Türkiye’deki Sığınmacı İstihdamının Beşerî Sermaye Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 47, 159 - 180, 25.01.2021

Edip Aygüler , Mustafa Çağrı Ayalp , Deniz Yetkin Aker , Sema Buz

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.01.08

Cited By: 2

Öz

Çalışmada sığınmacıların Türkiye’deki istihdam süreçleri ve piyasadaki konumları, beşerî sermaye açısından ele alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki sığınmacıların istihdama girerek beşerî sermaye olarak değerlendirilmeleri önündeki engelleri ortaya koymak ve sığınmacıların istihdamını kolaylaştıracak öneriler sunmaktır. Türkiye’deki sayıları gittikçe artan sığınmacılar çeşitli engellerden ötürü istihdama girememekte; girebilenler ise mevcut bilgi ve birikimlerini kullanabilecekleri işlerden uzak; kayıt dışı ve riskli koşullar altında çalışmakta ve beşerî sermaye kaybı gerçekleşmektedir. Sığınmacıların eğitim ve mesleki bilgi ve becerilerine uygun işlerde çalışmalarının; teknik işlerde çalışabilecek kişilere mesleki eğitimler sağlamanın ve dil bariyerini aşabilmek için dil eğitimi sunulmasının beşerî sermayenin kullanımı açısından önemli olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Sığınmacılar, İstihdam, Beşerî Sermaye, İstihdam, Sığınmacı İstihdamı

An Evaluation on Employment of Asylum Seekers in Turkey in terms of Human Capital

Öz

In this study, the recruitment process for asylum seekers and their position within the Turkish job market is discussed in terms of human capital. The aim of this study is to identify the obstacles that asylum seekers encounter in employment and to offer suggestions that could facilitate the employment of asylum seekers in Turkey. A growing number of asylum seekers in Turkey cannot legally participate in employment due to various barriers; those who can participate usually work informally and under risky conditions. This, in turn, leads to a human capital loss through the deterioration of asylum seekers’ current knowledge and skills. Therefore, opportunities should be facilitated for asylum seekers’ to work in jobs that more suitably match their educational background, occupational knowledge and experience. Moreover, unskilled asylum seekers should be provided with technical and occupational education in order to enhance their human capital. Lastly, language education stands as an essential requirement in unlocking any human capital potential of asylum seekers in general.

Anahtar Kelimeler

Employment, Asylum-Seekers in Turkey, Human Capital, Employment, Employment of Asylum-Seekers

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (2014), Suriye’den Türkiye’ye Nüfus Hareketleri: Kardeş Topraklarında Misafirlik, Ankara: AFAD.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (2020), Türkiye’deki Uluslararası ve Geçici Koruma Altındaki Yabancılar İçin Çalışma İzinleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular, <https://data2.unhcr.org /en/documents/download/67638>, 12.06.2020.
• Akgündüz, Y.E. & M. Berg & W. Hassink (2015), “The Impact of Refugee Crises on Host Labor Markets: The Case of the Syrian Refugee Crisis in Turkey”, Discussion Paper No: 8841, The Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn, Almanya.
• Aktaş, A. (2016), “Türkiye’de Yaşayan Suriyeli Kadın Mülteciler: Kilis Örneği”, İstanbul Bilgi Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Arı, A. (2018), “Beşerî Sermayenin Kalkınma Üzerine Etkisi”, Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(1), 28-34.
• Assida, O. (2016), “The Economic and Social Impacts of Forced Migration: A Case Study of Syrian and Iraqi Forced Migrants in Samsun”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Aygül, H.H. (2018), “Mülteci Emeğinin Türkiye İşgücü Piyasalarındaki Görünümü ve Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 68-82.
• Berber, M. (2004), İktisadi Büyüme ve Kalkınma, Trabzon: Derya Kitabevi.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (2018), “Global Appeal 2018-2019”, Full Report, <http://www.unhcr.org/publications/fundraising/5a0c05027/unhcr-global-appeal-2018-2019-full-report.html?query=2018%20report>, 26.04.2020.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (2020), BMMYK Türkiye Ofisi Türkiye Şubat 2020 Durum İstatistikleri, <https://www.unhcr.org/tr/bilgi-dokumanlari-ve-tablolar>, 12.04.2020.
• Bolgün, C. & G. Uçan (2020), “Birlikte Yaşamak Mümkün Mü? Okur Yorumlarında ‘Suriyeli Sığınmacı’ Söyleminin İnşası”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 250-269.
• Buz, S. (2007), “Göçte Kadınlar: Feminist Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çalışma”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(2), 37-50.
• Buz, S. (2008), “Türkiye Sığınma Sisteminin Sosyal Boyutu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 76(1), 120-130.
• Castles, S. & M.J. Miller (2008), Göçler Çağı Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chiswick, B.R. & P.W. Miller (2009), “The International Transferability of Immigrants’ Human Capital”, Economics of Education Review, 28(2),162-169.
• Colic‐Peisker, V. & I. Walker (2003), “Human Capital, Acculturation and Social Identity: Bosnian Refugees in Australia”, Journal of Community & Applied Social Psychology, 13(5), 337-360.
• Coşkun, E. & Ç. Yılmaz (2018), “Sığınmacıların Toplumsal Uyum Sorunları ve Sosyal Hizmetlere Erişimi: Düzce Uydu Kent Örneği”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (75), 269-305.
• Çetin, İ. (2016), “Suriyeli Mültecilerin İşgücüne Katılımları ve Entegrasyon: Adana-Mersin Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 1001-1016.
• Çorabatır, M. & F. Hassa (2013), Sivil Toplum Örgütlerinin Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler İçin Yaptıkları Çalışmalar, Ankara: İGAM-İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi.
• De Vroome, T. & F. Van Tubergen (2010), “The Employment Experience of Refugees in the Netherlands”, International Migration Review, 44(2), 376-403.
• Del Carpio, X. & M. Wagner (2015), “The Impact of Syrian Refugees on the Turkish Labor Market Policy”, Policy Research Working Paper 7402, <https://data2.unhcr.org/en/documents/download/54522>, 24.04.2020.
• Demir, M. (2016), “Türkiye’de Yabancıların Sosyal Güvenliği”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 1, 70-93.
• Denison, E.F. (1961), The Sources of Economic Growth in The United States, New York: Committee for Economic Development.
• Doğan, Y. (2019), “Trabzon’da Yaşayan Afganistan Uyruklu Sığınmacıların Göç Deneyimleri ve Sorunları”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 5(7), 11-29.
• Dost, S. (2014), “Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Çerçevesinde Ülkemizdeki Suriyeli Sığınmacıların Hukuki Durumu”, SDÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 27-69.
• Duruel, M. (2017), “Suriyeli Sığınmacıların Türk Emek Piyasasına Etkileri Fırsatlar ve Tehditler”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 207-222.
• Düzkaya, H. (2016), “Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacıların Entegrasyonu ve İstihdam Politikaları”, Gazi Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ekiz-Gökmen, Ç. (2011), “Türk Turizminin Yabancı Gelinleri: Marmaris Yöresinde Turizm Sektöründe Çalışan Göçmen Kadınlar”, Çalışma ve Toplum, 28, 201-232.
• Erdoğan, M.M. & B. Şener & E. Sipahioğlu & Y. Kavukçuer & E. Yılmaz-Başçeri (2017), Kopuş’tan Uyum’a Kent Mültecileri: Suriyeli Mülteciler ve Belediyelerin Süreç Yönetimi: İstanbul Örneği, İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Erdoğan, M.M. & C. Ünver (2015), Türk İş Dünyasının Türkiye’deki Suriyeliler Konusundaki Görüş, Beklenti ve Önerileri, Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu.
• Erdoğan, M.M. (2018), Suriyeliler Barometresi: Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi: SB 2017, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Geyik-Yıldırım, S. (2018), “Göç ve Afganlar: ‘İstikrarlı Mülteciler’”, Göç Araştırmaları Dergisi, 4(2), 128-159.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020), Geçici Koruma İstatistikleri, <https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638>, 12.04.2020.
• HRW (2017), Türkiyede Sığınmacıların Eğitime Erişimleri Önündeki Engeller, <https://www.hrw.org/tr/news/2017/05/31/304267>, 19.06.2020.
• Hussein, S. & J. Manthorpe, & M. Stevens (2011), “Exploring the Potential of Refugees and Asylum Seekers for Social Care Work in England: A Qualitative Study”, Health & Social Care in the Community, 19(5), 468-475.
• İçduygu, A. (2004), Türkiye’de Kaçak Göç, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• İGAMDER (2016), Türkiye’deki Afgan Sığınmacılar; Yaşam Koşulları ve Avrupa’ya Kaçış Nedenleri, Ankara: İGAMDER.
• Jahan, S. (2016), Human Development Report 2016: Human Development for Everyone, New York, United Nations Development Programme (UNDP).
• Kalaycı, S. (2014), Sığınmacıların Korunmasına Yönelik Türk Sivil Toplum Kuruluşları, İstanbul: İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER).
• Karagül, M. (2002), Beşerî Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
• Karataş, K. & F. Demiröz & E. Aygüler & M.Ç. Ayalp & C. Bolgün (2018), Türk Kızılayı Ankara Toplum Merkezinden Hizmet Alan Suriyeliler: Sorun, Gereksinim, Beklenti ve Kurum Memnuniyetleri, Ankara: Türk Kızılay Derneği Yayınları.
• Karayel, A. (2016), “Muğla’da İkamet Eden Suriyeli Sığınmacıların Çalışma Hakları: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Kavuro, C. (2015), “Refugees and Asylum Seekers: Barriers to Accessing South Africa’s Labour Market”, Law, Democracy & Development, 19(1), 232-260.
• Kaygısız, İ. (2017), Suriyeli Mültecilerin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri, İstanbul: Frederich Ebert Stiftung Vakfı.
• Kızıl, C. (2016), “Turkey’s Policy on Employment of Syrian Refugees and its Impact on the Turkish Labour Market”, içinde: D. Eroğlu & J.H. Cohen & İ. Sirkeci (eds.), Turkish Migration 2016 Selected Papers, Londra: TPS London, 164-170.
• Korac, M. (2003), “Integration and How we Facilitate it: A Comparative Study of the Settlement Experiences of Refugees in Italy and the Netherlands”, Sociology, 37(1), 51-68.
• Korkmaz, M. (2017), “Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilerin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri ve Değerlendirmeler”, Sosyal Güvence, 7(13), 57-83.
• Kutlu, Z. (2015), Bekleme Odasından Oturma Odasına: Suriyeli Mültecilere Yönelik Çalışmalar Yürüten Sivil Toplum Kuruluşlarına Dair Kısa Bir Değerlendirme, İstanbul: Açık Toplum Vakfı ve Anadolu Kültürü.
• Lange, M. & F. Pfeiffer (2019), “The human capital selection of young males seeking asylum in Germany”, J Labour Market Res, 53(8), https://doi.org/10.1186/s12651-019-0259-y.
• Lanzi-Mazzocchini, E.M. (2008), “Policy Implications Learned from the Analysis of the Integration of Refugees and Asylum-Seekers at Tertiary Education in Cape Town”, University College Dublin, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dublin.
• Lintner, C. & S. Elsen (2018), “Getting Out of the Seclusion Trap? Work as Meaningful Occupation for the Subjective Well-Being of Asylum Seekers in South Tyrol, Italy”, Journal of Occupational Science, 25(1), 76-86.
• Lordoğlu, K. & M. Aslan (2016), “En Fazla Suriyeli Göçmen Alan Beş Kentin Emek Piyasalarında Değişimi 2011-2014”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 49(2), 789-808.
• Lucas, R.E. (1988), “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economics, 22, 3-42.
• Luik, M.A. & H. Emilsson & P. Bevelander (2016), “Explaining the Male Native-Immigrant Employment Gap in Sweden: The Role of Human Capital and Migrant Categories”, Discussion Paper: 9943, Bonn: Institute of Labor Economics (IZA).
• Mixed Migration Centre (2020), Destination Unknown - Afghans on the Move in Turkey.
• OECD (1998), Human Capital Investment: An International Comparison, Paris: OECD.
• ORSAM (2015), “Suriyeli Mültecilerin Türkiye’ye Ekonomik Etkileri: Sentetik Bir Modelleme”, Rapor No: 196, Ankara: ORSAM.
• Özyakışır, D. (2011), “Beşerî Sermayenin Ekonomik Kalkınma Sürecindeki Rolü: Teorik Bir İnceleme”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(6), 46-71.
• Pınar, A. & E. Siverekli & M. Demir (2016), Şanlıurfa’da İşverenlerin ve İşçilerin Suriyeli İstihdamına Bakışı, Ankara: ILO.
• Rebelo, S. (1991), “Long Run Policy Analysis and Long Run Growth”, Journal of Political Economy, 99(3), 500-521.
• Relief International (2018), You Cannot Exist in this Place: Lack of Registration Denies Afghan Refugees Protection in Turkey, Washington: Relief International.
• Sağıroğlu, A.Z. (2016), “Not Only a Burden But Also a Contribution: Impacts of Syrians on Turkish Economy”, içinde: D. Eroğlu & J.H. Cohen & I. Sirkeci (eds.), Turkish Migration 2016 Selected Papers, Londra: TPS London, 132-138.
• Schultz, T.W. (1961), “Investment in Human Capital”, The American Economic Review, 51(1), 1-17.
• Schultz, T.W. (1963), The Economic Value of Education, New York: Columbia University Press.
• Sezgin, Y. & E.Y. Bozdağlıoğlu (2017), “Türkiye’de Beşerî Sermayenin Durumu (2005-2015)”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1), 48-67.
• SGK (2019), Kayıtlı İstihdama Geçiş Programı, <https://uyg.sgk.gov.tr/KigepBasvuru/resources /reports/genelBilgi.pdf>, 19.12.2019.
• Şimşek, D. (2019), Kimin için Entegrasyon? Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Entegrasyon Süreçleri, <https://tr.boell.org/tr/2019/10/03/kimin-icin-entegrasyon>, 05.04.2020.
• Taş, Y. & M. Küçükoğlu, & B. Menteşe (2016), “Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacıların Çalışma Hayatında Karşılaştıkları Sorunlar”, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(32), 265-274.
• Topallı, N. (2017), “Beşerî Sermaye ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 129-140.
• Tunalı, H.N. & A. Yılmaz (2016), “Büyüme, Beşerî Sermaye ve Kalkınma İlişkisi: OECD Ülkeleri’nin Ekonometrik Bir İncelemesi”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 295-318.
• Tümtaş, S.M. & C. Ergun (2016), “Göçün Toplumsal ve Mekânsal Yapı Üzerindeki Etkileri”, SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1347-1359.
• Türk Tabipler Birliği (2016), Savaş Göç ve Sağlık, Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019), İşgücü İstatistikleri, Ankara: TÜİK.
• Türkiye İş Kurumu (2019), İşgücü Piyasası Araştırması Türkiye Raporu, Ankara: İŞKUR.
• Uluslararası Göç Örgütü (2004), Göç Terimleri Sözlüğü, (2. Baskı). Ankara: IOM.
• Uluslararası Göç Örgütü (2018), World Migration Report 2018, Cenevre: IOM.
• UN WOMEN (2018), Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeli Kadın ve Kız Çocukların İhtiyaç Analizi, Ankara: BM.
• Üstübici, A. (2017), “Türkiye’de Göç Politikalarının Dönüşümü: Yasadışılığın Uluslararası Üretiminden Makbul Yabancıya?”, Toplum ve Bilim, 140, 106-121.
• Üstün, N. (2016), Suriyelilerin Türk İşgücü Piyasasına Entegrasyonu, Sorunlar-Öneriler, Konya: Konya Ticaret Odası.
• Yavilioğlu, C. (2002), “Kalkınmanın Anlam Bilimsel Tarihi ve Kavramsal Kökenleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 59-77.
• Yücel, R. (2005), “Bilgi Dönüşümleri ve Entelektüel Sermaye Açısından Önemi”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 1-18.
• Zimmermann, K.F. (2016), “Refugee and Migrant Labor Market Integration: Europe in Need of a New Policy Agenda”, Unpublished Manuscript, Maastricht: UNU-MERIT.