Investigation Of The Effect Of Friend Relationship Development Psychoeducation Programme On Dealing With Peer Bullying

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 296 - 315, 30.12.2024

Banu Güngördü , Ümre Kaynak

Öz

Peer bullying has been one of the most important problems of schools in recent years. Prevention or coping studies are important for bullying, which is becoming more and more prevalent. This study investigates the effect of the Friend Relationship Development Psychoeducation Programme on secondary school students' levels of recognizing peer bullying and coping with peer bullying. The study was designed as a single-group pretest and posttest design experimental model. In the collection of data, the Friend Relationship Development Programme Outcome Checklist was used. The experimental group received 6 sessions of the Friend Relationships Development Psychoeducation Programme, each session lasting 45 minutes. The Wilcoxon Signed Ranks Test was used for data analysis. According to the results, at the end of the program, the participants in the experimental group increased their scores in recognizing and coping with peer bullying.

Anahtar Kelimeler

Peer bullying, psychoeducation program, secondary school students

Etik Beyan

In this study, all rules specified in the “Directive on Scientific Research and Publication Ethics of Higher Education Institutions” were followed. None of the actions specified under the second section of the Directive, “Actions Contrary to Scientific Research and Publication Ethics”, have been carried out.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Thank you to the students who participated in the psychoeducation program.

Arkadaş İlişkileri Geliştirme Psikoeğitim Programının Akran Zorbalığı İle Baş Etmeye Etkisinin İncelenmesi

Öz

Akran zorbalığı son yıllarda okulların en önemli sorunlarından biridir. Gittikçe yaygınlığı artan zorbalık için önleme ya da baş etme çalışmaları önemlidir. Bu çalışmada Arkadaş İlişkileri Geliştirme Psikoeğitim Programı'nın ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığını fark etme ve akran zorbalığı ile baş etme düzeyleri üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışma tek grup ön-test son-test desen deneysel model olarak tasarlanmıştır. Verilerin toplanmasında Arkadaş İlişkileri Geliştirme Programı Kazanım Kontrol Listesi kullanılmıştır. Deney grubuna her bir oturum 45 dakika olmak üzere, 6 oturum Arkadaş İlişkileri Geliştirme Psikoeğitim Programı uygulanmıştır. Verilerin analizi için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Sonuçlara göre, deney grubundaki katılımcıların program sonunda akran zorbalığını fark etme ve akran zorbalığı ile baş etme puanları artırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, psikoeğitim programı, ortaokul öğrencileri

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Psikoeğitim uygulamasına katılan öğrencilere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akcan, A., Akcan, F., ve Sarvan, S. (2016). Ortaokul öğrencilerinde zorba davranışların önlenmesine yönelik bir girişim programı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 259-265.
• Atik, G. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalık davranışını yordamada denetim odağı, benlik saygısı, aile stili, yalnızlık ve akademik başarının rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara.
• Atik, G. ve Kemer, G. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel öz yeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 198-206.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568.
• Baker, S. B. (2011). The state of primary prevention in the American school counseling profession: Past, present, and future. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(36), 105-113.
• Beşel, M. C. (2023). Akran zorbalığıyla başa çıkmada sosyal beceri temelli psikoeğitim programının etkisinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.
• Çayırdağ, N. (2006). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okul kültürünü algılayışları ile zorbalık eğilimleri ve zorbalıkla baş etme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DeLucia-Waack, J. L. (2006). Leading psychoeducational groups: For children and adolescents. Sage Publications, Inc.
• Doğan, A. (2010). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(3), 149-162.
• Dölek, N. (2002). İlk ve orta öğretim okullarındaki öğrenciler arasında zorba davranışların incelenmesi ve “zorbalığı önleme tutumu geliştirilmesi programının etkisinin araştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erkıral, E. (2021). 7. sınıf öğrencilerinde psikodrama eğitiminin akran zorbalığı ile başa çıkma düzeyleri üzerindeki etkisi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel Araştırma Sarmalı. Seçkin Yayınevi.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.
• Güçray, S. S., Çekici, F. ve Çolakkadıoğlu, O. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
• Günay, Ş. ve Can, G. (2018). Zorbalıkla baş etmeye yönelik bir akran destek programının etkililiği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 266-294.
• Hahs-Vaughn, D. L., & Lomax, R. G. (2020). An introduction to statistical concepts. Routledge.
• Işık, Ş. ve Kaynak, Ü. (2024). Psikoeğitim Uygulayıcılar İçin Bir Kılavuz. Pegem Akademi.
• Kantar, E. (2019). Metin türlerine dayalı yaratıcı drama etkinliklerinin akran zorbalığı algısına etkisi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
• Koç, Z. (2006). Lise öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurt Demirbaş, N. (2020). Zorbalığa seyirci müdahale psiko-eğitim programının ortaokul öğrencilerinin zorbalığa müdahale becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurt Demirbaş, N. ve Öztemel, K. (2022). Zorbalığa seyirci müdahale psiko-eğitim programının ortaokul öğrencilerinin zorbalığa müdahale becerilerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1573-1604.
• Mynard, H. ve Joseph, S. (2000). Development of the multidimensional peer-victimization scale. Aggressive Behavior, 26, 169–178.
• Olweus, D. (1993). Bullying at School: What We Know and What We Can Do. Blackwell.
• Olweus, D. (1994). Annotation: bullying at school: basic facts and effects of a school based Intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35(7), 1171-1190.
• Olweus, D. (1997). Bully/victim problems in school: Facts and interventions. European Journal of Psychology of Education, 12(4), 495-510.
• Olweus, D. (1999). Bullying Prevention Program. Center for the Study and Prevention of Violence, Institute of Behavioral Science, University of Colorado at Boulder.
• Olweus, D. (2004). Bullying at school (9. bs.). Blackwell.
• Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD]. (2018). PISA 2018 Veritabanı. https://www.oecd.org/en/data/datasets/pisa-2018-database.html adresinden elde edildi.
• Özbek, Ö. Y. ve Taneri, P. O. (2021). İlkokullar için akran zorbalığı önleme modülünün tanıtımı. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 55-87.
• Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü [ORGM]. (2024). Akran Zorbalığı 2024. https://orgm.meb.gov.tr/www/akran-zorbaligi/icerik/2085 adresinden elde edildi.
• Pişkin, M. (2010). Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189.
• Salmivalli, C. (1999). Participant role approach to school bullying – implications for interventions. Journal of Adolescence, 22, 453-459.
• Santrock, J.W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim. Nobel yayınevi.
• Sır, E. (2022). Ortaokul öğrencilerine uygulanan “Benlik Saygısı Geliştirme Programı’nın” benlik saygısı ve akran zorbalığı mağduriyetine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Siyez, D. ve Kaya, A. (2011). Akran zorbalığı gruplarında empatik eğilim. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-43.
• Steen, S., Bryan, J. & Day-Vines, N. L. (2024). Psychoeducational groups in schools. (ed. Bradley T. Erford) In Group Work In School (pp. 204-219).Third Edition. Routledge.
• Şahin, M. ve Akbaba, S. (2010). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılmasına yönelik empati eğitim programının etkisinin araştırılması. Kastamonu Education Journal, 18(1), 331-342.
• Topçu, Ç. (2008). Siber zorbalığın empati, toplumsal cinsiyet, geleneksel zorbalık, internet kullanımı ve yetişkin denetimiyle ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2023, Mart). Türkiye Çocuk Araştırması, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Cocuk-Arastirmasi-2022-49744#:~:text=%C3%87ocuklar%C4%B1n%20ya%C5%9Flar%C4%B1%20ilerledik%C3%A7e%2C%20ebeveynleri%20ile,oran%C4%B1%20%47%2C8%20oldu adresinden elde edildi.
• Türktan, Ş. (2013). Zorbalıkla baş etmeye yönelik akran destek programının ortaokul 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin zorbalıkla baş etme becerilerine etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Van der Wal, M. F., de Wit, C. A. M. ve Hirasing, R. A. (2003). Psychosocial health among young victims and offenders of direct and indirect bullying. Pediatrics, 111(6), 1312-1317.
• Villalba, J. A. (2003). A psychoeducational group for limited-English proficient Latino/Latina children. Journal for Specialists in Group Work, 28, 261-276.
• Willard, N. E. (2005). Educator’s Guide to Cyberbullying Addressing the Harm Caused by Outline Social Cruelty.