Byzantine Glass Samples Belongıng to Seasons of 2017-2020 in Kuşadası, Kadıkalesi Excavation

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 1019 - 1037, 20.12.2021

Tümay Hazinedar Coşkun

https://doi.org/10.29135/std.901513

Cited By: 2

Öz

The excavations carried out in Kadıkalesi on the south coast of Kuşadası have provided rich archaeological data to Byzantine glass research after twenty years. The finds also shed light on vessels likely to have been transported through the port of Anaia and thus, an important commercial production center of the Middle Ages. Among the glasses, those with original forms and top-class workmanship are in the majority. In addition to these, there are also medium quality ones for daily life with their blurred colors.
It is very difficult to distinguish the mixed materials of the Medieval Ages production from the glass that belongs to the use of the building among the glasses scattered all over the castle, including the church. However, the fragments from the bema and the church’s baptistery in recent years are at a level that refreshes our knowledge on this subject. As the earthquake debris in front of the monumental church’s bema was removed, findings of the windows and lighting of the church were found. Similarly, another few glass finds that may be associated with the space came just below the topmost building layer while excavating the Early Christian Baptistery, which had been opened in recent years to the northwest of the church. Many glasses in the castle are the result of mass production to order.
The archaeological data has shown that Kadıkalesi’s magnificent church housed glass workshops after an earthquake thought to have occurred in the mid-thirteenth century. Therefore, glass production in Kadıkalesi/Anaia existed in a process that continued from the mid-thirteenth century to the early fourteenth century. The glasses that we assume were used in the castle, on the other hand, are distinguished from the others by their physical qualities as well as their structural content. These glasses differ in terms of color as well as being simpler in production, fuzzy and matte appearance. However, the aspect that gives the biggest clue about whether the glasses were for production or use are the places where they were found and other finds that were found in these areas. As a matter of fact, the glass fragments found during excavations were often found with metal parts such as chains, hangers, or layers of mortar.
Kadıkalesi glasses are examined under three headings: commercial, daily life and grave finds. In terms of numerical value, most of the finds are produced with glass. Apart from the mass-produced glass, mostly glass artifacts for individual use were found from the burials removed from many areas of the church. Glass finds are again divided into three groups in terms of their functions: lighting, daily use, and ornamental objects. Among these groups, the fragments of window glass and oil lamps were found, which were mostly used for lighting. Afterwards, glass pieces for daily use and ornamental purposes such as bracelets, glasses, bottles, goblets, and bowls come respectively. In this article, it is aimed to introduce and evaluate the mentioned Byzantine glass finds, which can be usage devices from the eleventh to the thirteenth centuries, with examples from the last four excavation seasons of the Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Excavation.

Anahtar Kelimeler

Byzantine, glass, Medieval glass, glass production, glass lightings, everyday use glasses, Anaia

Kuşadası, Kadıkalesi Kazısı’nın 2017-2020 Sezonlarına Ait Bizans Camı Örnekleri

Öz

Kuşadası’nın güney sahilindeki Kadıkalesi’nde sürdürülen kazılar yirmi yılın ardından Bizans cam araştırmalarına zengin arkeolojik veriler sunmuştur. Buluntular, aynı zamanda Anaia limanı aracılığıyla taşınmış olması muhtemel kaplara ve dolayısıyla Orta Çağ’ın önemli bir ticari üretim merkezine de ışık tutmaktadır. Camların arasında özgün formlu ve üst sınıf işçilikli olanlar çoğunluktadır. Bunların yanı sıra flu renkleri ile orta kaliteye sahip günlük yaşama dair olanlar da mevcuttur. Kilise dâhil olmak üzere, kalenin her yerine dağılmış halde saptanan camların içerisinden Geç Orta Çağ üretiminin karışık malzemeleri ile yapının kullanıma ait olan camları ayırt etmek oldukça güçtür. Ancak son yıllarda bemadan ve kilisenin vaftizhanesinden gelen parçalar bu konudaki bilgilerimizi yenileyecek düzeydedir. Anıtsal kilisenin bemasının önündeki deprem yıkıntısı kaldırıldıkça, yapının pencere camlarına ve aydınlatmasına ait diğer objelerine rastlanılmıştır. Benzer şekilde, kalenin mekânlarıyla ilişkili olabilecek az sayıdaki bir başka cam buluntu, kilisenin kuzeybatısında son yıllarda açılan Erken Hristiyan Vaftizhanesi’nin, en üstteki yapı katmanının hemen altında tespit edilmiştir. Kadıkalesi camları ticarete yönelik, günlük yaşama ait ve mezar buluntuları olmak üzere üç ayrı başlık şeklinde incelenmektedir. Camlar işlevlerine göre ise aydınlatma, günlük kullanım ve süs objeleri olarak yine üç gruba ayrılır. Bu yazımızda ise Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısı’nın son dört kazı sezonundaki cam parçalarına ait örnekler ile 11-13. yüzyıl yapının kullanım gereçleri olabilecek bahsi geçen Bizans camları tanıtılıp değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bizans, cam, Orta Çağ camları, cam üretimi, aydınlatma camları, günlük kullanım camları, Anaia

Kaynakça

• Acara, M. - Olcay, Y. (1998). Bizans Döneminde Aydınlatma Düzeni ve Demre Aziz Nikolaos Kilisesinde Kullanılan Aydınlatma Gereçleri, Adalya 2, 249 – 266.
• Baur, P.V.C.(1938). Glassware, Gerasa, City of Decapolis, ed: C.H. Kraeling, Connecticut, New Heaven, 505-546.
• Carboni, S. (2001). Glass From Islamic Lands, The Al-Sabah Collection Kuwait National Museum, London.
• Chavane, M.-J. (1975). Salamine De Chypre VI, Les Petit Objets, Paris.
• Çakmakçı, Z. (2008). Örnekler Işığında Bizans Asia’sında Cam Sanatı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İzmir.
• Çakmakçı, Z. (2013). Kuşadası Kadıkalesi/Anaia Kazılarından Ortaçağ Bizans Camcılığına Yeni Bir Grup: Cam Unguentariumlar, Kaunos Toplantıları: II Anadolu Antik Cam Sempozyumu, Ankara.
• Çömezoğlu, Ö. (2007). Akdeniz ve Çevresi Orta Çağ Camcılığı Işığında Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Cam Buluntuları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Dodwell, C. D. (1961). Theophilus, De Diversis Artibus, New York.
• Gill, M.A.V. (2006). Amorium Reports, Finds I: The Glass, 1987-1997, BAR 1070, England.
• Hadad, S. (1998). Glass Lamps from the Byzantine Through Mamluk Periods at Bet Shean, Israel, Journal of Glass Studies 40, 63-76.
• Harden, D. B. (1959). New Light on Roman and Early Medieval Window Glass, Glasteschnische Berichte, V. Internationel Glaskongreß, 8- 16.
• Hayes, J. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul, II: The Pottery, Princeton, 400-421.
• Hazinedar Coşkun, T. (2013). Kadıkalesi’nde Cam Üretimi, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, Ed. Z. Mercangöz, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/Byzantine Craftsmen Latin Patrons Reflections from the Anaian Commertial Production in the Light of the Excavations at Kadikalesi nearby Kusadasi, İzmir, 125-134.
• Hazinedar-Coşkun, T. (2017a). Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazı Cam Buluntuları Yoluyla Bizans Camcılığı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2017.
• Hazinedar Coşkun, T. (2017b). Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Bizans Cam Bilezikleri: Anaia Üretimli Bileziklerin Yapımına İlişkin Gözlemler, Tüba-Ked, 16, Ankara, 145-162.
• Jenkins, M. (1986). Islamic Glass, A Brief History, Metropolitan Museum of Art, NewYork.
• Mercangöz, Z. (2013). Z. Mercangöz(ed), Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/ Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/ Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadikalesi nearby Kusadasi, İstanbul.
• Mehlmann, F. (1982). Phaidon Guide to Glass, Oxford, 1982.
• Olcay, Y. (1997). Antalya’nın Demre (Kale)İlçesi’ndeki Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı 1989- 1995 Yılları Cam Buluntuları (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara.
• Olcay, Y. (2017). Olympos 2000-2014 Araştırma Sonuçları, Olympos Kazısı Cam Buluntuları, İstanbul, 195-208.
• Özgümüş, Ü. (2008). Byzantine Glass Finds in the Roman Theater at Iznik (Nicaea), Byzantnische Zeitschrift 101, 727-735.
• Schwarzer, H. (2009). Spatantike, Byzantinische und Islamische Glasfunde aus Pergamon”, Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, İzmir, 85-109.
• Stern, E. M. (1985). Ancient and Medieval Glass from the Necropolis Church at Anemurium, IX. Congres de l’ Association Internationale pour l’Historie du Verre, Nancy, 35-63.
• Weinberg, G. R. D. (1952). Corinth XII, The Minor Objects, Princeton.
• Whitcomb, D. (1983). Islamic Glass From Al-Qadim, Egypt, JGS, 25, NewYork, 101–108.
• Williams, C.K.- Zervos, H.O. (1993). Frankish Corinth: 1992, Hesperia, 62/1, 1–52.