Demografic and Political Factors Affecting Tax Consciousness: Case of Kyrgyzstan

Yıl 2017, Cilt: 25 Sayı: 32, 71 - 80, 15.04.2017

Raziyahan Abdiyeva , Tolkun Cumakunova

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.289927

Cited By: 4

Öz

Taxes are the main financial resource of
government. Performance of tax system depends on the willingness of taxpayers’
to pay taxes or tax morale. Socio-psychological factor as tax consciousness
play one of the main role in the tax behavior. Tax consciousness means that
taxpayer is aware about taxes that paid, knows what taxes are and how tax
revenue is used. So tax consciousness is important in the forming of tax
behavior and also in the improving democracy by increasing public control on
public finance.

In transition economies as Kyrgyzstan
government needs more financial resources to implement economic and social
reforms, to decrease poverty and achieve sustainable development. Nowadays
government seeks ways to increase tax revenue. In this paper authors aim to
analyze tax consciousness of taxpayers in Kyrgyzstan using the questionnaire
conducted in 2013 in the the capital city of Kyrgyzstan in Bishkek. Factors
that affect tax consciousness will be analyzed with probit model.

Anahtar Kelimeler

Tax Conciousness, Probit Model, Kyrgyzstan

Vergi Bilincini Etkileyen Demografik ve Siyasi Faktörler: Kırgızistan Örneği

Öz

Vergiler
devletin temel gelir kaynağıdır. Vergi sisteminin etkinliği mükelleflerin kendi
yükümlülüklerini ne kadar tam ve doğru yerine getirme isteklerine bağlıdır.
Özellikle, mükelleflerin vergi bilinçleri gibi sosyo-psikolojik faktörü vergiye
olan tutum ve davranışları üzerinde etkili olan önemli etkenlerden sayılabilir.
Vergi bilinci mükelleflerin ödedikleri vergilerin  farkına vardıklarını, bu vergilerin niçin
ödenmesi gerektiği ve nasıl kullanıldığı hakkında bilgi sahibi olduklarını
bildirmektedir. Böyece, vergi bilinci ülkede vergi kültürünün oluşmasında ve
kamu maliyesinin halk tarafında denetim altında tutlması ve demokrasinin
gelişmesi için de önemlidir. 

Kırgızistan gibi geçiş ekonomilerinin ekonomik ve sosyal reformları
yürütmek, fakirliği azaltmak ve sürdürebilir kalkınmaya ulaşmak için daha çok
mali kaynaklara ihtiyacı vardr. Günümüzde Kırgızistan hükümeti vergi
gelirlerini arttırma yollarının arayışındadır.  Bu çalışmada Kırgızistan’da mükellefleri vergi
bilinci başkenti olan Bişkek şehrinde 2013 yılında 400 kişiye yapılan anket
sonuçlarına göre analiz edilmiştir. Makalede probit modeli uygulanarak vergi
bilincini etkileyen demografik ve siyasal faktörler incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Vergi Bilinci, Probit Modeli, Kırgızistan

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2005),Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, 9.Baskı, Ankara., s.180.
• Demir, İ.C. (2016), “Vergi Bilincinin Oluşumunda Eğitimin Rolü: İlköğretim Öğrencileriyle Ampirik Bir Çalışma”, Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Yönetim ve ekonomi Dergisi, Yıl:2016, Cilt:23, Sayı:1, s.128.
• Dornstein, M. (1987), “Taxes: Attitudes and Perceptions and Their Social Bases”, Journal of Economic Psychology, S.8, 55-76.
• Edizdoğan N., Çetinkaya Ö. ve Gümüş E. (2010),Kamu Maliyesi. Ekin Basım Yayın., Bursa. s.202.
• Egeli, H., Diril, F. (2014), “Vergi Bilincinin Oluşumunda Bilişim Teknolojilerinin Rolü: İzmir İli İçin Bir Uygulama”, Sosyo-Ekonomi Dergisi, S. 2, s.35.
• Esenalieva, D. (2012),Uroven tenevoy ekonomiki Kırgızstana sostovlyaet 39 % VVP – issledovaniye (rusça). http://rus.kg/news_rus/economy_rus/8699-uroven-tenevoy-ekonomiki-kyrgyzstana-sostavlyaet-39-vvp-issledovanie.html, 29.09.2016
• Hazman, G. G. (2009),” Vergi Bilincini Etkileyen MuhtemelDışsalEtkenlerinLojistikRegresyonAnalizi Ile Tespiti”, AkademikİncelemelerDergisi, 4 (1), s.53-54.
• Kalafat, T. (2016), “Mali Sosyolojisi Açısından Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakı”,Vergi Müfettişi (Eski Maliye Müfettişi), http://www.vergivizyon.net/mali-sosyoloji-acisindan-vergi-bilinci-ve-vergi-ahlaki/ 20.05.2016
• Ömürbek, N., Çiçek, H. G. ve Çiçek, S. (2007), “Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları”, Maliye Dergisi, Sayı 153, Temmuz-Aralık 2007, s.104
• Savaşan, F. ve Odabaş, H. (2005), “Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Nedenleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Selçuk Üniversitesi İİBF, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl 5, S. 10, s. 1-28.
• Şener, A. (1997), “Verginin Önemi, Vergi Bilincinin Topluma Yayılması ve Vergilerle İlgili Son Düzenlemeler”, Yaklaşım Dergisi, Yıl:5, Sayı:52., s.8-9.
• Taytak, M. (2010), “İlköğretim II. KademeÖğrencilerindeVergiBilincininTespiti: AmprikBirAraştırma”, MaliyeDergisi, S:158, s.498.
• Torgler, B. (2005), “Tax Morale and Direct Democracy”, Europen Journal of Political Economy, Vol.21, s.525-531.
• Yeşilyurt, Ş. (2015), “Vergi Bilincinin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Maliye ve İlahiyat Bölümü Öğrencileri Örneği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi,Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl:2015, Cilt:12, .sayı:32, s.38.
• Parıgina, V.A. ‘Kratkaya istoriya nalogov i nalogooblojeniya v Rossii (Rusça),http://www.elitarium.ru/nalogi-nalogooblozhenie-ussr-rossija-poshlina-bjudzhet-istorija/, 28.09.2016
• Yakışık, H. (2006),Kırgızıstan’da Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları: Etkileri ve Tahmini. Doktora Tezi. KTMÜ. SosyalBilimlerEnstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı.
• Karatalov, О. (2010),Налоги и «теневая» экономика. Сборник материалов второй научнопрактической конференции, по вопросам применения Налогового кодекса Кыргызской Республики. КРСУ. USAID. Бишкек,ОсОО Издательский дом«Салам».
• Rısaliyeva, M.Ş. (2008). Налоговая система Кыргызской Республики: История,современное состояние, перспективы. «Абыкеев А.Э», Бишкек.