Use of Multiple Criteria Decision-Making Models for the Prioritization of Intellectual Capital Efficiency: A Case of Healthcare Sector

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 47, 337 - 365, 25.01.2021

Ali İhsan Akgün , Burhan Günay

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.01.17

Cited By: 2

Öz

The purpose of this study is to evaluate performance analyses based on techniques of Multiple Attribute Decision Making Model to find important factors influencing intellectual capital efficiency of the healthcare sector in Turkey. The proposed model of this paper considers different factors, which exist in the literature and prioritize them based on different criteria. The data used in the present study extends to seven years and retrieved from annual financial reports of firms operating in the BIST healthcare sector. The relationship between efficient use of intellectual capital and business performance was examined through human capital, structural capital and the practical use of relational capital as the components of intellectual capital efficiency. In this study, the Value-Added Intellectual Coefficient (VAIC) model proposed by Pulic (2000) is used to measure intellectual capital efficiency and its components such as human capital efficiency, structural capital efficiency and relational capital efficiency. Empirical findings reveal that the effectiveness of intellectual capital is more important than company performance criteria.

Anahtar Kelimeler

Intellectual Capital, Intangible Assets, Business Performance, Healthcare Sector

Entelektüel Sermaye Etkinliğinin Önceliklendirilmesinde Çok Kriterli Karar Verme Modellerinin Kullanılması: Bir Sağlık Hizmetleri Sektörü Örneği

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Sağlık Hizmetleri Sektörünün entelektüel sermayesinin etkinliğini etkileyen önemli faktörleri bulmak için çok kriterli karar verme modellerine dayalı performans analizlerini değerlendirmektir. Bu makalenin önerilen modeli, literatürde mevcut olan ve farklı kriterlere göre önceliklendirilen farklı faktörleri göz önünde bulundurmaktadır. Çalışmada, Borsa İstanbul (BİST)’ da işlem gören sağlık işletmelerinin yedi yıl boyunca yıllık finansal raporlarından elde edilen veriler kullanılmıştır. Entelektüel sermayenin verimli kullanımı ile kurumsal performans arasındaki ilişki, entelektüel sermayenin etkinliğinin unsurları olarak beşerî sermaye, yapısal sermaye ve ilişkisel sermayenin pratik kullanımı yoluyla incelenmiştir. Çalışmada, entelektüel sermayenin etkinliği ve unsurları olan insan sermayesi etkinliği, yapısal sermaye etkinliği ve ilişkisel sermayenin etkinliğini ölçmek için Pulic (2000) tarafından önerilen Katma Değerli Entelektüel Etkinlik (VAIC) modeli kullanılmıştır. Ampirik bulgular, entelektüel sermayenin etkinliğinin, şirket performansı ölçütlerinden daha önemli bir olgu olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, İşletme Performansı, Sağlık Hizmetleri Sektörü

Kaynakça

• Abhayawansa, S. & M.I. Azim (2014), “Corporate reporting of intellectual capital: evidence from the Bangladeshi pharmaceutical sector”, Asian Review of Accounting, 22(2), 98-127.
• Akgün, A.İ. & F. Şamiloğlu (2016), “Entelektüel Sermayenin Oran Analizi ve İşletme Performansına Etkisi: BİST Örneği”, 1st International Black Sea Business Administration Symposium Conference Proceedings, Giresun, May 16-18, 294-304.
• Akpınar, O. & A.T. Akpınar (2016), “Entellektüel sermaye bileşenlerinin işletme değerine ve performansına etkisi: Türkiye’deki imalat işletmeleri örneği”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12, 142-153.
• Alipour, M. (2012),”The effect of intellectual capital on firm performance: an investigation of Iran insurance companies”, Measuring Business Excellence, 16(1), 53-66.
• Ariff, A.H.M. & T.van Zijl & A. Islam (2015), “Intelectual Capital and Market Performance: The Case of Multinational R&D Firms in the U.S.”, Proceedings of the Asia Pacific Conference on Business and Social Sciences 2015, Kuala Lumpur, 673-681.
• Bilorus, T. & I. Kornilova & L. Olikh & S. Firsova (2018), “Methodological support for intellectual capital strategic management of the research organization”, Problems and Perspectives in Management, 16(1), 292-307.
• Bontis, N. (1998), “Intellectual capital: an exploratory study that develops measures and Models”, Management Decision, 36(2), 63-76.
• Bontis, N. (2001), “Assessing knowledge assets: A review of the models used to measure intellectual capital”, International Journal of Management Reviews, 3(1), 45-59.
• Bontis, N. (2004), “National Intellectual Capital Index: A United Nations initiative for the Arab region”, Journal of Intellectual Capital, 5(1),13-39.
• Bozbura, F.T. & A. Beşkese & C. Kahraman (2007), “Prioritization of human capital measurement indicators using fuzzy AHP”, Expert Systems with Applications, 32, 1100-1112.
• Çalışkan, M.M.T. (2015), “Bilgi ekonomisinde entelektüel sermaye: Borsa İstanbul’da bankacılık sektörü uygulaması”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(3), 121-137.
• Campbell, D. & M.R.A. Rahman (2010), “A longitudinal examination of intellectual capital reporting in Marks & Spencer annual reports”, (1978-2008), The British Accounting Review, 42, 56-70.
• Celenza, D. & F. Rossi (2014), “Intellectual capital and performance of listed companies: empirical evidence from Italy”, Measuring Business Excellence, 18(1), 22-35.
• Cerbioni, F. & A. Parbonetti (2007), “Exploring the Effects of Corporate Governance on Intellectual Capital Disclosure: An Analysis of European Biotechnology Companies”, European Accounting Review, 16(4), 791-826.
• Cezlan, E.Ç. (2014), “Entelektüel Sermayenin Firma Yenilikçiliği ve Firma Performansına Etkisi: Sağlık İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama”, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler İşletme Yönetimi ABD.
• Chang, W.S. & J.J. Hsieh (2011), “Intellectual Capital and Value Creation-Is Innovation Capital a Missing Link?”, International Journal of Business and Management, 6(2), 3-12.
• Cheng, M-Y. & J-Y. Lin & T-Y. Hsiao & T.W. Lin (2010), “Invested resource, competitive intellectual capital, and corporate performance”, Journal of Intellectual Capital, 11(4), 433-450.
• Chowdhury, L.A.M. & T. Rana & M.I. Azim (2019), “Intellectual capital efficiency and organisational performance: In the context of the pharmaceutical industry in Bangladesh”, Journal of Intellectual Capital, 20(6), 784-806.
• Diez, J.M. & M.L. Ochoa & M.B. Prieto & A. Santidrian (2010), “Intellectual capital and value creation in Spanish firms”, Journal of Intellectual Capital, 11(3), 348-367.
• Dönmez, A. & İ. Erol (2016), “Entelektüel sermayenin ölçülmesi: VAIC™ yöntemi yardımıyla BIST-Sürdürülebilirlik endeksi işletmeleri üzerine bir uygulama”, Mali Çözüm Dergisi, 138, 27-56.
• Edvinsson, L. (2000), “Some Perspectives on Intangibles and Intellectual Capital 2000”, Journal of Intellectual Capital, MCB University Press, 1(1), 12-15.
• García-meca, E. &I. Parra & M. Larrán & I. Martínez (2005), “The explanatory factors of intellectual capital disclosure to financial analysts”, European Accounting Review, 14(1), 63-94 .
• Gnuschke, J. (2001), “Obtaining Market Value from Intellectual Capital”, Business Perspectives, Summer(2001), 4-10. Gürkan, S. & R.I. Gökbulut & N. Çolak (2015), “Entelektüel Katma Değer Katsayısı Bileşenlerinin İşletmelerin Finansal Performansı Üzerindeki Etkisi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 45-64.
• Ho, C.A. & S.M. Williams (2003), “International comparative analysis of the association between board structure and the efficiency of value added by a firm from its physical capital and intellectual capital resources”, The International Journal of Accounting, 38, 465-491.
• Karacaer, S. & M. Aygün (2009), “Entelektüel Sermayenin Firma Performansı Üzerindeki Etkisi”, H.Ü. İİBF Dergisi, 27(2), 127-140.
• Karacan, S. (2007), Entelektüel Sermayenin Muhasebeleştirilmesi ve Finansal tablolarda Sunulması: Entelektüel Sermayeye Muhasebe Bilgi Sistemi Açısından Bir Yaklaşım, Ankara: Orient Yayınları No: 20.
• Kayalı, C.A. & A.N. Yereli & Ş. Ada (2007), “Entelektüel katma değer katsayısı yöntemi kullanılarak entelektüel sermayenin firma değeri üzerindeki etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma”, CBÜ İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 67-90.
• Kehelwalatenna, S. (2016), “Intellectual capital performance during financial crises”, Measuring Business Excellence, 20(3), 55-78.
• Lee, C.S. & K.Y. Wong (2019), “Advances in intellectual capital performance measurement: a state-of-the-art review”, The Bottom Line, 32(2), 118-134.
• Lu, W-M. & W.K. Wang & Q.L. Kweh (2014), “Intellectual capital and performance in the Chinese life insurance industry”, Omega, 42, 65-74.
• Mazzotta, R. (2018), “The communication of intellectual capital in healthcare organisations: what is disclosed and how?”, Int. J. Knowledge-Based Development, 9(1), 23-48.
• Mehralian, G. & H.R. Rasekh & P. Akhavan & A.R. Ghatari (2013), “Prioritization of intellectual capital indicators in knowledge-based industries: Evidence from pharmaceutical industry”, International Journal of Information Management, 33, 209-216.
• Mondal, A. & S.K. Ghosh (2012), “Intellectual capital and financial performance of Indian banks”, Journal of Intellectual Capital, 13(4), 515-530.
• Öztürk, B. & K. Demirgüneş (2007), “Entelektüel Sermayenin Firma Değerine Etkisinin Entellektüel Katma Değer katsayısı Yöntemi ile Tespiti: Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Üretim Firmaları Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, İMKB Dergisi, 10(37), 59-80.
• Papa, A. & M. Mital & P. Pisano & D.G. Giudice (2018), “E-health and wellbeing monitoring using smart healthcare devices: An empirical investigation”, Technological Forecasting & Social Change, 35(4), 1-10.
• Pazarceviren, S.Y. & H.P. Kaya (2018), “Entelektüel sermayeyi hesaplanmış maddi olmayan değer yöntemi ile ölçme ve raporlama”, Business and Economics Research Journal, 9(2), 331-348.
• Peng, T.A. & S. Pike & G. Roos (2007), “Intellectual capital and performance indicators: Taiwanese healthcare sector”, Journal of Intellectual Capital, 8(3), 538-556.
• Pulic, A. (2004), “Intellectual capital: does it create or destroy value?”, Measuring Business Excellence, 8(1), 62-68.
• Puntilo, P. (2009), “Intellectual capital and business performance: evidence from Italian banking industry”, Journal of Corporate Finance, 12(4), 97-115.
• Purohit, H. & K. Tandon (2017), “Intellectual capital efficiency of Indian firms: An empirical analysis”, IUP Journal of Knowledge Management, 15(3), 44-65.
• Rao, R.V. (2013), Decision Making in Manufacturing Environment Using Graph Theory and Fuzzy Multiple Attribute Decision Making Methods, Volume 2, London: Springer.
• Şamiloğlu, F. & A.İ. Akgün (2015), Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına Uygun Finansal Tablolar Analizi, 2. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Şamiloğlu, F. (2006), “Entelektüel Sermaye: İMKB’de İşlem Gören Bankalar Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (31), 78-89.
• Sekhar, C. & M. Patwardhan & V. Vyas (2015), “A Delphi-AHP-TOPSIS based framework for the prioritization of intellectual capital indicators: A SMEs perspective”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 189, 275-284.
• Şen, İ.K. (2014), “Uluslararası finansal raporlama standartlarına geçişin entelektüel sermaye üzerindeki etkileri: Toprak ve toprağa dayalı ürünler sektöründe bir araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 89-108.
• Sharabati, A-A.A. & S.N.Jawad & N. Bontis (2010), “Intellectual capital and business performance in the pharmaceutical sector of Jordan”, Management Decision, 48(1), 105-131.
• Singh, R.D. & K.P. Narwal (2016), “An examination of the relationship between intellectual capital efficiency and financial performance”, South Asian Journal of Management, 23(3), 78-101.
• Soylu, N. (2020), “Entelektüel Sermaye Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi: BİST Teknoloji Şirketlerine Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 269-286.
• Stewart, T. (1997), Entelektüel Sermaye, Çeviren: Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Kontent Kitap.
• Stewart, T.J. (1992), “A critical survey on the status of multiple criteria decision making theory and practice”, Omega, 20(5), 569-586.
• Türkoğlu, N. & B. Çizel (2016), “Konaklama İşletmelerinde Entelektüel Sermayenin Rekabet Gücüne Etkisi”, Turizm Akademik Dergisi, 3(2), 37-53.
• Tzeng, G-H. & J-J. Huang (2011), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, New York: CRC Press Taylor & Francis Group.
• van Beveren, J. (2003), “Does health care for knowledge management?”, Journal of Knowledge Management, 7(1), 90-95.
• Wang, J.-J. & Y-Y. Jing & C-F. Zhang & J-H. Zha (2009), “Review on multi-criteria decision analysis aid in sustainable energy decision-making”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13(9), 2263-2278.
• Wang, Y. & L.A. Kung & T.A. Byrd (2018), “Big data analytics: Understanding its capabilities and potential benefits for healthcare organizations”, Technological Forecasting & Social Change, 126, 3-13.
• Wudhikarn, R. (2018), “Improving the intellectual capital management approach using the hybrid decision method”, Journal of Intellectual Capital, 19(4), 670-691.
• Xu, J. & J. Li (2019), “The impact of intellectual capital on SMEs’ performance in China: Empirical evidence from non-high-tech vs. high-tech SMEs”, Journal of Intellectual Capital, 20(4), 488-509.
• Yalama, A. & M. Coskun (2007), “Intellectual capital performance of quoted banks on the Istanbul stock exchange market”, Journal of Intellectual Capital, 8(2), 256-271.
• Yörük, N. & M.S. Erdem (2008), “Entelektüel sermaye ve unsurlarının, İMKB’de işlem gören otomotiv sektörü firmalarının finansal performansı üzerine etkisi”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 397-413.