanzi Etkisi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, 89–108.
- Bulutoğlu, K. (2004), Türk Vergi Sistemi, Batı Türkeli Yayıncılık, İstanbul.
- Cardoso, E. (1998), “Virtual Deficits and Patinkin Effect”, IMF Staff Papers, Vol. 45, No: 4.
- Çavuşoğlu, A.T. (2005), “Vergi Gelirleri ve Kamu Harcamaları Açısından Enflasyon: Tanzi ve Ters Tanzi Etkileri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7/3, 35–52.
- DPT (1993), Türkiye’de Kurumlar Vergisi Uygulamasının Firma Davranışları Üzerindeki Etkisi, DPT. 239 – İPGM. 635.
- Escolano, J. (2010), “A Practical Guide to Public Debt Dynamics, Fiscal Sustainability, and Cyclical Adjustment of Budgetary Aggregates”, IMF Technical Notes and Manuals.
- Fisher, S., R. Sahay & C.A. Vegh (2002), “Modern Hyper-and High Inflation”, NBER Working Paper, 8930.
- Gürbüzer, Selma (1997), “Enflasyonun Vergi Gelirleri Reel Değeri Üzerindeki Etkisi (Tanzi Etkisi)”, Hazine Dergisi, Temmuz, Sayı: 7, ss. 1–30.
- Gürsoy, B. (1963), Kamu Gelirleri, Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Kürsüsü, Ankara.
- Kumrulu, Ahmet (1988), Türkiye’de Vergi Politikası Gelişmeleri: Karar Alma Süreci ve Sapmalar (1950–1985), AUHF–1988–40–01–04, ss. 193–235.
- Leibfritz, W., J. Thorton ve A. Bibbee (1997), “Taxation and Economic Performance”, OECD/GD(97)107, Economic Departments Working Papers, No.176, Paris.
- Nadaroğlu, H. (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, 11. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ, İstanbul.
- Neumark, F. (1975), Vergi Politikası Adil ve Ekonomik Bakımdan Rasyonel bir Vergi Politikasının Temel Prensipleri, Filiz Kitabevi, İstanbul.
- OECD (2009a), OECD Tax Administration in OECD and Selected Non-OECD Countries: Comparative Information Series (2008), Paris.
- OECD (2009b), Revenue Statistics: Comparative Tables, Paris.
- Öz, N. Semih (2006), Gelir Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay Gelirin Elde Edilmesi, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
- Şen, H. (2003), “Olivera-Tanzi Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Maliye Dergisi, Sayı: 143, Mayıs-Ağustos.
- Tanzi, V. (1988), “The Impact of Macroeconomic Policies on the Level of Taxation (Andon the Fiscal Balance) in Developing Countries”, IMF Working Paper, No.88/95.
- Tanzi, V. (2000), “Taxation in Latin Amerika in the Last Decade, Center For Research on Economic Development and Policy Reform”, Working Paper, No. 76.
- Tanzi, V. (2005), Fiscal Policy and Fiscal Rules in the Eurepean Union, Center for Social and Economic Research, 301.
- Turhan, S. (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
- Turhan, Salih (1968), “Gelir Vergisinde Peşin Ödeme”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı: 15, s. 295–306.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Eylül 2012 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Cilt: 18 Sayı: 18 |
