BİST-500’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin TOPSIS, VIKOR ve MOORA Yöntemleri ile Karşılaştırmalı Finansal Performans Analizi

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 62, 221 - 246, 28.10.2024

Cem Kartal , Zafer Özdil

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2024.04.12

Öz

Çalışmada, BİST-500 sigorta endeksinde işlem gören 8 sigorta şirketinin 2013-2022 dönemlerine ait finansal verileri TOPSIS, VIKOR ve MOORA yöntemleri ile 18 kriterle analiz edilmiştir. Çalışma ile sigorta sektörü şirketlerinin finansal durumunu ortaya koyarak karar vericiler ve yatırımcılar için yol gösterici olması amaçlanmıştır. Analiz sonucunda, şirketlerin finansal performans sıralamaları üç yönteme göre farklılıklar göstermiştir. TOPSIS, VIKOR ve MOORA yöntemleri ile yapılan finansal performans sıralamasına göre kaldıraç oranı maksimum olarak değerlendirildiğinde sonuçların farklılıklar gösterdiği görülmektedir. Kaldıraç oranı minimum olarak değerlendirildiğinde ise sonuçların benzerlik gösterdiği görülmektedir. Değerlendirme yapılan dönemlerde en iyi ve en kötü performans sıralamasını sağlayan tek bir şirket bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

BİST-500, TOPSIS, VIKOR, MOORA, Sigorta Şirketleri

Comparative Financial Performance Analysis of BIST-500 Listed Insurance Companies Using TOPSIS, VIKOR and MOORA Methods

Öz

The study analysed the financial data of 8 insurance companies traded in the BIST-500 insurance index for 2013-2022 using TOPSIS, VIKOR, and MOORA methods with 18 criteria. The study aims to guide decision-makers and investors by revealing the financial status of insurance sector companies. As a result of the analysis, the financial performance rankings of the companies showed differences according to the three methods. According to the financial performance ranking made by TOPSIS, VIKOR, and MOORA methods, the results show differences when the leverage ratio is evaluated at maximum. The results are similar when the leverage ratio is assessed as a minimum. No company achieved the best and worst performance rankings in the periods evaluated.

Anahtar Kelimeler

BIST-500, TOPSIS, VIKOR, MOORA, Insurance Companies

Kaynakça

• Acar, M. (2019), “Finansal Performansın Belirlenmesinde ve Sıralamasında TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin Kullanılması: BIST Sigorta Şirketleri Uygulaması”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(21), 136-162.
• Ajlouni, M.D. & S. Tobaishat (2010), “The Effect of Technical Efficiency in Insurance Companies on Stock Performance: Data Envelopment Analysis (DEA) Evidence from Jordanian Companies Listed in Amman Stock Exchange (ASE) during the Period (2000-2006)”, International Journal of Strategic Management, 10(1), 67-75.
• Akbulut, O.Y. & T. Gümüşkaya (2022), “Hayat Dışı Sigorta Sektöründe Finansal Performansın Bütünleşik AHP-SV ve MAIRCA Yöntemleri ile Analizi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(3), 2426-2448.
• Akel, V. et al. (2017), “Türkiye’de Hayat Dışı Sigortacılık Sektöründe Kârlılık, Sermaye Yapısı ve Yoğunlaşma İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Uygulama”, International Journal of Finance & Banking Studies, 5(5), 1-15.
• Akhisar, İ. & N. Tunay (2016), “Performance Measurement of Turkish Life Insurance Companies with AHP and TOPSIS”, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Business Economics Journal, (7), 50-60.
• Akhisar, İ. & S.A. Tezergil (2014), “Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi: Türk Sigorta Sektörü Uygulaması”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(10), 1-14.
• Akın, F. & N. Ece (2013), “İMKB’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin 2006-2010 Dönemi Finansal Performanslarının Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak(57), 89-106.
• Akpınar, Ö. & A. Yıldız (2018), “Küresel Ekonomik Krizin Sigortacılık Sektörüne Etkisi ve Kriz Sonrası Hayat Dışı Sigortacılık Sektörü Performans Analizi (2007-2016)”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 263-282.
• Aktaş, A. & M. Kabak (2020), “VIKOR Yöntemi ile Araştırma Görevlisi Adaylarının Değerlendirilmesi”, in: M. Kabak & Y. Çınar (eds.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (143-154), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aktaş, R. & S. Ünal (2015), “The Relationship Between Financial Efficiency Ratios And Stock Prices: An Empirical Investigation on Insurance Companies Listed in Borsa Istanbul”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(12), 1-16.
• Akyüz, Y. & Z. Kaya (2013), “Türkiye’de Hayat Dışı ve Hayat/Emeklilik Sigorta Sektörünün Finansal Performans Analiz ve Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (26), 355-370.
• Akyüz, Y. et al. (2011), “TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 3(1), 73-92.
• Altan, İ. & M. Yıldırım (2019), “Sigorta Sektörünün Finansal Performansının Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemiyle Analizi ve Değerlendirilmesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 345-358.
• Altan, M.S. (2010), “Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik: Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 185-204.
• Ankara Üniversitesi (2024), Açıkders, <https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/105298/mod_resource/content/0/13.%C3%87ok%20%C3%96l%C3%A7%C3%BCtl%C3%BC%20Karar%20Verme%20Y%C3%B6ntemleri-V.pdf>, 15.01.2024.
• Aydın, Y. (2019), “Türkiye’de Hayat\Emeklilik Sigorta Sektörünün Finansal Performans Analizi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 107-118.
• Bayramoğlu, M.F. & Ç. Başarır (2016), “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin Karşılaştırmalı Finansal Performans Analizi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 135-144.
• Brauers, W. (2008), “Multi-Objective Contractor’s Ranking by Applying the MOORA Method”, Journal of Business Economics and Management, (4), 245-255.
• Brauers, W.K. & E.K. Zavadskas (2006), “The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy”, Control and Cybernetics, 35(2), 445-469.
• Bülbül, S. & A. Köse (2016), “Türk Sigorta Sektörünün PROMETHEE Yöntemi ile Finansal Performans Analizi”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 187-210.
• Çağlar, A. & G.Z. Öztaş (2016), “Veri Zarflama Analizi ve Analitik Hiyerarşi Süreci ile Sigorta Şirketlerinin Finansal Oran Analizi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 221-248.
• Çakır, S. (2016), “Türk Sigortacılık Sektöründe Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri (ÇKKV) ile Performans Ölçümü: BİST Uygulaması”, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 127-147.
• Chakraborty, S. (2011), “Applications of the MOORA method for decision making in manufacturing environment”, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 54, 1155-1166.
• Çiftçi, H. (2004), “Türk Sigorta Sektörünün Sorunları; Dea Analizi Ile Türk Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 121-149.
• Dalkılıç, N. (2012), “Türkiye’de Hayat Dışı Sigortacılık Sektöründe Etkinlik Analizi”, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, (55), 71-90.
• Doğu, A. (2021), “Borsa İstanbul’da Yeralan Sigorta Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve VIKOR Yöntemlerine Göre İstatistiksel Olarak Belirlenmesi”, International Social Sciences Studies Journal, 7(77), 493-508.
• Eleren, A. et al. (2009), “İşletmelerde Finansal Performansın Ölçülmesinde TOPSIS Yöntemin Kullanılması ve Bir Uygulama”, 13. Ulusal Finans Sempozyumu, (383-391), Afyonkarahisar.
• Erdoğan, M. & A. Yamaltdinova (2018), “Borsa İstanbul’a Kayıtlı Turizm Şirketlerinin 2011-2015 Dönemi Finansal Performanslarının TOPSİS ile Analizi”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 19-36.
• Ertuğrul, İ. et al. (2016), “Efficiency Analysis of Non-Life Insurance Companies in terms of Underwriting Process with Data Envelopment Analysis”, European Scientific Journal, 12(10), 128-137.
• Gülcemal, T. et al. (2023), “BİST 100’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin CRITIC-COCOSO Yöntemiyle Performans Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (97), 63-78.
• Jadidi, O. et al. (2008), “TOPSIS and Fuzzy Multiobjective Model Integration for Supplier Selection Problem”, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, 31(2), 762-769.
• Karim, R. & C.L. Karmaker (2016), “Machine selection by AHP and TOPSIS methods”, American Journal of Industrial Engineering, 4(1), 7-13.
• Karthik, S. et al. (2011), “Supplier Selection in Retail Industry using Vikor Method”, Advances in Management, 4(4), 38-44.
• Kayali, C.A. (2007), “2000-2006 Döneminde Türkiye’de Faaliyet Gösteren Sigorta Şirketlerinin Etkinlik Değerlendirmesi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 103-115.
• Knutsen, S. (1999), “Government Regulations, Information Costs and Concentration in The Norwegian Insurance Industry, 1960-1990”, Scandinavian Economic History Review, 47(1), 65-83.
• Krohling, R.A. & A.G. Pacheco (2015), “A-TOPSIS - An Approach Based on TOPSIS for Ranking Evolutionary Algorithms”, Procedia Computer Science, 55, 308-317.
• Mcdonald, B. & M.H. Morris (1984), “The Statistical Validity of the Ratio Method in Financial Analysis: An Empirical Examination”, Journal of Business Finance & Accounting, 11(1), 89-97.
• Opricovic, S. & G. Tzeng (2004), “Compromise Solution By MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, (156), 445-455.
• Opricovic, S. & G. Tzeng (2007), “Extended VIKOR Method in Comparison with Other Outranking Methods”, European Journal of Operational Research, (178), 514-529.
• Opricovic, S. (2011), “Fuzzy VIKOR with an application to water resources planning”, Expert Systems with Applications, 38(10), 12983-12990.
• Özaktaş, F.D. (2017), “Hayat Dışı Sigorta Sektöründe Etkinlik Analizi: Türkiye Uygulaması (2002- 2015)”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(2), 30-44.
• Özcan, N. & A. Ömürbek (2016), “BİST’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin Multimoora Yöntemiyle Performans Ölçümü”, International Journal of Business Economics and Management Perspectives, 1(2), 65-75.
• Perçin, S. & Ö. Sönmez (2018), “Bütünleşik Entropi Ağırlık ve Topsis Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (18. Eyi Özel Sayısı), 565-582.
• Türk Sigorta Birliği (2022), Sektör Raporları, <https://www.tsb.org.tr/tr/yayin/sektor-raporlari>, 15.01.2024.
• Türk Sigorta Birliği (2024), Mali Tablolar ve İstatistikler, <https://www.tsb.org.tr/tr/istatistik/finansal-tablolar/sirket-bazinda-mali-ve-teknik->, 15.01.2024.
• Uotila, J. et al. (2008), “Exploration, exploitation, and financial performance: Analysis of S&P 500 corporations”, Strategic Management Journal, 30(2), 221-231.
• Yıldırım, F. & E. Önder (2014), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Bursa: Dora Yayınları.